Spartalılar (Sparta Uygarlığı)

Spartalılar (Sparta Uygarlığı)
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

Sponsorlu Bağlantılar

Ad: SpartaAthens.jpg
Gösterim: 3204
Boyut: 56.1 KB

Eskiçağ Yunan şehir devleti (İ.Ö. 9. yüzyıl-İ.S. 396). Pelopones Yarımadası'nda, Lakonya Bölgesi'nde, Eurodes Irmağı'nın vadisinde Dorlar tarafından kuruldu.

Sparta halkı üç bölümden oluşuyordu. Sparta kenti çevresindeki dört küçük kasabada oturan "Spartalı"lar, toprakları aralarında paylaşmışlardı, yalnızca askerlik ve yönetim işleriyle uğraşırlardı. "Periök"ler, çevre köylerde oturan özgür, ancak yönetim bakımından Spartalılara bağlı yerli halktı. "Heliot"lar, kölelerdi; toprakları eker, biçer ve her türlü işi görürlerdi. Sparta, diğer Dor kentlerinden, ünlü yasa koyucu Likurgos'un İ.Ö. 9. yüzyıl sonlarında kurduğu oligarşik ve askerî yönetim düzeniyle ayırt edilirdi. Spartalılar, İ.Ö. 6. yüzyıla doğru Pelopones Birliği'ni kurdular. Atina ile aralarındaki çekişme, İ.Ö. 5. yüzyılda savaşa dönüştü ve Sparta, Yunanistan'ın tümünde egemen duruma geldi. Ancak, İ.Ö. 362 yılında Thebaililer, Spartalıları yenilgiye uğrattı ve Sparta'nın gerileme dönemi başladı. Bu sıralarda güçlenen Makedonya Krallığı, Megalopolis Savaşı'nda yenilgiye uğrattığı Sparta'yı ve tüm Yunanistan'ı egemenliği altına aldı (İ.Ö. 331). İ.S. 396'da Vizigot Kralı. I. Alarik'in saldırısı sonucunda Sparta Devleti tümüyle ortadan kalktı. Spartalılar askerliğe çok önem verirlerdi. Çocuklar ve gençler, ağır bir eğitimden geçirilir ve ömür boyu askerlik yaparlardı. Devlet, yurttaşların hayat hakkı dahil, hemen her konuda mutlak hâkimdi.

Spartalılar (Sparta Uygarlığı)
MsXLabs.Org & Vikipedi, Özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar

Ad: Sparta_territory.jpg
Gösterim: 1014
Boyut: 85.4 KB

Sparta Bölgesi

Sparta (eski Elence; Attika lehçesi: Σπάρτη Spártē, eski Dor lehçesi: Σπάρτα Spártā), klâsik antik çağda en çok „Λακεδαίμων“ Lakedaimōn olarak adlandırılan kent MÖ 2. binyılın sonunda yaşanılan Dor istilasının hemen sonrasında Peloponnes (Mora) Yarımadasında Dorlar tarafından kurulan şehir ve şehir devleti.
En güçlü rakibi Mora ile Tesalya arasında bulunan Attika bölgesinde kurulmuş olan Atina kent devletiydi. İki devlet arasında Pers istilası yıllarında oluşturulan ittifak ilişkisi daha sonra Atina'nın bütün Helen dünyasını kendi çatısı altında birleştirmeyi arzulayan politikası neticesinde rekabete dönüştü. Bu rekabet sonucunda MÖ 431'de başlayıp aralıklar ile 27 yıl süren ve tarihe Peloponnes Savaşı olarak geçen bu savaş Yunan dünyasının Büyük İskender dönemine dek parçalı siyasal yapıda kalmasına yol açtı.

Kuruluşu
MÖ 9. yüzyıl sonunda Pitana, Meson, Limnai, ve Kynosura isimli dört köy birleşti. Ancak şehir hiçbir zaman sur içine alınmadı. MÖ 8. yüzyılda Eurotas vadisi yakın dağlar ve kıyı ovası da şehrin topraklarına katıldı. Zengin eyalet Messinia ele geçirildi. İç savaşlarında yaşandığı dönemde şehride örgütlenmeler başladı. Kurumlar Lykurgos tarafından kuruldu. Bir tür anayasa ilan edildi. Lakedaimonlular'ın sitesi tüm haklara sahip vatandaşlardan oluşuyor, eşitler olarak adlandırılan bu yurttaşlar devletten, Heiloslar tarafından işlenen toprak hissesi (kleros) alıyorlardı. Heiloslar bazen aşağılanıyor ve ülkede huzuru sağlamak için gerekli görülen terör dönemlerinde öldürülüyorlardı. Perioikoslar ise kendi geleneklerine göre yaşıyorlardı. Orduyu iki kral komuta ediyor, siyasal yaşamı ise Gerusialar yönetiyordu. Sparta'daki yaşam bu dönemde çok parlaktı. Ancak ülkede gerginlik artmaya başladı. Argos ile yapılan savaşta yenildiler. Sistem katılaştı. Katı bir eğitim sistemi kabul edildi. Her türlü lüks yasaklandı. MÖ 550'ye doğru, Khilon'un dönemindeki Sparta, elindekileri korumakla yetinen, kendi içine kapanık bir şehir oldu.

Sparta Uygarlığı
Sparta Uygarlığının en belirgin özelliği aşırı disiplinli askerî örgütlenmesiydi. Toplumda her erkek ve kadının görevleri vardı. Erkekler askerdi. Kadınlar ise devlete asker yetiştirmekle görevli anne konumundaydı. Her kadın çocuğuna altı yaşına kadar büyütmek, dayanıklı ve sağlıklı olarak yetiştirmek mecburiyetindeydi. Altı yaşına kadar ailelerinin yanında kalan çocuklar bu yaştan sonra askeri disipline yavaş yavaş alıştırılmak üzere devletçe alınır ve ilerleyen yaşlarında eziyet verici şartlara dayanıklı olabilmeleri için bölge bölge dolaştırılırdı. Çocuklar yirmi yaşına geldiklerinde tam bir asker olarak hizmete başlar ve altmış yaşına kadar askerlik görevini yapardı. Altmış yaşına gelebilen erkekler bundan sonraki hayatlarını toplantılar yaparak geçirirlerdi. Sparta'da çok sert bir askeri disiplin yönetimi bulunuyordu. Sparta Uygarlığı'nın bir diğer özelliği ise köle düzenindeki farklılıklardı. Diğer Yunan uygarlıkları aksine Sparta Uygarlığında köleler temelde devlete aitti. Bir kölenin tüm kullanım hakkı devletindi ancak bağlı bulunduğu toprak sahibine de tarım ürünlerinden bir pay vermek zorundaydı. Toprak sahibi köleyi öldüremez ve ona işkence yapamazdı. Uygarlığın köle sınıfı helot adını taşıyordu. Helotlar bir tür ekonomik özerkliğe de sahiplerdi. Çalıştıkları devletin eşit olarak bölüp dağıttığı arazi parçasını (Kleros) ekip biçerler ve üründen arpa, buğday, şarap, peynir gibi besin maddelerini toprak sahibine verirlerdi. Spartalılar savaşarak kazandıkları topraklardaki halkı da Kleros sistemine dahil ederdi. Kleroslarda hiçbir gerçek Sparta vatandaşı yaşamazdı. Sahip oldukları Kleroslar'da yaşamazlar, Sparta'da yaşarlar ve kendilerine bağlı helotları yönetmezler, denetlemezler, topraklarından çıkaramazlar ve satamazlardı.
Altmış yaş üzeri üyelerden oluşan İhtiyarlar Meclisi devlet yönetimi ile ilgili kararlar alır ve 30 yaşını geçmişlerin oluşturduğu diğer bir meclis bu kararları sonuca bağlardı. Spartalılarda karar alma işlemi olağan dışıdır. Okunan maddeler toplantıya katılan kalabalığın çıkardığı seslerle hükme ulaştırılırdı. Kimin sesi çok çıkarsa o yönde karar çıkardı. Aristotales bu yüzden Spartalıları çok çocuksu bulmuştur. Spartalılarda bir diğer sınıf Periyekler adı verilen sınıftı. Periyekler 30.000 kişi kadardı. Bunlar devlet ilk kurulurken işgal edilen Lakonya bölgesinde yaşayan Aka uygarlığı soyundan gelenlerdi. Periyeklerin bir Sparta'lı gibi yönetimde söz sahibi olması ve asker olabilmesi ayrıca bir Periyek'in bir Sparta'lı ile evlenmesi de mümkün değildi. Periyekler tarım ticaret ve zanaatla uğraşmak ve devlete vergi vermekle yükümlülerdi. Helotlara göre oldukça özgürdüler fakat Sparta topraklarında yaşamak onlar için de kolay değildi. Spartalılarda helotları denetlemek amacıyla muhbirler ve gözeticiler görev yaparlardı. Helotların yaşadığı kasabalara ara sıra pusu kurulur ve daha önceden tespit edilen ve ileride sakıncalı olabilecek helot bireyleri öldürülürlerdi. Bu işle görevli kurumun adı Krypti'di. Bu yüzden helotlar asla sivrilme davranışı içinde olamazlardı. Sparta Uygarlığında 2 kral vardı. Devlet iki kral tarafından yönetilirdi. Bu iki kralın saygınlıkları çok yüksekti. Krallık babadan oğula geçerdi.

Spartalılar (Sparta Uygarlığı)

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Spartalılar (Sparta Uygarlığı)

Benzer Konular

Benzer Konular