1. ve 2. Meşrutiyet sırasında ve sonrasında ortaya çıkan siyasi partiler nelerdir?
Ziyaretçi
yıllık ödevim
Sponsorlu Bağlantılar
I.Meşrutiyet ve Kanun-i Esasi (23 Aralık 1876)
Kanun-i Esasi Mithat Paşa tarafından hazırlanmıştır.
İstanbul Konferansı’nın toplanması sırasında ilan edilmiştir.
Meşrutiyetin ve Kanun-i Esasi’nin yayınlanmasında Genç Osmanlılar’ın etkisi vardır.
Kanun 119 maddeden oluşmuştur.
Yayınlanmasının Nedenleri:
Osmanlı'yı yıkılmaktan kurtarmak.
Azınlıkların devlete bağlılığını arttırmak.
Balkan Meselesi'nin amacıyla toplanan Tersane Konferansı'nda azınlıklar konusunda Avrupalı devletlerin baskısını engellemek.
Namık Kemal, Ziya Paşa ve Mithat Paşa I.Meşrutiyet'in ilanında büyük etkileri olmuştur.
Kanun-i Esasi’nin Bazı Maddeleri:
Osmanlı Devleti’nin yönetim şekli meşrutiyettir.
Padişah’ın yanında iki tane meclis vardır:
Ayan Meclisi
Mebusan (avam) Meclisi
Ayan Meclisi padişah tarafından atanır ve ömür boyu mecliste kalır.
Bakanlar Kurulu padişaha karşı sorumludur.
Meclisi açmak ve kapamak padişaha aittir.
Kanun teklifini yalnız hükümet yapabilir.
Barış antlaşmalarını padişah onaylar.
Padişahın izni olmadan bir kanun mecliste görüşülemez.
Yasama yetkisi Ayan ve Mebusan Meclisi’ne aittir.
Yürütme yetkisi Padişah ve Bakanlar Kurulu’na aittir.
Mebuslar Meclisi üyeleri dört yılda bir seçilir.
Padişah, uygun gördüğü durumlarda meclisi feshedebilir, milletvekillerini sürgüne gönderebilir.
I.Meşrutiyet ve Kanun-i Esasinin Önemi:
Osmanlı Devleti'nde rejim değişmiştir.
Osmanlı’da halk ilk kez yönetime katılmış; halk seçme, seçilme ve temsil hakkını kullanmıştır.
Azınlıklar da meclise girmiş ve mecliste gayr-i müslim üye sayısı müslüman üyelerin sayısını geçmiştir.
Kanun-i Esasi, Türk tarihindeki ilk anayasadır.
Padişah iradesinin millet iradesinin üstünde olduğu kabul edilmiştir.
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nın (93 Harbi) başlaması ve meclisten bir karar çıkarılamaması bahanesiyle II.Abdülhamid, meclisi kapatmış, Kanun-i Esasi'yi yürürlükten kaldırmıştır (1878).
Not: I.Meşrutiyetin ilanı, Genç Osmanlılar’ın (Jön Türkler'in) zaferidir.
II.Meşrutiyet (1908)
Genç Osmanlılar (Jön Türkler), İttihat ve Terakki Cemiyeti'ni kurmuştur.
Rusya ve İngiltere Reval Görüşmesi’nde Boğazlar Meselesi’ni ve Balkanlar’ın durumunu görüşmüşlerdir (1908).
İttihatçılar Osmanlı’nın parçalanacağından endişe etmişler, II.Abdülhamid’e meşrutiyeti ilan etmesi için baskı yapmışlar ve Rumeli'de ayaklanmışlardır.
II.Abdülhamid baskılar sonucu meşrutiyeti ilan etmiştir (1908).
İttihatçıların meşrutiyet yönetimi için ciddi bir hazırlığı olmadığından beklenen sonuçlar alınamamıştır.
Meşrutiyete geçişte iktidar boşluğu ve kargaşa yaşanmıştır.
II.Meşrutiyet’in Sonuçları;
Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Bosna-Hersek’i topraklarına katmıştır.
Girit, Yunanistan’a bağlanma kararı almıştır.
Osmanlı Devleti’nde ilk siyasi partiler kurulmuştur;
İttihat ve Terakki Partisi
Hürriyet ve İtilaf Partisi
Ahrar (Hürler) Partisi
Osmanlı'da ilk kez parlamenter sistemin denemeleri yapılmıştır.
Meşrutiyete karşı olan İstanbul'daki avcı taburları 31 Mart Olayı’nı çıkarmışlardır (13 Nisan 1909).
İsyancılar sadrazamın ve meclis başkanının istifa etmesini istemişler, bazı İttihatçıları öldürmüş ve gazete binalarını bastırmışlardır.
II.Abdülhamid isyanı bastırmakta başarılı olamamıştır.
Komutanlığını Mahmut Şevket Paşa’nın, Kurmay Başkanlığı’nı Mustafa Kemal’in yaptığı Hareket Ordusu Selanik’ten İstanbul’a gelerek, 31 Mart Ayaklanması’nı bastırmıştır.
II.Abdülhamid tahttan indirilmiş, V.Mehmet Reşat tahta çıkarılmıştır (1909).
İlk kez kızlar için yükseköğrenim kurumları açılmıştır.
Kanun-i Esasi'de değişiklikler yapılmıştır.
I.Balkan Savaşı sonucu Londra Görüşmeleri devam ederken İttihatçılar, Bâb-ı Âlî Baskını'nı gerçekleştirmiş ve yönetime hakim olmuşlardır (1913).
Kanun-i Esasi'de Yapılan Bazı Değişiklikler:
Bakanlar, Mebusan Meclisi'ne karşı sorumlu olmuştur.
Barış antlaşmalarını Mebusan Meclisi'nin onaylaması kararlaştırılmıştır.
Padişahın meclisi açma, kapama ve üyeleri sürgüne gönderme yetkileri kısıtlanmıştır.
Basına geniş özgürlükler verilmiş, sansür kaldırılmıştır.
Hükümet üyelerini sadrazam seçmeye başlamıştır.
Siyasi partiler kurulmuştur.
Not 1:31 Mart Olayı Türk tarihinde rejime karşı yapılan ilk isyandır. Cumhuriyet rejimine karşı yapılan Şeyh Said İsyanı ile benzerlik gösterir.
Not 2:II.Meşrutiyet'ten sonra Türkçülük politikası önem kazanmıştır.
