Saat ayar boylamı nedir?
Ziyaretçi
SAATAYAR BOYLAMI NEDİR
OĞRAFİ KONUM VE YEREL SAATLER
COĞRAFİ KONUMBir ülkenin Dünya üzerindeki yerini gösterir. İnsan topluluklarını geniş ölçüde etkiler.KONUM (Mevkî'yer)I. Matematik konum II. Özel Konum H Nüfus H Yerleşme H Ulaşım H Yeraltı kaynakları H Ekonomik yapı H Endüstri H Jeopolitik konum H Tarım H Hayvancılık H İklim H Bitki örtüsüI. MATEMATİK KONUMBir yerin başlangıç paraleline ve başlangıç meridyenine olan uzaklığıdır.TÜRKİYE'NİN MATEMATİK KONUMU VESONUÇLARI 1. Türkiye'de dört mevsim görülmesinin nedeni matematiksel konumudur.2. Türkiye'nin kuzeye bakan yamaçları, güneye bakan yamaçlardan soğuk olur.3. Denizlerimizin tuzluluk ve sıcaklık oranları güneyden kuzeye gidildikçe azalır.4. Türkiye'ye kuzeyden gelen rüzgârlar genelde soğuk, güneyden gelen rüzgârlar da genelde sıcak olur.5. Türkiye'de gölge boyu hiçbir zaman sıfıra düşmez (Yataya dik cisimlerin)6. Türkiye'de gölge boyunun gün içinde en kısa olduğu an, gölge yönü kuzeyi gösterir. Oğlak Dönencesi'nin güneyinde de tam tersi olur.II. ÖZEL KONUMBir yerin dağlara, yollara, denizlere olan uzaklığı ya da yakınlığıdır.TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI1. Anadolu'nun eski medeniyetlere beşiklik etmesi, turizm potansiyelini artırmıştır.2. Türkiye'nin Avrupa ile Asya'yı birbirine bağlayan yollar üzerinde bulunması, İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahip olması jeopolitik önemini artırır.3. Petrol yataklarına yakın olması önemini artırır.4. Üç tarafının denizlerle çevrili bulunması ve yüksek bir ülke olması, iklimini çeşitlendirmiştir.5. Türkiye, Avrupa'da iki, Asya'da altı ülke ile kara sınırı oluşturur. En uzun kara sınırı Suriye ile, en kısa kara sınırı Nahcıvan iledir.6. Türkiye, Anadolu ve Trakya olmak üzere iki yarımada ile küçük adalardan oluşmuştur.MERİDYENLERKutuplardan kutuplara uzanan Ekvator'u dik kesen dairelerdir.MERİDYENLERİN ÖZELLİKLERİ1. Ekvator'u dik kesip kutup noktalarında birleşen kuzey'güney doğrultulu boyuna yaylardır.2. Sonsuz sayıdaki meridyenlerden birer derece aralıklarla geçirilenler baz alınırsa 360 adet meridyen yarı dairesinin bulunduğu görülür. 180 adet meridyen çemberi bulunmaktadır.3. Meridyen çemberleri eşit boyutta olup 40.009 km uzunluk gösterirler.4. Yer kutuplarında 1/297 oranında basık olduğundan meridyenler tam bir daire oluşturmazlar. Basık çember özelliği gösterirler.5. Paralelleri dik kesip kutup noktalarında birleşen meridyenler arasında kalan bir derecelik paralel yayının uzunluğu, en büyük değerine Ekvator'da erişirken bu değer Kutuplar'a yaklaştıkça küçülür. Örn: Sıfır derecede yaklaşık 111 km, 45°'de yaklaşık 79 km, 75°'de yaklaşık 28 km kadardır. Bir paralel boyunca birbirlerinden eşit uzaklıkta bulunurlar.6. Meridyenlerin başlangıcı Greenwich'ten geçen meridyendir. Bu meridyen, sıfır derece ile numaralandırılmıştır.7. Meridyenler, 1'er derecelik aralıklarla paralel dairelerini 360'şar eşit parçaya ayırır.8. Greenwich meridyeni antipotuyla Dünya'yı izdüşümsel olarak iki eşit parçaya ayırır. Doğusunda kalan parçaya Doğu Yarıküre, batısında kalan parçayaysa Batı Yarıküre adı verilir. 9. Başlangıç meridyeninden; ister doğuya (sağa), ister batıya (sola) gidildikçe numaratörü (Boylam değeri) büyür.10. Aynı numarayı taşıyan ikişer meridyen yarı dairesi bulunduğundan numaralanın yanısıra doğu ya da batı olarak yön sektörlerinin de konulması gerekir.11. Meridyenler dar bağlamda boylam olarak da tanınmaktadır.12. İki meridyen arası 4 dakikalık sabit zaman farkı bulunur.13. Bir meridyen üzerindeki bütün noktaların yerel saatleri aynıdır. Meridyenler arasında saat farkları bulunur.14. Ekinoks tarihlerinde bir meridyen yarı dairesi üzerindeki tüm noktalarda Güneş aynı anda doğar, aynı anda batar ve aynı anda Güneş'in karşısında bulunurlar.BOYLAMBir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.Boylam daha çok yer belirleme ile saat hesaplarında kullanılır.PARALELLEREkvator'a paralel, 1'er derece açıyla çizildiği varsayılan dairelerdir.PARALELLERİN ÖZELLİKLERİ1. Dünya üzerinde çizilebilecek en büyük çember Ekvator'dur.2. Ekvator, paralellerin başlangıcı olup sıfır derece ile numaralandırılmıştır.3. Ekvator'un kuzeyinde ve güneyinde birer derece aralıklarla çizilmiş 180 adet paralel bulunur. Bunlar hem Ekvator'a hem de birbilerine paralel olarak uzanırlar.4. Aynı numarayı taşıyan paralelin yarıçap ve çember uzunlukları eşittir.5. Aynı numarayı taşıyan 2 paralel bulunduğundan numaralarının yanısıra kuzey ya da güney olarak yön sektörlerinin de belirtilmesi gerekir.6. Paralellerin yarıçap ve çember uzunlukları Kutuplar'a gidildikçe küçülür. 90. paraleller nokta boyutunu taşırlar.7. Paraleller hiçbir koşulda kesişmez. Hem Ekvator' a hem de birbirlerine koşut uzanırlar.8. Paralel daireleri birer tam dairedir. Yer'in küremsi yapısından ötürü batı'doğu doğrultusunda enine çemberlerdir.9. Ardışık paraleller arasında kalan bir derecelik meridyen yayının uzunluğu 111 km olarak varsayılmıştır.10. Her paralel dairesi meridyenler tarafınan dik açı ile kesilmiştir. Birer derecelik aralıklarla 360'şar eşit parçaya ayrılmıştır.11. Dönenceler arasında kalan paraleller; Alçak Enlem, Dönencelerle Kutup Daireleri arasında kalanlar; Orta Enlem, Kutup Daireleri ile Kutup Noktaları arasında kalanlarsa; Yüksek Enlem olarak adlandırılır.12. Bazı paraleller özel adlarla tanınır. 0° Ekvator23°27' Kuzey Yengeç Dönencesi 66°33' Kuzey, Kuzey Kutup Dairesi90° Kuzey, Kuzey Kutup Noktası23°27' Güney Oğlak Dönencesi66°33' Güney, Güney Kutup Dairesi90° Güney, Güney Kutup Noktası... gibi.13. Paraleller dar bağlamda enlem olarak da tanımlanmaktadır.14. Aydınlanma Dairesi, Ekvator'u hep iki eşit parçaya ayırır.UYARI: Özellikle Orta (~ Ilıman) Kuşakta, enlem farkı fazla olan (kuzey'güney doğrultuda geniş) ülkelerde, iklim çeşitliliği fazla olduğundan bitki ve tarım ürünleri çeşitliliği de fazla olur. ENLEMDünya üzerinde seçilen sabit bir noktanın Ekvator'a olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.ENLEMİN ETKİLERİ1. İklim tiplerini şekillendirir.2. Doğal bitki örtüsünü belirler.3. Toprak tiplerini şekillendirir.4. Akarsu rejimlerini belirler.5. Deniz ve bazı göllerin tuzluluk derecelerini belirler.6. Hayvan topluluklarının dağılımını belirleyicidir.7. Nüfus ve yerleşim özelliklerini belirler. Yapı malzemesi ve mimari stilini biçimlendirir. Yaşam tarzı üzerinde belirleyicidir.8. Tarımsal ve ekonomik etkinliklerde belirleyicidir.9. Yerçekimi; Dünya tam bir küre biçiminde olmadığından çekim ivmesi enleme göre değişir. Örn: Kutuplar Yer'in merkezine daha yakın olduğundan çekim gücünün en büyük olduğu yerdir. Ekvator ise çekim ivmesinin en küçük boyutunu aldığı yerdir.10. Dünyanın eksenindeki dönüşünden kaynaklanan çizgisel hızı değiştirir. Çizgisel hız, Ekvator'dan Kutuplar'a gidildikçe azalır.11. Şafak ve gurup vakitlerinde belirleyicidir.12. Gece, gündüz sürelerinin farklılaşmasında; yer ekseni Yörünge düzlemi üzerine eğik olduğundan ekinoks tarihleri hariç yarı kürelerde farklı gündüz uzunlukları görülür. Gündüz uzunluğuyla gece uzunları arasında zamansal bir açılım biçimlenir. Ekvator'dan, kutuplara yaklaştıkça ya da Solstis tarihleri denilen 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde bu farklılaşma en büyük değerine erişir.Örn: Bu tarihlerde Akdeniz kıyılarımızda 5, Karadeniz kıyılarımızda yaklaşık 6 saatlik bir farklılaşma biçimlenir.13. Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısını belirler. Yer, küresel bir yapı gösterdiğinden Güneş ışınları yalnızca bir noktaya dik gelebilir. O noktadan her bir derece paralellik uzaklaşma, düşme açısını bir derece daraltır.14. Bir cismin gölge boyunu ve gölgenin uzanış doğrultusunu belirler.15. Sıcaklık dağılımını etkiler.16. Sıcaklık rejimini ve sıcaklık ortalamalarını belirler.17. Yağış rejimini ve yağış biçimlerini etkiler.18. Kar yağışlarını, karın yerde kalma süresinin ve kalıcı karların yükselti sınırını belirler.19. Göllerin, akarsuların hatta yüksek enlemlerdeki tuzluluğu az, sığ denizlerdeki donma olayını (Bankiz oluşumunu ve süresini) belirler.20. Sanayi etkinliklerini belirler.21. Sıcaklık ve yağışın dağılımını belirler.22. Haritalardaki bozulma oranlarını belirler.23. Sürekli rüzgârların etki alanını belirler.24. Taşlardaki çözülme türünü belirler.25. Bir merkezin Dünya üzerindeki yerini belirler.YEREL SAATBir yerin güneş saatidir. Seçilen noktadan geçen meridyenin Güneş'e göre konumu belirlenerek ayarlanır. Örn: O noktadan geçen meridyen Güneş'in tam karşısındaysa o meridyen üzerinde bulunan tüm noktalarda yerel saat 12:00'dır.YEREL SAAT HESAPLARI1. Boylam Farkını Bulunuz: Bunun için verilen noktanın başlangıç meridyenine göre yönlerine bakınız. Aynı yönlü ise (D.D) ya da (B.B) büyük olandan küçük olanı çıkarınız; farklı yönlü ise yani biri baş meridyenin doğusunda diğeri batısındaysa boylam derecelerini toplayınız.2. Zaman Farkını Belirleyiniz: Bunun için bulduğunuz boylam farkını, dört dakika ile çarparak çıkan değeri saat ve dakika birimiyle ifade ediniz.3. Hareket Yönünü Belirleyiniz: Eğer doğudakinin saati verilmiş, batısındakinin saati soruluyorsa verilen saatten bulduğunuz saat farkını çıkararak saati geri alınız. Batısındakinin saati verilmiş, doğusundakinin saati soruluyorsa verilen saate bulduğunuz saat farkını ekleyerek saati ileri alınız.4. Takvime Bakınız: Gün değişimi gece yarısı da gerçekleştiğinden bu nokta saati ileri alırken geçilirse bir gün sonrasının, geri alınırken geçirilirse bir gün öncesinin takvimi alınır.UYARI: İki ayrı noktanın yerel saatleri belirtilip birisinin boylam derecesinden diğerinin boylamı soruluyorsa yerel saatlerinden yararlanarak aralarındaki zaman farkını dakika cinsinden belirleyiniz. Bunu dörde bölerek boylam farkına dönüştürünüz. Boylamı verilen noktadan bulduğunuz boylam farkınca gereğine göre doğuya ya da batıya hareketlenerek erişim noktasının boylam derecesini yanıt olarak kullanınız.H Yerel saat, dini gereklerin saatlerinin saptanmasında da kullanılır.H Dünya, ekseninde batıdan doğuya doğru döndüğünden doğudaki meridyenlerin yerel saati ileridir.H Paraleller üzerinde, belli bir mesafe (100 km. gibi), numaratörü büyük olanda daha çok yerel saat farkı oluşturur.H Belli bir yerel saat farkı (4 dakika gibi) için alınması gereken yol Ekvator'da en uzundur.ÖRNEK20° Doğu boylamında yerel saat 14.00 iken 33° Doğu boylamında yerel saat kaçı gösterir?ÇÖZÜM: Her iki boylamda doğu sektörlü olduğundan aralarındaki fark büyük olandan çıkarılarak bulunur.33°D ' 20°D = 13°'lik boylam farkıBoylam farkı 4' ile çarpılarak zaman farkı belirlenir.13° . 4' = 52' ® 00.52Doğusunda saat daha ileri olacağından toplanır.14.00 + 00.52 = 14.52 bulunur.ULUSAL SAAT VE SAAT DİLİMLERİDünya üzerinde her meridyenin kendisine özgü bir yerel saati vardır. Buna yerel saat ayarı denir. Ancak teknolojik gelişmeler bazı ülkelerde ortak bir zaman ayarı gereksinimi doğurmuştur. Önceleri her devlet kendine göre bir ayar boylamı seçmiştir. Örneğin Türkler, Ayasofya'dan geçtiği kabul edilen meridyeni esas almıştır. Ancak, uluslararası iletişimin artması bunda da bir takım sakıncalar doğurmuş, bunun üzerine 1884 yılında yapılan "Büyük Coğrafya Kongresi" saat dilimleri haritasının hazırlanmasını sağlamıştır. Bu haritada Başlangıç Meridyeni esas alınarak Dünya "saat dilimlerine" ayrılmıştır. Yukarıdaki haritada görüldüğü gibi Dünya'mız 15° lik meridyen yayı aralıklarıyla 24 ayrı saat dilimine ayrılmıştır. Ülkeler topraklarının batı'doğu doğrultusudaki genişliğine göre bu dilimlerden birini veya birkaçını birden ulusal saatlerini belirlemede kullanırlar.SAAT DİLİMLERİ1) Her saat dilimi 15 derece meridyenlik bir yay aralığı oluşturur.2) Dünya üzerinde 24 adet saat dilimi bulunur.3) Başlangıç saat dilimi (G.M.T.), Baş Meridyen'in 7°30' doğusundan ve batısından geçen meridyenlerle sıfırlanmış, buna "Sıfırıncı Saat Dilimi" denmiştir.4) Her saat diliminin tam ortasında bulunan meridyenin yerel saati o dilimin ayar saati (ayar boylamı) olarak belirlenmiştir.5) Ayar boylamları, Sıfırıncı meridyenle başlayıp, 15'in tam katı durumunda olan boylamlardır.6) Teoride bir saat dilimi içerisinde yer alan bütün noktalarda saat ayarı (ortak saat) aynıdır.7) Bir dilim içinde seçilecek herhangi bir noktanın yerel saati ile ayar saatinin aynı olması, o noktanın ayar boylamı üzerinde bulunduğunu düşündürür.8) Bir noktanın yerel saati ile ortak saati arasındaki fark azsa, o nokta ayar boylamına yakındır. Zaman farkı çoksa, ayar boylamından uzak olduğu düşünülür.9) Bir ülkenin toprakları batı'doğu doğrultuda çok genişse; o ülkede aynı anda birden çok dilimin saat ayarı, ortak saat olarak kullanılır. Örneğin A.B.D. gibi.10) 26°'45° Doğu boylamları arasında bulunan Türkiye'miz hem ikinci ,hem de üçüncü saat diliminde yer alır. Ancak, batı'doğu doğrultuda toprakları fazla geniş olmadığından aynı anda iki ayrı dilimin ayarı, ortak saat olarak kullanılmaz.11) Bazı ülkeler enerji tasarrufu sağlamak amacıyla bulundukları yarı kürede gündüzlerin gecelerden uzun olduğu dönemde, doğusundaki dilimin saat ayarını kullanır. Buna "Yaz saati" uygulaması denir.12) Türkiye'de saatler ikinci dilime, İzmit'ten de geçtiği düşünülen 30°'lik Doğu boylamına göre ayarlanır.13) Türkiye'de, gündüzlerin gecelerden daha uzun olduğu 21 Mart'23 Eylül arasında "yaz saati" uygulaması yapılır. Yani, üçüncü dilimin 45° Doğu boylamının yerel saati, ortak saat olarak kullanılır.
Sponsorlu Bağlantılar
COĞRAFİ KONUMBir ülkenin Dünya üzerindeki yerini gösterir. İnsan topluluklarını geniş ölçüde etkiler.KONUM (Mevkî'yer)I. Matematik konum II. Özel Konum H Nüfus H Yerleşme H Ulaşım H Yeraltı kaynakları H Ekonomik yapı H Endüstri H Jeopolitik konum H Tarım H Hayvancılık H İklim H Bitki örtüsüI. MATEMATİK KONUMBir yerin başlangıç paraleline ve başlangıç meridyenine olan uzaklığıdır.TÜRKİYE'NİN MATEMATİK KONUMU VESONUÇLARI 1. Türkiye'de dört mevsim görülmesinin nedeni matematiksel konumudur.2. Türkiye'nin kuzeye bakan yamaçları, güneye bakan yamaçlardan soğuk olur.3. Denizlerimizin tuzluluk ve sıcaklık oranları güneyden kuzeye gidildikçe azalır.4. Türkiye'ye kuzeyden gelen rüzgârlar genelde soğuk, güneyden gelen rüzgârlar da genelde sıcak olur.5. Türkiye'de gölge boyu hiçbir zaman sıfıra düşmez (Yataya dik cisimlerin)6. Türkiye'de gölge boyunun gün içinde en kısa olduğu an, gölge yönü kuzeyi gösterir. Oğlak Dönencesi'nin güneyinde de tam tersi olur.II. ÖZEL KONUMBir yerin dağlara, yollara, denizlere olan uzaklığı ya da yakınlığıdır.TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI1. Anadolu'nun eski medeniyetlere beşiklik etmesi, turizm potansiyelini artırmıştır.2. Türkiye'nin Avrupa ile Asya'yı birbirine bağlayan yollar üzerinde bulunması, İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahip olması jeopolitik önemini artırır.3. Petrol yataklarına yakın olması önemini artırır.4. Üç tarafının denizlerle çevrili bulunması ve yüksek bir ülke olması, iklimini çeşitlendirmiştir.5. Türkiye, Avrupa'da iki, Asya'da altı ülke ile kara sınırı oluşturur. En uzun kara sınırı Suriye ile, en kısa kara sınırı Nahcıvan iledir.6. Türkiye, Anadolu ve Trakya olmak üzere iki yarımada ile küçük adalardan oluşmuştur.MERİDYENLERKutuplardan kutuplara uzanan Ekvator'u dik kesen dairelerdir.MERİDYENLERİN ÖZELLİKLERİ1. Ekvator'u dik kesip kutup noktalarında birleşen kuzey'güney doğrultulu boyuna yaylardır.2. Sonsuz sayıdaki meridyenlerden birer derece aralıklarla geçirilenler baz alınırsa 360 adet meridyen yarı dairesinin bulunduğu görülür. 180 adet meridyen çemberi bulunmaktadır.3. Meridyen çemberleri eşit boyutta olup 40.009 km uzunluk gösterirler.4. Yer kutuplarında 1/297 oranında basık olduğundan meridyenler tam bir daire oluşturmazlar. Basık çember özelliği gösterirler.5. Paralelleri dik kesip kutup noktalarında birleşen meridyenler arasında kalan bir derecelik paralel yayının uzunluğu, en büyük değerine Ekvator'da erişirken bu değer Kutuplar'a yaklaştıkça küçülür. Örn: Sıfır derecede yaklaşık 111 km, 45°'de yaklaşık 79 km, 75°'de yaklaşık 28 km kadardır. Bir paralel boyunca birbirlerinden eşit uzaklıkta bulunurlar.6. Meridyenlerin başlangıcı Greenwich'ten geçen meridyendir. Bu meridyen, sıfır derece ile numaralandırılmıştır.7. Meridyenler, 1'er derecelik aralıklarla paralel dairelerini 360'şar eşit parçaya ayırır.8. Greenwich meridyeni antipotuyla Dünya'yı izdüşümsel olarak iki eşit parçaya ayırır. Doğusunda kalan parçaya Doğu Yarıküre, batısında kalan parçayaysa Batı Yarıküre adı verilir. 9. Başlangıç meridyeninden; ister doğuya (sağa), ister batıya (sola) gidildikçe numaratörü (Boylam değeri) büyür.10. Aynı numarayı taşıyan ikişer meridyen yarı dairesi bulunduğundan numaralanın yanısıra doğu ya da batı olarak yön sektörlerinin de konulması gerekir.11. Meridyenler dar bağlamda boylam olarak da tanınmaktadır.12. İki meridyen arası 4 dakikalık sabit zaman farkı bulunur.13. Bir meridyen üzerindeki bütün noktaların yerel saatleri aynıdır. Meridyenler arasında saat farkları bulunur.14. Ekinoks tarihlerinde bir meridyen yarı dairesi üzerindeki tüm noktalarda Güneş aynı anda doğar, aynı anda batar ve aynı anda Güneş'in karşısında bulunurlar.BOYLAMBir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.Boylam daha çok yer belirleme ile saat hesaplarında kullanılır.PARALELLEREkvator'a paralel, 1'er derece açıyla çizildiği varsayılan dairelerdir.PARALELLERİN ÖZELLİKLERİ1. Dünya üzerinde çizilebilecek en büyük çember Ekvator'dur.2. Ekvator, paralellerin başlangıcı olup sıfır derece ile numaralandırılmıştır.3. Ekvator'un kuzeyinde ve güneyinde birer derece aralıklarla çizilmiş 180 adet paralel bulunur. Bunlar hem Ekvator'a hem de birbilerine paralel olarak uzanırlar.4. Aynı numarayı taşıyan paralelin yarıçap ve çember uzunlukları eşittir.5. Aynı numarayı taşıyan 2 paralel bulunduğundan numaralarının yanısıra kuzey ya da güney olarak yön sektörlerinin de belirtilmesi gerekir.6. Paralellerin yarıçap ve çember uzunlukları Kutuplar'a gidildikçe küçülür. 90. paraleller nokta boyutunu taşırlar.7. Paraleller hiçbir koşulda kesişmez. Hem Ekvator' a hem de birbirlerine koşut uzanırlar.8. Paralel daireleri birer tam dairedir. Yer'in küremsi yapısından ötürü batı'doğu doğrultusunda enine çemberlerdir.9. Ardışık paraleller arasında kalan bir derecelik meridyen yayının uzunluğu 111 km olarak varsayılmıştır.10. Her paralel dairesi meridyenler tarafınan dik açı ile kesilmiştir. Birer derecelik aralıklarla 360'şar eşit parçaya ayrılmıştır.11. Dönenceler arasında kalan paraleller; Alçak Enlem, Dönencelerle Kutup Daireleri arasında kalanlar; Orta Enlem, Kutup Daireleri ile Kutup Noktaları arasında kalanlarsa; Yüksek Enlem olarak adlandırılır.12. Bazı paraleller özel adlarla tanınır. 0° Ekvator23°27' Kuzey Yengeç Dönencesi 66°33' Kuzey, Kuzey Kutup Dairesi90° Kuzey, Kuzey Kutup Noktası23°27' Güney Oğlak Dönencesi66°33' Güney, Güney Kutup Dairesi90° Güney, Güney Kutup Noktası... gibi.13. Paraleller dar bağlamda enlem olarak da tanımlanmaktadır.14. Aydınlanma Dairesi, Ekvator'u hep iki eşit parçaya ayırır.UYARI: Özellikle Orta (~ Ilıman) Kuşakta, enlem farkı fazla olan (kuzey'güney doğrultuda geniş) ülkelerde, iklim çeşitliliği fazla olduğundan bitki ve tarım ürünleri çeşitliliği de fazla olur. ENLEMDünya üzerinde seçilen sabit bir noktanın Ekvator'a olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.ENLEMİN ETKİLERİ1. İklim tiplerini şekillendirir.2. Doğal bitki örtüsünü belirler.3. Toprak tiplerini şekillendirir.4. Akarsu rejimlerini belirler.5. Deniz ve bazı göllerin tuzluluk derecelerini belirler.6. Hayvan topluluklarının dağılımını belirleyicidir.7. Nüfus ve yerleşim özelliklerini belirler. Yapı malzemesi ve mimari stilini biçimlendirir. Yaşam tarzı üzerinde belirleyicidir.8. Tarımsal ve ekonomik etkinliklerde belirleyicidir.9. Yerçekimi; Dünya tam bir küre biçiminde olmadığından çekim ivmesi enleme göre değişir. Örn: Kutuplar Yer'in merkezine daha yakın olduğundan çekim gücünün en büyük olduğu yerdir. Ekvator ise çekim ivmesinin en küçük boyutunu aldığı yerdir.10. Dünyanın eksenindeki dönüşünden kaynaklanan çizgisel hızı değiştirir. Çizgisel hız, Ekvator'dan Kutuplar'a gidildikçe azalır.11. Şafak ve gurup vakitlerinde belirleyicidir.12. Gece, gündüz sürelerinin farklılaşmasında; yer ekseni Yörünge düzlemi üzerine eğik olduğundan ekinoks tarihleri hariç yarı kürelerde farklı gündüz uzunlukları görülür. Gündüz uzunluğuyla gece uzunları arasında zamansal bir açılım biçimlenir. Ekvator'dan, kutuplara yaklaştıkça ya da Solstis tarihleri denilen 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde bu farklılaşma en büyük değerine erişir.Örn: Bu tarihlerde Akdeniz kıyılarımızda 5, Karadeniz kıyılarımızda yaklaşık 6 saatlik bir farklılaşma biçimlenir.13. Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısını belirler. Yer, küresel bir yapı gösterdiğinden Güneş ışınları yalnızca bir noktaya dik gelebilir. O noktadan her bir derece paralellik uzaklaşma, düşme açısını bir derece daraltır.14. Bir cismin gölge boyunu ve gölgenin uzanış doğrultusunu belirler.15. Sıcaklık dağılımını etkiler.16. Sıcaklık rejimini ve sıcaklık ortalamalarını belirler.17. Yağış rejimini ve yağış biçimlerini etkiler.18. Kar yağışlarını, karın yerde kalma süresinin ve kalıcı karların yükselti sınırını belirler.19. Göllerin, akarsuların hatta yüksek enlemlerdeki tuzluluğu az, sığ denizlerdeki donma olayını (Bankiz oluşumunu ve süresini) belirler.20. Sanayi etkinliklerini belirler.21. Sıcaklık ve yağışın dağılımını belirler.22. Haritalardaki bozulma oranlarını belirler.23. Sürekli rüzgârların etki alanını belirler.24. Taşlardaki çözülme türünü belirler.25. Bir merkezin Dünya üzerindeki yerini belirler.YEREL SAATBir yerin güneş saatidir. Seçilen noktadan geçen meridyenin Güneş'e göre konumu belirlenerek ayarlanır. Örn: O noktadan geçen meridyen Güneş'in tam karşısındaysa o meridyen üzerinde bulunan tüm noktalarda yerel saat 12:00'dır.YEREL SAAT HESAPLARI1. Boylam Farkını Bulunuz: Bunun için verilen noktanın başlangıç meridyenine göre yönlerine bakınız. Aynı yönlü ise (D.D) ya da (B.B) büyük olandan küçük olanı çıkarınız; farklı yönlü ise yani biri baş meridyenin doğusunda diğeri batısındaysa boylam derecelerini toplayınız.2. Zaman Farkını Belirleyiniz: Bunun için bulduğunuz boylam farkını, dört dakika ile çarparak çıkan değeri saat ve dakika birimiyle ifade ediniz.3. Hareket Yönünü Belirleyiniz: Eğer doğudakinin saati verilmiş, batısındakinin saati soruluyorsa verilen saatten bulduğunuz saat farkını çıkararak saati geri alınız. Batısındakinin saati verilmiş, doğusundakinin saati soruluyorsa verilen saate bulduğunuz saat farkını ekleyerek saati ileri alınız.4. Takvime Bakınız: Gün değişimi gece yarısı da gerçekleştiğinden bu nokta saati ileri alırken geçilirse bir gün sonrasının, geri alınırken geçirilirse bir gün öncesinin takvimi alınır.UYARI: İki ayrı noktanın yerel saatleri belirtilip birisinin boylam derecesinden diğerinin boylamı soruluyorsa yerel saatlerinden yararlanarak aralarındaki zaman farkını dakika cinsinden belirleyiniz. Bunu dörde bölerek boylam farkına dönüştürünüz. Boylamı verilen noktadan bulduğunuz boylam farkınca gereğine göre doğuya ya da batıya hareketlenerek erişim noktasının boylam derecesini yanıt olarak kullanınız.H Yerel saat, dini gereklerin saatlerinin saptanmasında da kullanılır.H Dünya, ekseninde batıdan doğuya doğru döndüğünden doğudaki meridyenlerin yerel saati ileridir.H Paraleller üzerinde, belli bir mesafe (100 km. gibi), numaratörü büyük olanda daha çok yerel saat farkı oluşturur.H Belli bir yerel saat farkı (4 dakika gibi) için alınması gereken yol Ekvator'da en uzundur.ÖRNEK20° Doğu boylamında yerel saat 14.00 iken 33° Doğu boylamında yerel saat kaçı gösterir?ÇÖZÜM: Her iki boylamda doğu sektörlü olduğundan aralarındaki fark büyük olandan çıkarılarak bulunur.33°D ' 20°D = 13°'lik boylam farkıBoylam farkı 4' ile çarpılarak zaman farkı belirlenir.13° . 4' = 52' ® 00.52Doğusunda saat daha ileri olacağından toplanır.14.00 + 00.52 = 14.52 bulunur.ULUSAL SAAT VE SAAT DİLİMLERİDünya üzerinde her meridyenin kendisine özgü bir yerel saati vardır. Buna yerel saat ayarı denir. Ancak teknolojik gelişmeler bazı ülkelerde ortak bir zaman ayarı gereksinimi doğurmuştur. Önceleri her devlet kendine göre bir ayar boylamı seçmiştir. Örneğin Türkler, Ayasofya'dan geçtiği kabul edilen meridyeni esas almıştır. Ancak, uluslararası iletişimin artması bunda da bir takım sakıncalar doğurmuş, bunun üzerine 1884 yılında yapılan "Büyük Coğrafya Kongresi" saat dilimleri haritasının hazırlanmasını sağlamıştır. Bu haritada Başlangıç Meridyeni esas alınarak Dünya "saat dilimlerine" ayrılmıştır. Yukarıdaki haritada görüldüğü gibi Dünya'mız 15° lik meridyen yayı aralıklarıyla 24 ayrı saat dilimine ayrılmıştır. Ülkeler topraklarının batı'doğu doğrultusudaki genişliğine göre bu dilimlerden birini veya birkaçını birden ulusal saatlerini belirlemede kullanırlar.SAAT DİLİMLERİ1) Her saat dilimi 15 derece meridyenlik bir yay aralığı oluşturur.2) Dünya üzerinde 24 adet saat dilimi bulunur.3) Başlangıç saat dilimi (G.M.T.), Baş Meridyen'in 7°30' doğusundan ve batısından geçen meridyenlerle sıfırlanmış, buna "Sıfırıncı Saat Dilimi" denmiştir.4) Her saat diliminin tam ortasında bulunan meridyenin yerel saati o dilimin ayar saati (ayar boylamı) olarak belirlenmiştir.5) Ayar boylamları, Sıfırıncı meridyenle başlayıp, 15'in tam katı durumunda olan boylamlardır.6) Teoride bir saat dilimi içerisinde yer alan bütün noktalarda saat ayarı (ortak saat) aynıdır.7) Bir dilim içinde seçilecek herhangi bir noktanın yerel saati ile ayar saatinin aynı olması, o noktanın ayar boylamı üzerinde bulunduğunu düşündürür.8) Bir noktanın yerel saati ile ortak saati arasındaki fark azsa, o nokta ayar boylamına yakındır. Zaman farkı çoksa, ayar boylamından uzak olduğu düşünülür.9) Bir ülkenin toprakları batı'doğu doğrultuda çok genişse; o ülkede aynı anda birden çok dilimin saat ayarı, ortak saat olarak kullanılır. Örneğin A.B.D. gibi.10) 26°'45° Doğu boylamları arasında bulunan Türkiye'miz hem ikinci ,hem de üçüncü saat diliminde yer alır. Ancak, batı'doğu doğrultuda toprakları fazla geniş olmadığından aynı anda iki ayrı dilimin ayarı, ortak saat olarak kullanılmaz.11) Bazı ülkeler enerji tasarrufu sağlamak amacıyla bulundukları yarı kürede gündüzlerin gecelerden uzun olduğu dönemde, doğusundaki dilimin saat ayarını kullanır. Buna "Yaz saati" uygulaması denir.12) Türkiye'de saatler ikinci dilime, İzmit'ten de geçtiği düşünülen 30°'lik Doğu boylamına göre ayarlanır.13) Türkiye'de, gündüzlerin gecelerden daha uzun olduğu 21 Mart'23 Eylül arasında "yaz saati" uygulaması yapılır. Yani, üçüncü dilimin 45° Doğu boylamının yerel saati, ortak saat olarak kullanılır.
