Sedimanter petrografi konuları nelerdir?

1. GENEL BİLGİLER

• 1.1 Giriş
• 1.2 Sedimanter Süreçler
  • 1.2.1 Bozunma
  • 1.2.2 Taşınma ve Biriktirilme
  • 1.2.3 Diyajenez
• 1.3 Sedimanter Kayaçların Kimyasal Bileşimi
• 1.4 Sedimanter Kayaçların Mineralojik Bileşimi
• 1.5 Sedimanter Kayaçların Genel Sınıflandırılması

2. KIRINTILI SEDİMANTER KAYAÇLAR

• 2.1 Genel Bilgiler
• 2.2 Mineralojik Bileşim
• 2.3 Kimyasal Bileşim
• 2.4 Dokusal Özellikleri
• 2.5 Kırıntılı Sedimanter Kayaçların Tanımlanmaları
  • 2.5.1 Konglomera ve Breşler
  • 2.5.2 Kumtaşları
    • 2.5.2.1 Kuvars-kumtaşı
    • 2.5.2.2 Feldispat-kumtaşı
    • 2.5.2.3 Kayaç parçalı kumtaşı
  • 2.5.3 Siltli ve Killi Kayaçlar
    • 2.5.3.1 Toz
    • 2.5.3.2 Çamur
    • 2.5.3.3 Siltli Kayaçlar
    • 2.5.3.4 Killi Kayaçlar

3. KARBONATLI SEDİMANTER KAYAÇLAR

• 3.1 Genel Bilgiler
• 3.2 Mineralojik Bileşim
• 3.3 Kimyasal Bileşim
• 3.4 Dokusal Özellikler
• 3.5 Karbonat Kayaç Türlerinin Tanımlanması
  • 3.5.1 Çok İnce Taneli Kireçtaşları
  • 3.5.2 Oolitik Kireçtaşları
  • 3.5.3 Topaklı Kireçtaşları
  • 3.5.4 Kırıntılı Kireçtaşları
  • 3.5.5 Fosilli Kireçtaşları
  • 3.5.6 Karasal Oluşumlu Kireçtaşları
  • 3.5.7 Resifal Kireçtaşları
• 3.6 Karbonat Kayaçlarının Sınıflandırılması
• 3.7 Dolomitler

4. SİLİSLİ SEDİMANTER KAYAÇLAR

• 4.1 Genel Bilgiler
• 4.2 Mineralojik Bileşim
• 4.3 Dokusal Özellikleri
• 4.4 Adlandırılmaları
• 4.5 Oluşumları ve Genel Petrografik Özellikleri
  • 4.5.1 Biyojenik Kökenli Silisli Kayaçlar
    • 4.5.1.1 Radyolaritler
    • 4.5.1.2 Diyatomit
    • 4.5.1.3 Spikülit
  • 4.5.2 Kimyasal Çökelme ile Oluşan Silisli Kayaçlar
  • 4.5.3 Oluşumları Diyajenetik Süreçlerle İlişkili Olanlar
    • 4.5.3.1 Çakmaktaşı
    • 4.5.3.2 Porselanit
    • 4.5.3.3 Novakulit

5. DEMİRLİ SEDİMANTER KAYAÇLAR

• 5.1 Genel Bilgiler
• 5.2 Mineralojik Bileşim
• 5.3 Dokusal Özellikleri
• 5.4 Oluşumları
• 5.5 Tanımlanmaları
  • 5.5.1 Kırıntılı-Kimyasal Kökenli Demirli Sedimanter Kayaçlar
    • 5.5.1.1 Silis İçermeyen Demirtaşları
    • 5.5.1.2 Silis İçeren Bantlı Demirtaşları
    • 5.5.1.3 Kırıntılı Demirtaşları
  • 5.5.2 Demirce Zengin Şeyller
  • 5.5.3 Diğer Demirli Sedimanter Kayaçlar

6. FOSFATLI SEDİMANTER KAYAÇLAR

• 6.1 Genel Bilgiler
• 6.2 Mineralojik Bileşim
• 6.3 Dokusal Özellikler
• 6.4 Sınıflandırılmaları ve Tanımlanmaları
• 6.5 Oluşumları

7. TUZLU SEDİMANTER KAYAÇLAR

• 7.1 Genel Bilgiler
• 7.2 Denizel Kökenli Tuzlu Kayaçlar
  
  • 7.2.1 Mineralojik Bileşim
  • 7.2.2 Dokusal Özellikleri
  • 7.2.3 Denizel Kökenli Tuzlu Kayaçların Oluşumu
• 7.3 Karasal Kökenli Tuzlu Kayaçlar
  • 7.3.1 Mineralojik Bileşim
  • 7.3.2 Tanımlanmaları ve Oluşumları

8. ORGANİK YANICI KAYAÇLAR

• 8.1 Genel Bilgiler
• 8.2 Petrollü Şeyller
• 8.3 Katı Bitümlü Malzeme
• 8.4 Kömürler
  • 8.4.1 Kömürlerin Sınıflandırılmaları
  • 8.4.2 Kömür Petrografisi
    • 8.4.2.1 Makroskopik İnceleme
    • 8.4.2.2 Mikroskopik İnceleme

Sedimanter kayaçların sınıflandırılması kayacın petrografik özelliklerine göre yaklasık olarak veya mikroskop altında tanelerin modal (alansal/hacimsel) kompozisyonlarına göre yapılır. Bunun yanında, arazide lup yardımı ile modal dagılım yaklasık olarak da tahmin edilebilir. Bir çok sınıflandırma sistemi üçgen dagılım diyagramları kullanır ve üçgenin köselerini kuvars, feldspat ve kayaç parçacıkları olusturur. Bu üçgenler kompozisyona göre belli alanlara bölünür ve modal dagılıma göre o kayaca isim verilir.
Karısık Sedimanların sınıflandırması
Bir çok sediman tane boyuna baglı olarak çakıl, kum ve kilden olusur. Gevsek, kayaçlasma asamasına geçmemis sedimanlar, genelde bu üç tane boyuna göre ve bazıları da siltide içerisine alacak sekilde sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırmaya göre sedimanın çakıl içerip içermedigine bakılarak çakıl-kum-çamur sınıflandırması yapılır. Bu sınıflandırmada kil ile silt aynı gurupta yer alır, yani her ikisi beraber çamur gurubunu olustururlar. Eger sedimanda çakıl oranı toplam sedimanın %80’ninden fazla ise çakıl ismini alır. Çakıl oranı %80’den az ise diger tane boylarına
bakılarak sekil 31’da gösterildigi gibi degisik bölgelere ayrılır. Örnegin, Çakıl oranı %80’den az fakat %30dan fazla, kum/çamur oranı birden büyükse bu sediman çakıllı-kum adını alır. Aynı sekilde çakıl oranı %30’dan az, kum/çamur oranı birden küçükse bu sediman çamur adını alır. Eger sedimanda çakıl mevcut degilse bu durumda kum-silt-kil diyagramı kullanılır (Sekil 31). Bu diyagrama göre eger kum oranı %90’dan fazla ise sediman kum adını alır. Kum oranı %90’dan az fakat %50’den fazla ise diyagram üç alana ayrılır. Kil/silt oranının üçten büyük oldugu bölge killikum, kil/silt oranının 1/3den küçük oldugu bölge siltli-kum. <3 Kil/silt >1/3 aralıgı çamurlu-kum
olarak adlandırılır.

Sekil 31. Karısık sedimanların sınıflandırılması (Folk 1954). Çakıl içeren sedimanlar için soldaki, içermeyen sedimanlar için sagdaki diyagram kullanılmalıdır.
Kaynakca :
Nuretdin Kaymakcı
Sedimantoloji Ders Notları


Sedimantoloji sedimanter kayaçları ve onları olusturan mekanizmaları bilimsel olarak arastırmak sınıflandırmak, kaynagını sorgulamak ve yorumlamak olarak tanımlanır. Sedimantoloji genelde sedimantasyonla karıstırılır. Sedimantasyon sedimanın çökelim prosesidir dolayısıyla mekanizmaya isaret eder. Bu konuyla iliskil olarak sedimanter petrografi sedimanter kayaçların tanımlanması ve sınıflandırılması demektir. Bu islem genelde mikroskobik çalısmalarla yapılır. Yeryüzünün yaklasık olarak %70’i sedimanter (çökel) kayaçlarla kaplıdır. Bunlar; çogunlukla çakıltası (conglomerate), kumtası (sandstone), silttası (siltstone), kireçtası (limestone), seyl (shale) ve görece daha az miktarlarda tuz olusumları (salt deposits), demirtası (ironstone), kömür (coal) ve çörtten (chert) olusmaktadır. Jeolojik dönemlerde çökelen kayaçlar, bu gün etrafımızda görebildigimiz tüm sedimanter
ortamlarla benzer ortamlarda çökelmislerdir. Dolayısıyla, güncel ortamlarda yapılan çalısmalar, jeolojik dönemlerde olusmus olan kayaçların olusum mekanizmalarını anlamamızda kullanabilecegimiz en önemli araçlardır. Bununla birlikte, bazı sedimanter kayaçlar vardır ki bunların olusum mekanizmalarını açıklıyabilecegimiz/ gözlemleyebilecegimiz güncel sedimanter ortamlar bulunmamaktadır. Sedimantasyondan sonra, çökelmis olan malzemeler diyajenez (diagenesis) islemine maruz kalırlar. Diyajenez kısaca sıkısma (compaction), çimentolanma (cementation), tekrar kristallenme (recrystallization) gibi çökelin fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak degisime ugraması demektir. Sedimanter kayaçların özelliklerini ve olusum mekanizmalarını anlamak, içlerindeki bir çok
ekonomik maden yatagı, petrol ve dogal gaz içermesi bakımından önemlidir. Dolayısıyla günümüzde yeni maden, petrol ve kömür yataklarının bulunması amacı ile bir çok sedimantolojik ve petrografik çalısma yapılmaktadır. Dünyamızın ihtiyacı olan petrol, dogal gaz, kömür, tuz, demir, aluminyum, sodyum, potasyum, insaat malzemeleri ve diger bir çok ham madde sedimanter kayaçlardan saglanmaktadır.
Sedimanter Kayaçların Sınıflandırılması
Sedimanter kayaçlar fiziksel, kimyasal ve biyolojik proseslere (islemler) baglı olusmaktadırlar. Dolayısıyla, sedimanter kayaçlar kayacın olusumu sırasında rol oynayan dominant proseslere baglı olarak dört ana sınıfa ayrılırlar (Tablo 1).

Silisiklastik veya epiklastik olarak da adlanrılan Kıta kökenli kırıntılı sedimanlar daha öneden var olan kayaçların fiziksel proseslerce parçalanıp, ufalanıp baska bir yere tasınıp tekrar çökelmesinden olusurlar. Biyojenik ve biyokimyasal sedimanlar, organzimaların etkisi ile veya kalıntılarından olusurlar. Kimyasal sedimanlar ise suda ergimis olarak bulunan kimyasal maddelerin dogrudan çökelmesi ile olusurlar. Volkanokırıntılılar ise volkanik aktivite sırasında veya hemen sonrasında (penecontemporaneous) dogrudan (tüf) veya tasınıp tekrar çökelmesi
(tüfit) sonucu olusurlar. Bu kayaçların bir çogu içerigine (kompozisyon) baglı olarak daha alt sınıflara ayrılırlar. Yanal ve düsey olarak kayaçların kompozisyonlarının degismesi sonucu bazı kayaçlar birden fazla sınıfa veya bu sınıfların ara sınıflarına ayrılabilirler.

Kaynakça
Nuretdin Kaymakcı
Sedimantoloji Ders Notları