Malezya ve Malezya Tarihi

Malezya مليسيا
Tarih
XIII. yy'la kadar 500 yıl süreyle Malezya, Srivicala Hindu ve Buddha'cı krallığının bir parçası olarak Sumatra'dan yönetildi. Malezya daha sonra Cavalılar ve Malakka'nın Malezya'lı hükümdarlarının egemenliği altına girdi. XV.yy'da Malakka'da İslamiyet yayıldı ve bütün yarımadayı kapladı. Portekizliler 1511'de Malakka'yı ele geçirdiler. Ancak Hollandalılar ile Portekizliler arasında sürekli bir mücadele başladı. 1641'de Portekizliler Malakka'dan çekildi. Hollandalılar burada 1795 yılına kadar egemen oldular. Penang'da 1786'da ve Singapur'da 1824'de yerleşmeye başlayan İngilizler giderek ticari ve siyasi etkinliklerini artırdılar. Bu arada çeşitli Malezya devletleri üzerinde hak iddia eden Tayland'la mücadeleler yapıldı. Malakka'yı Hollandalılar 1826'da tekrar işgal ettiler. Ancak 1826'da İngilizler Boğazlar Hükümeti'ni kurdu ve 1914'de son Malezya eyaleti olan Johore İngilizlere boyun eğdi.
II. Dünya Savaşı sırasında Malezya, Japonya tarafından işgal edildi. Yeni işgalcilere karşı en büyük direniş Malezya'lı kominist gerillalardan geldi. 1948'de Malezya Federasyonu hükümetine karşı gerillalar bir ayaklanma başlattılar. 1956'da yapılan İngiltere-Malezya konferansından sonra 1957'de Malezya'nın İngiliz Milletler Topluluğu içinde kalması şartı ile bağımsızlığı kabul edildi.

Bağımsızlık ve Sonrası
1961'de Malezya başbakanı Abdurrahman Güneydoğu Asya'daki İngiliz kolonilerinin bir federasyon halinde birleşmesi fikrini ortaya attı. Bu federasyona Malezya, Singapur, Saravak, Sabah ve Brunei sultanlıkları katılacaktı. Çin, Endonezya ve Filipinler'in federasyon fikrini engellemeye çalışmalarına rağmen, İngiltere, Japonya, Avustralya, Yeni Zellanda ve Amerika Birleşik Devletleri'nin desteği ile 16 Eylül1963'te yeni federasyon kuruldu. Federal devlete Brunei sultanlığı hariç adı geçen bütün devletler katıldı. Yeni federayon Malaysia (Büyük Malezya) diye adlandırıldı. Ülke topraklarından büyük çıkarı olan İngiltere, federasyon'un savunma görevini üstlendi. Fakat Çin ile barış isteyen akımların ülke içinde güçlenmesinin yanı sıra Endonezya'nın gerillacıları fiilen destekleyen tutumu yüzünden federasyon güçlüklerle karşılaştı. Malaysia federasyonu kurulurken Malezya federasyonu'nun anayasası bazı değişiklikler ile kabul edilmiştir. Singapur 1965 yılında federasyon'dan ayrılmıştır.

Coğrafya

Malakka Boğazı

Malezya Güney Asya'da Çinhindi'nin güneyinde yer alır. Ekvator'a çok yakın (140 km kadar) bir konuma sahiptir. Malakka Boğazı ile Sumatra'dan ayrılır. Kuzeyden Tayland, Güney Çin Denizi ve Brunei, güneyden Endonezya, Singapur ve Malakka Boğazı, batıdan Hint Okyanusu'yla bitişik olan Andaman Denizi, güneydoğusunda Johore boğazı ile çevrilidir.

İklim
Malezya'nın iklimi tropikal iklimdir. Muson rüzgarlarının etkisiyle de özellikle Ocak ve Mayıs ayları arasındaki sürekli yağışlar, ülkenin nem miktarının % 80 civarına kadar yükselmesine neden olur. Yıllık yağış ortalaması bölgelere göre büyük farklılık gösterir. Genelde 2000-2540 mm olan bu oran, Sabah'da 1500-4500 mm, Saravak'da ise 300-400 mm arasında değişir. Günlük sıcaklık, alçak yerlerde 21°C ila 32°C arasında iken, yüksek bölgelerde daha düşükdür. Başlıca özellikleri sıcaklık, rutubet ve nem olan iklimi sebebiyle, ülkenin % 70'ini kaplayan tropikal ormanları vardır. Ormanlardaki mevcut 15.000 tür bitkinin 6000 türünü çeşitli ağaç cinsleri meydana getirir. Bu ağaçlardan bazıları 45 m yüksekliğe kadar büyüyebilir. Bambu gibi kerestesi makbul ağaçlar ve kauçuk ağaçları ve daha 800'ü aşkın tür orkide yetişir.

Ekonomi

Ülkenin önemli bir geçim kaynağı olan Kauçuk

Dünyaca ünlü Petronas Kuleleri

Malezya Güneydoğu Asya ülkeleri içerisinde yıllık kalkınma oranı en fazla olan ülkelerden biridir. Malezya, ekonomik açıdan kendi kendine yeterlidir. Enflasyonu düşük, güçlü bir sermaye yatırımına sâhip ekonomisi, sürekli gelişme içerisindedir. İşşizlik oranı % 7 civarındadır. Önceleri kauçuk ve kalaya bağlı kalan ekonomisi, 1980 yılından sonra daha başka alanlara da sarkmıştır. Serbest dış alım ve hür teşebbüsün tesirindeki ekonomi 1980 yılında % 8,5 luk artış hızı göstermiştir. Kişi başına düşen milli gelir 2000 dolardır. Yıllık milli hasılanın % 18' ini imalatçılık , % 23’ünü tarım, % 4'ünü de madencilik teşkil eder.
En önemli ürünleri kauçuk, hindistancevizi, pirinç, muz, patates, ananas, hurma, mısır, çay, tütün'dür. Orman ürünleri bakımından oldukça zengin olup, özellikle kerestesi çok makbuldür.
Maden bakımından da zengin bir ülke olan Malezya, kalay üretiminde dünya birincisi olup, dünya kalay üretiminin % 70'ini karşılar. Diğer önemli madenleri demir, boksit, petrol, manganez, altın, tungsten ve titandır. Sanayide Güneydoğu Asya ülkeleri arasında ileri bir seviyededir. Başlıca ihracatı kalay, kauçuk, demir filizi, boksit, kereste, teneke kutu ve palmiye yağıdır. Dışarıdan makina, kimyevi maddeler, teknik araç ve gereçler almaktadır. Balıkçılık ve turizm önemli gelir kaynaklarıdır.

Eğitim

Malezya Nottingham Üniversitesi

İlkokul
Malezya'da İlkokul 6 senedir. Eğitim dili okullara göre değişmektedir. Malayca, Çince, Tamilce ve İngilizce egitim veren okullar vardır.
Ortaokul ve Lise
Ortaokul Toplam 5 sene olup, özel okulda okumak isteyen ögrenciler ilkokul sonrasi yapilan (UPSR) imtihani sonuçlarına göre çeşitli özel liselere kayıt yapabilmektedirler. Devlet liselerine kayit yapmak için imtihana girmeye gerek yoktur. Bu okullardaki başlıca diller Malayca, Çince, Tamilce ve İngilizce'dir. Lise 4'den Lise 5'e geçmek için PMR.
Üniversite
Üniversite harç parası ve üniversitedeki bütün masraflar projeden sorumlu hoca tarafindan karşılanır. Eğitim süresi, lisans için 3-8 sene, Mastır için 2-3 sene ve Doktora için 3 ve ya daha fazla senedir. Eğitim dili Mühendisliklerde %80 İngilizce, %20 Malayca, Sosyal Bilimlerde %50 İngilizce, %50 Malayca. Mastır ve Doktora egitiminin tamami İngilizcedir.
Yabancı Öğrenciler
Malezya'daki yabanci öğrencilerin çogunlugunu Arap ülkelerinden gelenler oluşturur. Öğrenciler genellikle yaşlı ve eğitim seviyeleri düşüktür. Arap ögrencilerin çoğunluğunu Sudan ve Libyalılar oluşturur. Sudanlılarin buyuk bir kısmı Malezya'dan burslu, yani üniversitedeki projelerde çalışır.

Yönetim
Malezya krallıkla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayalı bir konfederasyondur. Konfederasyonu olusturan federal eyaletlerde krallıkla yönetilir. Batı Malezya'da bulunan eyaletlerin krallarından biri dört yıllığına genel kral yani "yüce başkan" seçilir. Ülke 31 Ağustos 1957'de yürürlüğe konan anayasayla yönetilmektedir. İki meclisli bir parlamenter sistem uygulanmaktadır. Birinci meclis 69, ikinci meclis 180 üyeden oluşur. Bu meclislerin üyeleri serbest genel seçimlerle belirlenir. Malezya, BM, İKÖ, Asya Pasifik Ekonomik İşbirligi, İngiliz Milletler Topluluğu, IMF, gibi uluslararası örgütlere üyedir.

Ulaşım

Malezya'da Metro'lar

Malezya'da ulaşım gelişmiştir. Ülkede 64672 km Karayoluna karşılık 1801 km Demiryolu vardır. Su yollarıda ülkede önemli yer tutar.7,296 km su yolu vardır. 115 Havaalanına karşılık 1 Helikopter alanı vardır. Başlıca Limanları: Bintulu, Kota Kinabalu, Kuantan, Kuching, Kudat'dır. Malezya'nın hayatında su yolları önemli bir yer alır. Halkın çoğu, su yollarına veya deniz kıyısına yakın yerlerde oturur. Bazı yerler sık ormanlarla kaplıdır. Bu bölgelerde ilerlemek çok zordur. Bu sebeple su yolları, en kullanışlı ve en pratik ulaşım şeklidir.

YÖNETİM: Bağımsız federal anayasal krallık. İngiliz
Uluslar Topluluğu üyesi. BAŞKENT: Kuala Lumpur.
DOĞAL YAPI: Her iki yanında kıyı ovaları bulunan dağlar Malakka Yarımadası boyunca uzanır. Sabah, verimli yüksek düzlükleriyle dağlık bir bölgedir. Saravak'ın da iç kesimleri dağlıktır.
BAŞLICA ÜRÜNLER: Kauçuk, pirinç, palmiye yağı, hindistancevizi yağı, kopra (kurutulmuş hindistance­vizi içi), ananas, sagu, tapyoka, kereste, biber, kakao, kalay, demir cevheri, petrol.
ÖNEMLİ KENTLER: Kuala Lumpur, Penang, Kelang, İpo,
Malakka, Johor Baharu, Petaling Jaya. EĞİTİM: Dokuz yıllık temel eğitim parasızdır.

MALEZYA. Güneydoğu Asya'da bağımsız bir eyaletler federasyonu olan Malezya, İngi­liz Uluslar Topluluğu üyesidir. Malezya, Ma-lakka Yarımadası'nın güney bölümünde yer alan Batı Malezya ile Borneo Adası'nın kuzey bölümünde bulunan Doğu Malezya olarak, birbirinden uzak iki bölgeye ayrılır. Batı Malezya'da Pahang, Terengganu, Kedah, Jo-hor, Negeri Sembilan, Kelantan, Selangor, Perak, Perlis, Penang ve Malakka olarak 11 eyalet bulunur.

Malakka Yarımadası'nın yaklaşık 800 km uzunluğunda ve 320 km genişliğindeki güney kesiminde bulunan Batı Malezya'nın kuzeyin­de Tayland, güneyinde Singapur, batısında Malakka Boğazı ve doğusunda Güney Çin Denizi yer alır. Sabah ve Saravak eyaletlerin­den oluşan Doğu Malezya, 1.100 km uzunlu­ğunda, 390 km genişliğindedir. Kuzeyinde Güney Çin Denizi, doğusunda Selebes Denizi ve güneyinde Endonezya'nın Borneo toprak­ları uzanır. Bağımsız bir devlet olan Brunei, Saravak topraklarıyla çevrelenmiştir.

Batı Malezya'nın belkemiğini yarımada bo­yunca zigzaglar çizerek uzanan dağlar oluştu­rur. Irmaklar ve çaylar bu dağların iki yanın­dan akarak denize ulaşır. Doğu kıyılarında, palmiyelerle çevrili gümüş renkli kumsallar ve açıklarda güzel görünümlü adalar vardır. Batı kıyılarında, ırmaklar mangrov bataklıkları arasından ağır ağır Malakka Boğazı'na akar. Borneo'nun kuzeybatı kıyısındaki Saravak'ta kıvrımlı tepeler ve çok sayıda akarsuların yer aldığı bataklık kıyı ovası, güneyde dağlarla çevrilidir. Kuzeyde bulunan Sabah da dağlık bir bölgedir ve 4.100 metreye ulaşan yüksekli­ğiyle Güneydoğu Asya'nın en yüksek dağı olan Kinebalu buradadır. Sabah'ın doğu kıyısı bataklık olmakla birlikte, batı bölümünde verimli bir ova vardır. Birkaç derin körfez elverişli limanlar oluşturur. Malezya'da tro­pik iklim egemendir.

Batı Malezya topraklarının yarısından ço­ğunu yağmur ormanları kaplar. Bu ormanlar­da, yaprak dökmeyen ağaçlar, bambular, sarmaşıklar ve aralarında yaklaşık 800 çeşit orkidenin de bulunduğu tropik bitkiler yetişir (bak. YaGmur ormanları). Bölgede yaşayan yabanıl hayvanlar arasında filler, gergedan­lar, kaplanlar, parslar, insansımaymunlar ve maymunlar bulunur. Ormanlarda, uçarkurba-ğa denen dev yarasalar, uçan sincaplar, maki­ler ve ağaçtan ağaca ka***** dolaşan kerten­keleler yaşar. Bataklıklar timsahlarla dolu­dur, yağmur ormanlarında piton ve kral kobra gibi yılanlara rastlanır. Sabah ve Sara-vak'ta, kertenkeleler, timsahlar ve çok sayı­da parlak renkli kuşun yanı sıra 150'den fazla yılan çeşidi bulunur. Ayrıca bölgede çeşitli balıklar ve böcekler de yaşar.

Batı Malezya'da halkın yaklaşık 6 milyonu­nu Malaylar oluşturur. 4 milyon kadar da Çinli vardır. Geri kalan 1 milyon kişi de Hintliler ve Pakistanlılar'dır. Sabah'da en kalabalık etnik topluluk Dusunlar (Kadazan-lar), Saravak da ise İbanlar'dır (Deniz Dayak­ları). Burada Çinliler, Malaylar ve Hintliler' den başka daha küçük topluluklar da yaşa­maktadır. Ulusal dil Malay dilidir. İngilizce, Çince ve Hint dilleri de yaygın olarak kullanı­lır. Malaylar'ın tümü Müslüman'dır.
Malezya, yıllık bütçesinin beşte birini eğiti­me ayırır. İlköğrenim Malay dili, İngilizce, Çince ve Tamil dili olmak üzere dört dilde yapılır. Ülkede beş üniversite vardır. Bunlar­dan dördü Kuala Lumpur'da ya da çevresin­de, biri de Penang Adası'nda kurulmuştur.

Malezya, başta bir kral ve parlamentonun olduğu anayasal krallıkla yönetilir. Kral, do­kuz eyaletin hükümdarlarınca beş yıl için seçilir. Kralın görevi simgeseldir. Malakka, Penang, Sabah ve Saravak eyaletlerinin ba­şında merkez yönetimin atadığı birer vali bulunur. Parlamento, senatodan başka, üyeleri halkoyuyla seçilen temsilciler meclisinden oluşur. Ayrıca, 13 eyaletin her birinde seçim­le işbaşına gelen bir meclis vardır.

Modern yapıların bulunduğu Kuala Lum­pur federal başkent, Penang ise ikinci büyük kenttir. Ülkenin başlıca limanları, Penang, Kelang ve Malakka'dır.

Sanayi ve Tarım
Malezya ekonomisi kauçuk, palmiye yağı, petrol, kalay, kereste ve sanayi mallarının üretimine ve dış ülkelere satımına dayanır. Yeryüzündeki doğal kauçuk üretiminin üçte birinden fazlasını Batı Malezya sağlar.

Dünya kalayının üçte birine yakın bölümü de Batı Malezya'dan elde edilir. Petrol ve doğal gaz bakımından çok zengindir. Boksit, demir cevheri ve bakır da başlıca madenleri arasındadır.
Kauçuktan sonra en önemli tarım ürünü pirinçtir. Son yıllarda çiftçiler yeni tarım yöntemleri ve değişik tohumlar kullanarak çok daha fazla ürün alabilmektedir. Palmiye yağı da dışarıya satılan önemli bir üründür. Ne var ki, Malezya'nın yiyecek üretimi gerek­sinimini karşılamaktan uzaktır ve gıda ürünle­ri dışarıdan alınmaktadır. Hindistancevizi hem yiyecek, hem de yağı için yetiştirilir. Öbür ürünleri tatlıpatates, sagu, tütün, kene­vir, kakao, biber ve şekerkamışıdır. Ananas plantasyonları (büyük çiftlikler) ve turunçgil­lerin üretimi de yaygındır. Çinli bostancılar, yerel topluluklar için sebze yetiştirirler. Süt üretimi için sığır, manda, domuz ve kümes hayvanları beslenir. Denizde ve akarsularda bol balık vardır. Saravak ve Sabah'ta, yağmur ormanlarından elde edilen kereste, önemli bir dış ticaret ürünüdür.

Malezya, demiryoluyla Singapur ve Tay land'a bağlanır. Ülke, çok gelişmiş bir kara­yolu ağına sahiptir. Doğu Malezya'da büyük kentler ve kasabalar birbirlerine düzgün yol­larla bağlanır. Irmak ulaşımı da önemlidir. Başta Kuala Lumpur Havalimanı olmak üze­re, ülkenin birkaç uluslararası havalimanı vardır.

Hollandalı­lar 1641'de Malakka'yı Portekiz'den aldılar.

18. yüzyıl ortalarında, Hindistan'daki İngi­lizler, Çin'le ticaretlerini başta çay olmak üzere geliştirdiler. Malakka Boğazı yoluyla Çin'e giden İngiliz gemilerinin Malakka Ya-rımadası'nda bakım ve onarım için konakla­yacakları bir yere gereksinmeleri vardı. Böy­lece, Doğu Hint Kumpanyası, Kedah sulta­nından Penang Adası'nı kiraladı. Penang, çok işlek bir limana dönüştü ve Hollanda ticareti için güçlü bir rakip oldu. 1819'da Singapur Adası'na yerleşen İngilizler, 1867'de Singa­pur, Malakka ve Penang Adası'nın yönetimi­ni ele geçirdiler.

17. yüzyıl boyunca Kuzey Borneo (bugün Sabah), Brunei sultanının denetimindeydi. Bu bölge, daha sonra hizmetleri karşılığında Filipinler'in Sulu sultanına verildi. İngilizler, 1762'de Manila'yı aldıkları zaman, İspanyol­ların elinde tutsak olan Sulu sultanını özgür bıraktılar. Sultan da karşılık olarak Kuzey Borneo üzerindeki haklarını İngiliz Doğu Hint Kumpanyası'na devretti. 1888'de Kuzey Borneo ile Saravak, İngiliz yönetimine girdi. 1914'e kadar Batı Malezya'nın tüm eyaletleri İngiliz koruması altına girmişti.

II. Dünya Savaşı'nda Malaya, Kuzey Bor­neo ve Saravak Japonlar'ın işgaline uğradı. Savaştan sonra Malaya'ya dönen İngilizler'in tek bir Malezya devleti oluşturma deneme­leri başarısızlığa uğradı. 1948'de Malakka Yarımadası'ndaki Malaya eyaletleri birle­şerek Malaya Federasyonu'nu oluşturdu. İn­giltere ülkenin savunma ve dışişleri üzerin­deki denetimini bir süre daha elinde tuttu. Malaya 1957'de bağımsızlığını kazandı. Singa­pur, Kuzey Borneo ve Saravak'ta İngilizler'in denetimi hâlâ sürüyordu. 1963'te Filipinler ve Endonezya her ne kadar karşı çıktıysa da, halkın Malaya ile birleşmeden yana olması nedeniyle Malezya Federasyonu kuruldu. Fe­derasyonda Malaya, Singapur ve İngiltere' den bağımsızlıklarını kazanan Saravak ile Sabah bulunuyordu. 1965'te federasyondan ayrılan Singapur, bağımsız bir devlet oldu. Aynı yıl, Endonezya Devlet Başkanı Sukar-no'nun görevden uzaklaştırılmasından sonra, Malezya ile Endonezya arasında barışçı ilişki­ler kuruldu.