Jameika (Jamaica) ve Jameika Tarihi
Ziyaretçi
Jamaika
İngilizce JAMAİCA. Batı Hint Adalarında ada ülkesi. Antil Denizinin ortasında, başlıca deniz ticaret yollarının kavşağında yer alır. Küba’nın yaklaşık 145 km güneyine, Haiti’nin yaklaşık 160 km batısına, Nikaragua’daki Gracias a Dios Burnunun yaklaşık 499 km kuzeydoğusuna düşer, 10.991 km2’lik yüzölçümüyle, Küba ve Hispaniola’dan sonra Antiller’in üçüncü büyük adasıdır. Doğu-batı doğrultusunda yaklaşık 235 km, kuzey-doğu doğrultusunda yaklaşık 56 km boyunca uzanır. Başkenti Kingston, 1991 tahmini nüfusu 2.420.000’dir.
Sponsorlu Bağlantılar
DOĞAL YAPI.
Yüzey şekilleri.
Jamaika coğrafi bakımdan üç ana bölgeye ayrılır: Kıyı düzlükleri ve vadiler, kireçtaşı oluşumlu plato ve iç kesimlerdeki dağlık bölge. Adayı çepeçevre kuşatan ve yoğun tarım yapılan kıyı düzlükleri güney ve batıda 8-16 km genişliğe ulaşır. Iç kesimlere doğru düzlüklerin yerini kireçtaşı oluşumlu, parçalanmış bir plato alır. Deniz düzeyinden ortalama yüksekliği 460 m olan bu plato, adanın yarıya yakın bölümünü kaplar. Platonun Cockpit Country (1.300 km2) olarak adlandırılan ulaşılması güç, yüksek kesimlerinde çok sayıda düden, yeraltı suyu ve mağaranın yer aldığı karst oluşumlar bulunur. Sık ormanlarla kaplı olan iç kesimdeki sarp dağlık bölgenin deniz düzeyinden yüksekliği 1.530-2.140 m arasında değişir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan çok sayıda sıradağın en önemlisi Blue Dağlarıdır (Mavi Dağlar). Ülkenin en yüksek noktası olan Blue Doruğu (2.256 m) bu dağlar üzerindedir.
Adanın en uzun (71 km) ve en önemli akarsuyu batıdaki Black Irmağıdır. Aşağı çığırının 40 km’lik bölümü ulaşıma elverişli olan bu ırmak dışındaki akarsuların çoğu ulaşıma elverişsizdir. Küçük ırmakların çoğu karst bölgesindeki düdenlerde kaybolur. Adada birçok madensuyu kaynağına da rastlanır.
İklim.
Jamaika’da yıl boyunca önemli sıcaklık farklılıkları göstermeyen tropik bir deniz iklimi hüküm sürer. Kış ve yaz arasında önemli sıcaklık farklılıkları yoktur. Kış aylarında 24°C olan ortalama sıcaklık yazın ancak 27°C’ye yükselir. Yıllık ortalaması 2.000 mm olan yağışların en yoğun olduğu dönemler mayıs-haziran ve eylül- kasım aylarıdır. Doğudaki dağlarda 5.200 mm olan yıllık yağış miktarı, güneybatıdaki kıyı bölgesinde 780 mm’ye kadar iner. Yıl boyunca esen kuzeydoğu alize rüzgârlarının dışında yaz harikanları da görülür. 1980’deki “Ailen” harikanı ile 1692 Ve 1907’deki depremler büyük yıkıma yol açmıştır.
Bitki örtüsü ve hayvan varlığı.
15. yüzyılda adanın neredeyse tamamını kaplayan ormanlar, konut yapımı ve tarım arazisi açma amacıyla Avrupalılarca önemli ölçüde yok edilmiştir. Bugün ülkenin doğal bitki örtüsü yağış miktarına bağlı olarak büyük bir çeşitlilik gösterir. Kuzeydoğu ve doğudaki sık bambu, abanoz, maun ve gülağacı ormanları, güneybatıda yerini kurak savanlara bırakır. Muz plantasyonlarının büyük bölümü kuzeydoğudaki dağların eteklerinde ve vadilerde toplanmıştır. Kıyı düzlüklerinin büyük bölümü şekerkamışı plantasyonlarıyla kaplıdır. Yabanıl hayvan varlığı kuyruksüren, keler, yarasa ve yaban domuzu ile Jamaika’nın simgesi bir kolibri türünü de kapsayan çeşitli kuş türleriyle sınırlıdır.
NÜFUS.
Jamaika’da nüfusun büyük bölümünü Afrikalı Siyah kölelerin ve Mulattoların (Avrupalı-Afrikalı karışımı) soyundan gelenler oluşturur. Ayrıca İngiliz, Hintli, Çinli, Suriyeli, Portekizli ve Alman azınlık grupları da vardır. Resmî dil olan İngilizcenin yanı sıra İspanyolca, Fransızca ve Afrika dillerinden çeşitli özellikler almış bir İngilizce Kreolü de yaygın olarak konuşulur. Nüfusun büyük bölümü İngiltere Kilisesi’ne bağlıdır. Başka Hıristiyan mezheplerine bağlı cemaatlerin dışındaki dinsel azınlıklar arasında Yahudiler, Hindular ve Müslümanlar sayılabilir. Hıristiyanlığa ve ruhların bedene egemen olduğu inancına dayanan Pocomania ve Cumina gibi kültler yaygındır. Jamaika aynı zamanda Rastafaticiliğin merkezidir.
Jamaika’nın yıllık ortalama nüfus artış hızı (1990) binde 19,7’yle dünya ortalamasına yakın bir düzeydedir. 196Ö’larda binde 42 olan doğum oranı, nüfus planlamasına yönelik çalışmalarla 1990’da binde 24,8’e düşürülürken, sağlık hizmetlerinin gelişmesinin etkisiyle ölüm oranı da binde 5,1 gibi düşük bir düzeye inmiştir. Toplam nüfusun yaklaşık yüzde 33’ü 15 yaşın altındadır. Hükümet nüfus artış hızını azaltmak amacıyla yurtdışına göçü desteklemektedir. JamaikalIların göç ettikleri yabancı ülkelerin başında ABD gelir.
Kentlerde oturanların toplam nüfus içindeki oranı (1990) yüzde 52,3’tür. Kentlerde işsizlik oranını önemli ölçüde artıran kırsal kesimden yoğun göçleri önlemek için bir tarım reformu programı uygulamaya konmuştur. Ortalama nüfus yoğunluğu (1991) km2 başına 220,2 kişidir; en yoğun nüfuslu kesim kıyı düzlükleridir. Başlıca kentler Kingston, Spanish Town, Port Maria ve Montego Bay’dir.
EKONOMİ.
Jamaika’nın gelişme yolundaki karma ekonomisi büyük ölçüde turizme ve maden ihracatına dayanır; bu alanlarda yabancı sermayenin büyük ağırlığı vardır. Dünya ekonomisindeki durgunluğun etkisiyle 1970’lerin ortalarıyla 1980’lerin başlarında ülke ciddi bir bunalıma sürüklenmiştir. 1989 verilerine göre ülkenin gayri safi milli hasılası (GSMH) 3,01 milyar ABD Doları, kişi başına düşen milli gelir ise 1.260 ABD Doları’dır.
1990 verilerine göre gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) içindeki payı yaklaşık yüzde 5,3 olan tanm sektöründe toplam işgücünün yüzde 22’si çalışır. Şeker, melas ve rom dışındaki tarımsal ihraç ürünleri arasında muz, turunçgiller ve hindistancevizi sayılabilir. Kök ve yumrularından besin olarak yararlanılan bitkilerle, mısır, pirinç ve kopra üretimi iç gereksinimi karşılamaktan uzaktır. Maden ve turizm sanayilerine ağırlık verilmesi nedeniyle durgunluk içine giren tarım sektörü su baskınları ve 1980’deki “Ailen” harikanmın etkisiyle daha da gerilemiştir. Balıkçılık ekonomiye önemli bir katkıda bulunur.
Jamaika dünyanın üçüncü büyük boksit ve alümina (alüminyum yapımında kullanılan bir boksit ürünü) üreticisidir. Öteki madenler arasında jips, silisli kum ve adanın her yerinde rastlanan kireçtaşı sayılabilir. Madencilik şirketlerinin büyük bölümü yabancılara aittir.
Hükümet 1979’da yapılan bir antlaşmayla şirketler üzerinde belli bir denetim sağlayarak toplam üretimden pay almaya başlamıştır.
GSYİH içindeki payı yaklaşık yüzde 20 olan sanayi sektöründe toplam işgücünün yüzde 12’si çalışır. Boksit ve alümina üretimi ağırlıkta olmakla birlikte çimento, tütün ve çeşitli tüketim malları üreten yerel sanayiler de gelişmeye başlamıştır. 1989’da 2,5 milyar kısa olan yıllık elektrik üretiminin büyük bölümü ithal yakıttan elde edilir.
Hizmet sektörünün GSMH ve toplam istihdam içindeki payı yüzde 50’den fazladır. Boksit ve alüminadan sonra ülkenin ikinci büyük döviz kaynağını oluşturan turizm, siyasal karışıklıklar ve şiddet olayları nedeniyle bir dönem gerilemesine karşın, 1980’lerin başında yeniden canlanmaya başlamıştır.
Ekonomide son yıllarda yaşanan başlıca sorunlar ihracat gelirlerinin ithalatı karşılayamaması nedeniyle sürekli artan dış borçlar ve yüksek işsizlik oranıdır. Hükümetin ekonomik bunalımı aşmak için yürürlüğe koyduğu program çerçevesinde, yabancı sermayeyi özel sektöre yatırım yapmaya özendirici çeşitli önlemler alınmış ve aralarında bir gazete ve radyo istasyonuyla otellerin de bulunduğu birçok kamu kuruluşu özel sektöre devredilmiştir. Öte yandan 1981’de Uluslararası Para Fonu’yla (IMF) bir antlaşma imzalanmıştır. Jamaika’ya kredi veren öteki kuruluşlar arasında Dünya Bankası (IBRD), Amerika Kıtası Kalkınma Bankası (IDB) ve Antiller Kalkınma Bankası sayılabilir. Başlıca ihraç ürünleri alümina, boksit, şeker ve öteki tarım ürünleriyle çeşitli giyim eşyası; başlıca ithal ürünleri ise yiyecek ve içecek maddeleri, tütün, madensel yakıtlar, mamul maddeler, gübre ve makinedir. Jamaika’nın dış ticaretinde en önemli yeri ABD, Kanada, İngiltere ve Venezuela tutar.
kaynak: Ana Britannica
Son düzenleyen Safi; 5 Ağustos 2016 19:02
