Haiti Vikipedi, özgür ansiklopedi République d'Haïti
Repiblik d Ayiti Haiti Cumhuriyeti 
Bayrak Arma
Slogan: L'Union Fait La Force
Ulusal marş:
La Dessalinienne 
Başkent Port-au-Prince
18°32′N, 72°20′W
En büyük şehir Resmî dil(ler) Fransızca, Haiti Kreolü
Hükûmet Cumhuriyet -
Cumhurbaşkanı René Préval -
Başbakan Jean-Max Bellerive
Bağımsızlık Fransa'dan - İlan etti 1 Ocak 1804
Yüzölçümü - Toplam 27,750 km² (146.) 10,714 sq mi - Sular (%) %0.7
Nüfus - 2005 yılında 10,033,000 (88.) -
Yoğunluk 292.7/km² (38.)
758.1/sq mi
GSMH (Satın alma gücü paritesi)
2006 tahmini - Toplam 12.94 milyar $ (124.) - kişi başına 1,800 $ (148.)
Gelişmişlik Endeksi (2004) 0.482 (154.) –
düşük
Para birimi Gourde (HTG)
Saat dilimi (UTC-5:00)
İnternet alan adı .ht
Telefon kodu +509
Haiti
, asıl adıyla
Haiti Cumhuriyeti, Amerika'da Karayip Denizi'nde bir ada ülkesidir. Küba'nın doğusunda yer alan Hispaniola adasını Dominik Cumhuriyeti ile paylaşır ve adanın batı kısımdadır. Yüzölçümü 27.750 km² olan ülkenin nüfusu 10 milyon (2009), başkenti Port-au-Prince'tir.
Eski bir Fransız sömürgesi olan Haiti, Kuzey ve Güney Amerika'da, Amerika Birleşik Devletleri'nden sonra bağımsızlığını ilân eden ikinci ülkedir. Buna karşılık, bugün Batı Yarımkürenin en fakir ülkesidir ve yönetiminde bir anarşi durumu halen devam etmektedir.
Tarih
Haiti'nin asıl yerli halkı Arawak (ya da Taíno)'lardır. Kristof Kolomb'un 1492'de yeni dünyanın keşfinden sonra adaya Hispaniola adı verilmişti. Hispaniola Adası, Avrupa'dan gelip "yeni dünyayı fethedenler"in üslerinden biri haline geldi. O zamanda yaşamış İspanyol Katolik rahip Bartolome de Las Casas, Türkçe'de de
Kızılderili Katliamı adıyla yayınlanmış kitabında ada hakkında şunları yazmaktadır:
"Bu ada üzerinde (ben 1508'de vardığım zaman) 60 bin insan yaşıyordu, Kızılderililer de dahil olmak üzere. Ne var ki 1494'ten 1508'e kadar 3 milyonun üzerinde insan savaştan, kölelikten ve madenlerden dolayı yok olmuştu. Gelecek nesillerde buna kim inanacaktır?"
Bazı tarihçiler Las Casas'ın bu rakamı abarttığını ve nüfusun 1 milyon kadar olduğunu düşünmekteyse de bazıları 8 milyona kadar vardığını savunmaktadır. Bununla birlikte Las Casas'ın bu kitabında Kuzey Amerika'nın kıyılarından güneye doğru tüm Orta Amerika, Güney Amerika'nın kuzeyi ve Karayibler'deki adalarda yapılan Kızılderili/yerli katliamlarını anlattığı gibi, yeni dünyanın keşfinden sonra bölgede büyük kıyımlar yaşandığı şüphesizdir.
17. ve 18. yüzyıllarda adanın bugünkü Haiti olan 3'te 1'lik batı kısmı Fransız deniz korsanlarının eline geçti. Fransızlar burayı İspanyol ve İngiliz gemilerini taciz etmek için kullandılar. Daha sonra, Saint-Domingue adını verdikleri adanın bu kısmında şeker ve kahve üretimine başladılar.
Fransız İmparatorluğunun 18.yüzyıldaki en zengin sömürgelerinden biri haline gelen Saint-Domingue, 1780'lerde Avrupa'da tüketilen şekerin %40, kahvenin ise %60 kadarını üretmişti. Bu dönemde, şekerkamışı ve kahve ekim alanlarında çalıştırılmak üzere 790.000 kadar Afrikalı köle getirildiği tahmin edilmektedir.
12 Ocak 2010 günü yerel saatle 16:53'te 7.0 büyüklüğünde bir deprem gerçekleşmiştir ve 200 bin kişinin bu depremde hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir.
Bağımsızlık
1789 Fransız İhtilali Saint Domingue'nin kaderini de kökten etkiledi. Fakir ve zengin beyazlar, devrim sonrası yasalara göre koloninin nasıl yönetileceği konusunda anlaşmazlığa düştüler. Bu arada, kölelikten kurtulmuş siyahlar ve yerliler, ihtilalin getirdiği Vatandaş ve İnsan Hakları Bildirgesine göre kendilerinin de Fransız vatandaşı olduklarını ileri sürdüler. Bu arada Haiti İsyanı'nı başlatan köleler Haitili liderler Toussaint L'Ouverture, Jean-Jacques Dessalines ve Henri Christophe önderliğinde bir silahlı güç haline geldiler. Yerliler ordusu Fransız güçleri ile Napoleon Bonapart'ın 1803'te gönderdiği orduyu yendi. Bunların sonucunda
Haiti kendi yerli ismiyle
1804'te bağımsızlığını ilan etti. General Dessalines yönetimi eline aldı ve 1805'te Anayasa ilan etti. Anayasaya göre herkes din özgürlüğüne sahipti ve herkes Haitili "siyah" olarak tanımlandı.
Haiti bağımsızlığına rağmen 1826'da Panama'da yapılan bağımsız Amerika ülkeleri toplantısına dahil edilmedi ve ABD tarafından 1862'ye kadar tanınmadı. I.Dünya Savaşı'nda 1915 yılından 1934'e kadar ABD haksız bir şekilde Haiti'yi işgal ve kontrol altında tuttu. Haiti 20.yüzyıl boyunca da darbe, katliam ve iç savaşlardan kurtulamadı.
Büyük Deprem
Depremden bir kaç gün sonra kurtarılan, hayatta kalmayı başarmış depremzedelerden bir tanesi
2010 yılında ülkeyi derinden yaralayan 7.0 büyüklüğünde bir deprem oldu. Resmi Ölü Sayısı 150.000'in üzerinde ve artmaya devam ediyor. 20 Ocak 2010'da 6.1 buyuklugunde artci bir deprem de görüldü, 1:56 itibariyle henuz artçıdan kaynaklanan can/mal kaybi yok.İnsanların çoğu evsiz barksız Haiti yardım bekliyor.
Haiti ve Haiti Tarihi
