Uçabilen bütün canlılar hakkında bilgi verir misiniz?
Ziyaretçi
tüm uçan canlılar
nelerdir bilmek istiyorum
nelerdir bilmek istiyorum
Uçan yaratıklar
Borneo'nun garip uçan hayvanları
Dünyanın en esrarengiz ormanında yüksek ağaçlar arasındaki boşlukta düşe dönüşen yaratıklar. Kayarak, süzülerek, yüzerek havada ilerleyen kertenkeleler, yılanlar, lemurlar, kurbağalar. Yağmur ormanları biyoloğu Tim Laman, Borneo Adası'ndaki uçan yaratıkları Atlas okurları için kaleme aldı.
Yazı ve Fotoğraflar: Tim Laman
Çeviri: Aslı Bekdik
Borneo Adası'nda uçan sürüngenler içerisinde en uzun mesafeyi kat edeni draco kertenkelesi (Draco cornutus). Rakip erkekler birbirlerini ağaçtan ağaca uçarak havada kovalıyorlar.
Dünyanın en esrarengiz mekânlarından biri Borneo yağmur ormanları. Çok sayıda uçan memelinin, uçan sürüngenin ve uçan kurbağanın evi orası. Yağmur ormanı biyoloğu Tim Laman, bu tür uçan canlıların Amazonlar'da hiç bulunmayışını, Afrika ormanlarında ise çok az sayıda olmasını Borneo'nun ağaçlarına bağlıyor. Dev ağaçların arasında uzun mesafeler var. Bu durumun, kanopide yaşayan hayvanları ağaçtan ağaca geçebilmek için uçma (süzülme) hareketine sahip olmaya zorladığını belirtiyor Laman.
Uçan Kertenkele
Draco kertenkeleleri kendilerini bir ağaç gövdesinden doğruca havaya fırlatabilir, çevrelerinde dönebilir ve aynı ağaca başları yukarıda iniş yapabilirler. Havada önemli manevra kabiliyetine sahip üstün planörcülerdir. Borneo'nun en dikkat çekici planörcüleri dracolar gündüz aktiftir, ağaç gövdelerinde ve dallardaki karıncalarla, solucanlarla beslenirler. Yağmur ormanlarında karşılaşması çok kolay olduğu gibi kent parklarında da yuva kurarlar. Gövdelerinin iki yanında altı mafsallı boğumları arasında esneyen derileri kullanılmadığında katlanmış olarak durur; kertenkele havaya fırladığında süper hızlı bir şemsiye gibi yeniden açılır. Erkekleri ağaç tepelerinde, rakiplerine karşı yaşam alanlarını korumak üzere olduğu kadar, dişilere de kendilerini göstermek için boyunlarındaki dikkat çekici sarkıntıyı kullanır. Rakip erkekler havada birbirini kovalayan mini jet savaşçılarını andırarak ağaçtan ağaca uçarken görülebilir.
Draco kertenkelesi, ilk sıçrayışının ardından vücudunun iki yanında açılan perdeler yardımıyla yaklaşık 35 metre mesafe süzülebiliyor. Ulaştıkları ağaca kafaları yukarı gelecek şekilde konuyorlar (üstte).
Draco kertenkelesi, ilk sıçrayışının ardından vücudunun iki yanında açılan perdeler yardımıyla yaklaşık 35 metre mesafe süzülebiliyor. Ulaştıkları ağaca kafaları yukarı gelecek şekilde konuyorlar.
Uçan Kurbağalar
Dünyadaki ağaç kurbağalarından çoğu perde ayaklı değildir. Hayatlarında hiç yüzmediklerine göre buna neden gerek olsun ki? Oysa, Borneo'nun uçan kurbağalarının perdeli ayaklara sahip olmak için bir başka nedeni var. Ayak parmaklarının fazladan uzunluğu ve perdeli yapısı, süzülürken gereksindikleri sıçrayışta açılarak 'kanat' görevi görür. Bu kurbağalar süzülmekle kalmaz, uçuşları sırasında ayaklarının açısını da ayarlar, 180 derecelik dönüşler bile yapabilir. Ayaklarındaki yapışkan yastıkçıklar, ağaç gövdelerine ya da sarmaşıklara tırnaklarıyla tutunmakta zorlandıkları inişlerde onlara yardım eder.
Ağaç tepelerinde büyük olasılıkla böceklerle beslenerek sürdükleri yaşamları hakkında elimizde çok az bilgi var. Ancak çiftleşmek için yere akın ettikleri o özel durumlardan birinde, ben de uçan bir Wallace kurbağasıyla karşılaşmıştım. Bu tür, ünlü 19. yüzyıl doğabilimci Alfred Russel Wallace tarafından keşfedilmiş olup uçan kurbağaların en irisidir. Genişliği dört santimetreyi bulur. Bir gece yerel bir doğabilimciyle Kuzey Borneo yağmur ormanlarının derinliklerine gittim. Beni sakallı domuzlara ait çamurlu bir havuzun yanına götürdü. Uçan Wallace kurbağalarının favori çiftleşme alanıydı burası. Şansımız yerindeydi. Müthiş bir sağanak geçmiş ve ardından kurbağalar yere inmişlerdi.
Havuzun çevresindeki çalılıklardan bir erkek kurbağa sesleniyordu. Birazdan diğer kurbağaların yaklaştıklarını duyduk. Dallardan çalılığa doğru kayıyor ve çamurlu birikintiye doğru ilerliyorlardı. Yumurtalar burada su üzerindeki yapraklara bırakılacak, böylece larva haline geldiklerinde havuza inerek büyüyebileceklerdi. Larvalar kurbağa olduklarında yine ağaç örtüsüne çıkıyor ve yine nadiren çiftleşmek üzere yere iniyordu.
Yağmur ormanında gecenin zifiri karanlığı. Bir yaratık, devasa boyutlardaki ağaçların tepelerinden, kanopiden kendini simsiyah boşluğa bırakıyor. Borneo Adası'na özgü en büyük uçan kurbağalardan biri o, Rhacophorus nigropalmatus. Havada süzülürken su birikintilerine yakın ağaçların üzerindeki dişileri çağırıyor. Cezp edebildikleriyle çiftleşecek (üstte)
Uçan Sincaplar
Borneo Adası'ndaki uçan türlerden biri de kanopideki yuvasında akşam karanlığının gelmesini bekleyen uçan dev sincap (Aeromys thomasi). Gece karanlığında ormanda ağaçlar arasında sessizce gidip geldiğinden, biyologlar tarafından detaylı olarak çalışılması son derece güç canlılar arasında yer alıyor.
Kırmızıya çalan turuncu bir tişörtün (geniş beden erkek) uçan halı gibi ağaçlar arasında süzüldüğünü hayal etmeye çalışın. Bu ifade kabaca, eğer şansınız varsa spot ışığınızın alanına giren dev bir uçan sincabın neye benzediğini anlatıyor. O, uçan sincapların en büyüğü; kuyruğuyla beraber 1.2 metreye ulaşsa da, kendisi Borneo'da 15 santimetrelik minik 'pigme' dahil her büyüklükte örneği bulunan 14 tür uçan sincaptan yalnızca birisi.
Tüm uçan sincaplar geceleri yiyecek arar ve ağaç kovuklarına yuva kurar.
Kesinlikle benim evim ya da benim evcil hayvanım degildir.
Günbatımında yuvalarından çıkarak ormana yayılırlar. Meyve, tohum ve filizler, kökler ya da çiçeklerle beslenirler. Farklı sincap türlerinin beslenme düzeninde ve yuva kurdukları seviyelerde çeşitlilik olsa da, ormanın gece ziyaretçilerinin takibi de bilgi sahibi olunması da çok zordur. 100 metre yüksekliğinde ağaçların bulunduğu ormanlarda, daha çok iri türler tespit edilmiştir. Havada süzülme özelliklerinden, tüm ormana yayılmakta ve sabah olunca yuvalarına dönmekte yararlanırlar. Bir seferinde, haftalar süren bir araştırma sonunda, sabah yuvasından başını çıkarmış bakan bir sincaba rastlamayı başarmıştım. En sonunda uçan dev bir kızıl sincabın yuvasını bulmuştum! Ancak bu şansa rağmen, sincabın fotoğraflarını çekmek çok zor oldu. Her gece, bitişiğindeki karanlık ağaçta sincabı bekleyerek bir fotoğrafını çekmeyi umuyordum. Sonunda bir gün, benim bulunduğum ağacın yanındakine süzüldü de, bu uzun sürecin sonunda birkaç kare çekebildim.
Uçan Gekolar
Yağmur ormanının gece ortaya çıkan avcılarından biri de Kuhl uçan gekoları (Ptychozoon kuhli). Mükemmel kamuflajı sayesinde üzerinde bulunduğu ağaç gövdesinden ayırt edilmesi neredeyse mümkün değil. Küçük böceklerle beslenen bu kertenkele, başka bir ağaca geçmek istediğinde zıplayarak kendisini boşluğa bırakıyor. Paletli ayakları ve kollarının vücuduna bağlandığı kısımdaki deri parçaları süzülmesine yardım ediyor. Hedefteki ağaca başı yukarı gelecek şekilde iniş yapıyor.
Uçan Yılanlar
Borneo yağmur ormanlarında uçabilen yaratıklar arasında en hayranlık uyandıranı tartışmasız cennet ağacı yılanı (Chrysopelea paradisi). Yüksek bir dala tırmandıktan sonra kuyruğunu dolayarak vücudunu bir yay gibi gerer. Sonrasında kendini hızla boşluğa bırakır. Bu arada omurgası açılarak gövdesi bir kâğıt gibi incelir. Böylece yüzey alanı havanın kaldırmasına yardım edecek kadar artmış olur. Yere yaklaştıkça serbest düşmesi süzülme haline döner. Bir anda çok uzun mesafe yol aldıktan sonra gözüne kestirdiği bir dalın üzerine inerek vücudunu dolar. Uçabilmek bir yılan için olabilecek en iyi kaçış yeteneğidir. Borneo Adası havada kuş olmadan uçan canlıların dünyası haline gelmiştir.
Uçan Lemurlar
Uçan lemurlar, süzülebilen memeliler arasında en gelişmiş kanat benzeri derilere sahipler. Çenelerinin altından tırnaklarına, ön ayaklarından arka ayaklarına, arka ayaklarından kuyruklarının ucuna kadar her yanının deriyle kaplı olması, uçma anında lemura önemli bir kaldırma kuvveti sağlıyor. Sert tırnakları ağaçların dik gövdelerine inişleri rahatça yapabilmelerine imkân veriyor. Bu yüzden gecenin karanlığında kanopide kolayca süzülebiliyor uçan lemurlar.
Havanın kararmasının ardından av peşine düşer uçan lemur (Galeopterus variegatus). Onların diğer lemurlarla bir akrabalığı yok. Uçan lemurlar ayrı bir aileye, "derikanatlı" familyasına aitler. İlk sıçrama hareketini gerçekleştirebilmeleri için ağacın gövdesini ayaklarıyla itmeleri gerekiyor.
Tabiki sadece bunlar degil binbir çeşit kuşlar,yarasalar ve böceklerde var.
Mayıs 2007
Sponsorlu Bağlantılar
Borneo'nun garip uçan hayvanları
Dünyanın en esrarengiz ormanında yüksek ağaçlar arasındaki boşlukta düşe dönüşen yaratıklar. Kayarak, süzülerek, yüzerek havada ilerleyen kertenkeleler, yılanlar, lemurlar, kurbağalar. Yağmur ormanları biyoloğu Tim Laman, Borneo Adası'ndaki uçan yaratıkları Atlas okurları için kaleme aldı.
Yazı ve Fotoğraflar: Tim Laman
Çeviri: Aslı Bekdik
Borneo Adası'nda uçan sürüngenler içerisinde en uzun mesafeyi kat edeni draco kertenkelesi (Draco cornutus). Rakip erkekler birbirlerini ağaçtan ağaca uçarak havada kovalıyorlar.
Dünyanın en esrarengiz mekânlarından biri Borneo yağmur ormanları. Çok sayıda uçan memelinin, uçan sürüngenin ve uçan kurbağanın evi orası. Yağmur ormanı biyoloğu Tim Laman, bu tür uçan canlıların Amazonlar'da hiç bulunmayışını, Afrika ormanlarında ise çok az sayıda olmasını Borneo'nun ağaçlarına bağlıyor. Dev ağaçların arasında uzun mesafeler var. Bu durumun, kanopide yaşayan hayvanları ağaçtan ağaca geçebilmek için uçma (süzülme) hareketine sahip olmaya zorladığını belirtiyor Laman.
Uçan Kertenkele
Draco kertenkeleleri kendilerini bir ağaç gövdesinden doğruca havaya fırlatabilir, çevrelerinde dönebilir ve aynı ağaca başları yukarıda iniş yapabilirler. Havada önemli manevra kabiliyetine sahip üstün planörcülerdir. Borneo'nun en dikkat çekici planörcüleri dracolar gündüz aktiftir, ağaç gövdelerinde ve dallardaki karıncalarla, solucanlarla beslenirler. Yağmur ormanlarında karşılaşması çok kolay olduğu gibi kent parklarında da yuva kurarlar. Gövdelerinin iki yanında altı mafsallı boğumları arasında esneyen derileri kullanılmadığında katlanmış olarak durur; kertenkele havaya fırladığında süper hızlı bir şemsiye gibi yeniden açılır. Erkekleri ağaç tepelerinde, rakiplerine karşı yaşam alanlarını korumak üzere olduğu kadar, dişilere de kendilerini göstermek için boyunlarındaki dikkat çekici sarkıntıyı kullanır. Rakip erkekler havada birbirini kovalayan mini jet savaşçılarını andırarak ağaçtan ağaca uçarken görülebilir.
Draco kertenkelesi, ilk sıçrayışının ardından vücudunun iki yanında açılan perdeler yardımıyla yaklaşık 35 metre mesafe süzülebiliyor. Ulaştıkları ağaca kafaları yukarı gelecek şekilde konuyorlar (üstte).
Draco kertenkelesi, ilk sıçrayışının ardından vücudunun iki yanında açılan perdeler yardımıyla yaklaşık 35 metre mesafe süzülebiliyor. Ulaştıkları ağaca kafaları yukarı gelecek şekilde konuyorlar.
Uçan Kurbağalar
Dünyadaki ağaç kurbağalarından çoğu perde ayaklı değildir. Hayatlarında hiç yüzmediklerine göre buna neden gerek olsun ki? Oysa, Borneo'nun uçan kurbağalarının perdeli ayaklara sahip olmak için bir başka nedeni var. Ayak parmaklarının fazladan uzunluğu ve perdeli yapısı, süzülürken gereksindikleri sıçrayışta açılarak 'kanat' görevi görür. Bu kurbağalar süzülmekle kalmaz, uçuşları sırasında ayaklarının açısını da ayarlar, 180 derecelik dönüşler bile yapabilir. Ayaklarındaki yapışkan yastıkçıklar, ağaç gövdelerine ya da sarmaşıklara tırnaklarıyla tutunmakta zorlandıkları inişlerde onlara yardım eder.
Ağaç tepelerinde büyük olasılıkla böceklerle beslenerek sürdükleri yaşamları hakkında elimizde çok az bilgi var. Ancak çiftleşmek için yere akın ettikleri o özel durumlardan birinde, ben de uçan bir Wallace kurbağasıyla karşılaşmıştım. Bu tür, ünlü 19. yüzyıl doğabilimci Alfred Russel Wallace tarafından keşfedilmiş olup uçan kurbağaların en irisidir. Genişliği dört santimetreyi bulur. Bir gece yerel bir doğabilimciyle Kuzey Borneo yağmur ormanlarının derinliklerine gittim. Beni sakallı domuzlara ait çamurlu bir havuzun yanına götürdü. Uçan Wallace kurbağalarının favori çiftleşme alanıydı burası. Şansımız yerindeydi. Müthiş bir sağanak geçmiş ve ardından kurbağalar yere inmişlerdi.
Havuzun çevresindeki çalılıklardan bir erkek kurbağa sesleniyordu. Birazdan diğer kurbağaların yaklaştıklarını duyduk. Dallardan çalılığa doğru kayıyor ve çamurlu birikintiye doğru ilerliyorlardı. Yumurtalar burada su üzerindeki yapraklara bırakılacak, böylece larva haline geldiklerinde havuza inerek büyüyebileceklerdi. Larvalar kurbağa olduklarında yine ağaç örtüsüne çıkıyor ve yine nadiren çiftleşmek üzere yere iniyordu.
Yağmur ormanında gecenin zifiri karanlığı. Bir yaratık, devasa boyutlardaki ağaçların tepelerinden, kanopiden kendini simsiyah boşluğa bırakıyor. Borneo Adası'na özgü en büyük uçan kurbağalardan biri o, Rhacophorus nigropalmatus. Havada süzülürken su birikintilerine yakın ağaçların üzerindeki dişileri çağırıyor. Cezp edebildikleriyle çiftleşecek (üstte)
Uçan Sincaplar
Borneo Adası'ndaki uçan türlerden biri de kanopideki yuvasında akşam karanlığının gelmesini bekleyen uçan dev sincap (Aeromys thomasi). Gece karanlığında ormanda ağaçlar arasında sessizce gidip geldiğinden, biyologlar tarafından detaylı olarak çalışılması son derece güç canlılar arasında yer alıyor.
Kırmızıya çalan turuncu bir tişörtün (geniş beden erkek) uçan halı gibi ağaçlar arasında süzüldüğünü hayal etmeye çalışın. Bu ifade kabaca, eğer şansınız varsa spot ışığınızın alanına giren dev bir uçan sincabın neye benzediğini anlatıyor. O, uçan sincapların en büyüğü; kuyruğuyla beraber 1.2 metreye ulaşsa da, kendisi Borneo'da 15 santimetrelik minik 'pigme' dahil her büyüklükte örneği bulunan 14 tür uçan sincaptan yalnızca birisi.
Tüm uçan sincaplar geceleri yiyecek arar ve ağaç kovuklarına yuva kurar.
Kesinlikle benim evim ya da benim evcil hayvanım degildir.
Günbatımında yuvalarından çıkarak ormana yayılırlar. Meyve, tohum ve filizler, kökler ya da çiçeklerle beslenirler. Farklı sincap türlerinin beslenme düzeninde ve yuva kurdukları seviyelerde çeşitlilik olsa da, ormanın gece ziyaretçilerinin takibi de bilgi sahibi olunması da çok zordur. 100 metre yüksekliğinde ağaçların bulunduğu ormanlarda, daha çok iri türler tespit edilmiştir. Havada süzülme özelliklerinden, tüm ormana yayılmakta ve sabah olunca yuvalarına dönmekte yararlanırlar. Bir seferinde, haftalar süren bir araştırma sonunda, sabah yuvasından başını çıkarmış bakan bir sincaba rastlamayı başarmıştım. En sonunda uçan dev bir kızıl sincabın yuvasını bulmuştum! Ancak bu şansa rağmen, sincabın fotoğraflarını çekmek çok zor oldu. Her gece, bitişiğindeki karanlık ağaçta sincabı bekleyerek bir fotoğrafını çekmeyi umuyordum. Sonunda bir gün, benim bulunduğum ağacın yanındakine süzüldü de, bu uzun sürecin sonunda birkaç kare çekebildim.
Uçan Gekolar
Yağmur ormanının gece ortaya çıkan avcılarından biri de Kuhl uçan gekoları (Ptychozoon kuhli). Mükemmel kamuflajı sayesinde üzerinde bulunduğu ağaç gövdesinden ayırt edilmesi neredeyse mümkün değil. Küçük böceklerle beslenen bu kertenkele, başka bir ağaca geçmek istediğinde zıplayarak kendisini boşluğa bırakıyor. Paletli ayakları ve kollarının vücuduna bağlandığı kısımdaki deri parçaları süzülmesine yardım ediyor. Hedefteki ağaca başı yukarı gelecek şekilde iniş yapıyor.
Uçan Yılanlar
Borneo yağmur ormanlarında uçabilen yaratıklar arasında en hayranlık uyandıranı tartışmasız cennet ağacı yılanı (Chrysopelea paradisi). Yüksek bir dala tırmandıktan sonra kuyruğunu dolayarak vücudunu bir yay gibi gerer. Sonrasında kendini hızla boşluğa bırakır. Bu arada omurgası açılarak gövdesi bir kâğıt gibi incelir. Böylece yüzey alanı havanın kaldırmasına yardım edecek kadar artmış olur. Yere yaklaştıkça serbest düşmesi süzülme haline döner. Bir anda çok uzun mesafe yol aldıktan sonra gözüne kestirdiği bir dalın üzerine inerek vücudunu dolar. Uçabilmek bir yılan için olabilecek en iyi kaçış yeteneğidir. Borneo Adası havada kuş olmadan uçan canlıların dünyası haline gelmiştir.
Uçan Lemurlar
Uçan lemurlar, süzülebilen memeliler arasında en gelişmiş kanat benzeri derilere sahipler. Çenelerinin altından tırnaklarına, ön ayaklarından arka ayaklarına, arka ayaklarından kuyruklarının ucuna kadar her yanının deriyle kaplı olması, uçma anında lemura önemli bir kaldırma kuvveti sağlıyor. Sert tırnakları ağaçların dik gövdelerine inişleri rahatça yapabilmelerine imkân veriyor. Bu yüzden gecenin karanlığında kanopide kolayca süzülebiliyor uçan lemurlar.
Havanın kararmasının ardından av peşine düşer uçan lemur (Galeopterus variegatus). Onların diğer lemurlarla bir akrabalığı yok. Uçan lemurlar ayrı bir aileye, "derikanatlı" familyasına aitler. İlk sıçrama hareketini gerçekleştirebilmeleri için ağacın gövdesini ayaklarıyla itmeleri gerekiyor.
Tabiki sadece bunlar degil binbir çeşit kuşlar,yarasalar ve böceklerde var.
Mayıs 2007
