Borsa

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (kısa TOBB) Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Ticaret ve Sanayi Odaları, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsalarının birleşmesiyle, özel kanunla kurulmuş, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde mesleki üst kuruluştur. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'in iskeletini oluşturan Oda ve Borsların sayısı 364'e ulaşmıştır.

8 Mart 1950 tarih ve 5590 sayılı kanunda belirtilen esaslara göre, o tarihte mevcut olan oda ve borsaların yetkilileri Şubat 1952'de bir araya gelerek teşkil ettikleri genel kurulla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği resmen kuruldu. Kuruluşun yapısıyla ilgili olarak 1981, 1986 ve 1988'de yeni kanuni düzenlemeler yapıldı. 5590 sayılı kanun 18.05.2004 tarih ve 5174 sayılı kanun ile tamamen değişmiştir. Odalar ve borsalar arasında birlik ve dayanışmayı sağlamak, ticaret ve sanayinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, üyelerinin mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, üyelerin birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakı korumak gayesiyle kurulan, birlik, ekonomik durumla ilgili raporlar hazırlar, hükumet tarafından verilen vazifeleri yürütür, TBMM Komisyonları ve bakanlıklarca istenen bilgi ve görüşleri verir, oda ve borsaların kendi aralarında veya bir oda ile bir borsa arasında çıkan anlaşmazlıkları çözmeye çalışır, Milletlerarası Ticaret Odasının (ICC) Türkiye Milli Komitesini teşkil deer ve çalıştırır, yabancı ticaret ve sanayi odalarının vekillik, temsilcilik ve muhabirliğini yapar, milletlerarası mesleki toplantılara katılır, milli ve milletlerarası sergi ve fuarlara katılır. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'ni de çıkaran Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Organize Sanayi Bölgeleri kurar veya kurulmuş olanlara katılır, gerektiğinde yurtdışında temsilcilikler ve irtibat büroları kurar. Devlet Planlama Teşkilatının (DPT) çeşitli komisyonlarında devamlı olarak temsilci bulundurur, Milli Prodüktivite Merkezi, Türk Standartları Enstitüsü, İhracatı Geliştirme Merkezi, Basın İlan Kurumu, TÜBİTAK, OYAK, Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü, İşletme İktisadi Enstitüsü gibi kuruluşların faaliyetlerine de katılır.

Ayrıca Milli Prodüktivite Merkezi (MPM), İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi (İGEME), Türk Standartları Enstitüsü (TSE), Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) gibi resmi iştirakleri, İktisadi Kalkınma Vakfı, İktisadi Araştırmalar Vakfı, Türk Tanıtma Vakfı, Türkiye Sakatları Koruma Vakfı gibi sosyal iştirakleri ve TC Merkez Bankası, Umumi Mağazalar TAŞ (UMAT), Askeri Pil Sanayi ve Ticaret A.Ş. (ASPİLSAN) ve TOBB-NET Bilişim gibi ticari iştirakleri vardır.

TOBB Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (Eurochambers), ECO Ticaret ve Sanayi Odası, İslam Ticaret ve Sanayi Odası, Akdeniz Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (ASCAME), OECD İş ve Sanayi Dayanışma Komitesi (BIAC), Balkan Odaları Birliği (ABC) ve Karadeniz Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği üyesidir.

Bünyesinde 178 Ticaret ve Sanayi Odası, 60 Ticaret Odası, 11 Sanayi Odası, 2 Deniz Ticaret Odası ve 113 Ticaret Borsası bulunan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin toplam üye sayısı 650.000-700.000 civarındadır. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi (tatil günleri hariç günlük), Türkiye İktisat Gazetesi (haftalık), Uluslararası Ticaret Odası Türkiye Milli Komitesi Bülteni (aylık), Ekonomik Rapor (aylık ve üç aylık) ile İktisadi Rapor (yıllık) gibi süreli yayınlarla, tertiplenen toplantıların ve seminerlerin raporlarını ve çeşitli araştırmaları kitap veya broşür olarak yayınlamaktadır.

Ticaret Borsaları Bilgi Sistemi, Atık Borsası, Milli Mal Numaralama Merkezi, Sanayi Envanteri ve işbirliği tekliflerinin değerlendirilmesi gibi hizmetler de TOBB tarafından verilmektedir.

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi

Türk kuyumculuk ve mücevherat sektörünün ihracat ile ilk tanışması 1982 yılında Suudi Arabistan’a yapılan 25 kilo altın ile başlamıştır. 1986 yılına kadar Ortadoğu’ya yönelik çalışan Türkiye deneyim ve güven kazandıktan sonra kendini ispatlamaya başlamış ve 1987 yılında Amerika pazarına açılmaya başlamıştır. 1987’den sonra kuyumculuk konusundaki gelişmeler ve dış pazarlardaki olumlu intibalar sayesinde dünya pazarlarında da başarı elde edilmiştir.

Sektörün gelişimini sağlayan diğer bir unsur ise 1991’de kurulan döviz karşılığı altın piyasasının ve akabinde açılan Altın Borsası’nın kurulması ile olmuştur. Altın Borsası’nın kuruluşundan önce altının ithal ediliyor olması ve dış piyasalardan daha maliyetli bir şekilde temin edilmesi dış piyasalar ile rekabet gücümüzü azaltmaktaydı. Altın Borsası’nın kurulması ile dünya fiyatlarında hammadde temin edilir hale gelinmiştir.

Ayrıca kısa adı IAB olan Altın Borsası sayesinde ithal edilen altınların belirlenen saflık ve standartta olması zorunluluğu getirilerek, altının örgütlü bir piyasada işlem görmesi sağlanmıştır.

1996 yılında İstanbul Altın Borsası ve Hazine Müsteşarlığı’nın destekleri ile kuyumculuk sektörünün gelişimine ivme kazandırıcı büyük bir proje olan İstanbul Altın Rafinerisi (IAR) kurulmuş ve yastıkaltı altınların rafine edilerek IAB’de işlem görmesi ve finansal sisteme aktarılması sağlanmıştır.

Sağlam bir alt yapının oluşumunun sağlanması amacıyla IAR faaliyetine ancak 2002 yılında geçebilmiştir. 2002 yılından itibaren IAR sayesinde hurda altın külçe altın haline dönüşerek, sertifikalı külçe altınların piyasaya arzı sağlanmaktadır.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası AŞ


Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası AŞ, Sermaye Piyasası Kurulu’nun 17/8/2001 tarihli ve 9/1101 sayılı Kararına dayanan, Devlet Bakanlığı’nın 3/9/2001 tarihli ve 2381 sayılı yazısı üzerine, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 40’ıncı maddesine göre, 19/10/2001 tarih, 24558 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2001/3025 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan ülkemizdeki ilk özel borsa kuruluşudur. Borsamız, 4.7.2002 tarihinde Ticaret Siciline tescil edilmiş olup, bu tescil 09/07/2002 tarihli Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmıştır.

Bir milyon üyesi, 350’nin üzerinde oda ve borsanın bağlı olduğu yapısıyla iş dünyasının en büyük temsilcisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’nın kuruluşuna öncülük etmiş olan yüzyılı aşan bilgi ve tecrübesi ile İzmir Ticaret Borsası, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, finans kurumları arasında seçkin yere sahip bulunan İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş, Koçbank A.Ş, Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş., Garanti Bankası T.A.Ş, Akbank T.A.Ş, Türkiye Sınai ve Kalkınma Bankası A.Ş, takas işlemlerinde uzmanlaşmış olan İMKB Takasbank A.Ş ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği ortaklarımız arasında yer almaktadır.

Vadeli işlem ve opsiyon borsaları liberal ekonomik sistemlerin vazgeçilmez kurumlardan biridir. 2004 yılı rakamlarına göre dünya genelinde vadeli işlem borsalarının işlem hacmi 1,2 katrilyon doların üzerinde olup, işlem gören sözleşme adedi 7 milyar civarındadır.
Serbest pazar ekonomisine sahip ülkelerde fiyatlar piyasada gerçekleşen arz ve talebe göre oluşmaktadır. Türkiye'de özelleştirme giderek hız kazanmakta ve hükümetler serbest pazar ekonomisinin koşullarını sağlamaya yönelik politikalar uygulamaktadır. Bu olgunun paralelinde ülkeler arasında sermayenin serbest dolaşımı teşvik edilmekte ve bu alandaki kısıtlamalar uygulamaya konulan yeni düzenlemelerle kaldırılmaktadır. Serbest pazar ekonomisi bağlamında oluşan bu gelişmeler sonucunda Türkiye'de faaliyet gösteren tüm firmalar global ekonomik dalgalanmalara karşı daha hassas hale gelmektedir. Bu nedenle risk yönetimi araçlarına duyulacak ihtiyaç son derece belirgin olup, Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası bu riskleri yönetmek isteyenlere önemli fırsatlar ve enstrümanlar sunmaktadır.
Söz konusu risk yönetim ihtiyacını daha etkin bir şekilde karşılamak amacıyla Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası gerek borsanın tasarımı gerekse yeni ürünlerin geliştirilmesi konusundaki çalışmalarını sürdürmektedir.

Hissedarlar

Borsamız, 4 Temmuz 2002 tarihinde kurulmuş ve 4 Şubat 2005 tarihinde faaliyete geçmiştir. Türkiye'nin önde gelen kurumlarının 11'i şirketimizin hissedarlarını oluşturmaktadır. Şirketimizin ödenmiş sermayesi 9 Milyon YTL’dir
Hissedarlarımıza ve pay oranlarına aşağıda yer verilmiştir:

Hissedarın Adı
Payı
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)
%25
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
%18
İzmir Ticaret Borsası ( İTB)
%17
Yapı ve Kredi Bankası A. Ş
% 6
Akbank T.A..Ş
% 6
Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş.
% 6
Garanti Bankası T.A.Ş
% 6
İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş
% 6
Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği
% 6
İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş
% 3
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş
% 1




Ürünler

Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Döviz kurlarındaki değişiklikler gerek ülkemizde farklı sektörlerde bulunan bir çok kuruluş gerekse elinde dövizi olan bireyler için risk teşkil etmektedir. Ülkemizde döviz işlemlerinin önemli bir kısmı ABD Doları ve Euro üzerinden gerçekleşmektedir. VOB-YTLDolar ve VOB-YTLEuro Vadeli İşlem Sözleşmeleri dövizle iş yapan firmalar ve finans kurumları açısından döviz riskinden korunma aracı olacaktır.


Faiz Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Faize dayalı vadeli işlem sözleşmeleri gelişmiş ülkelerde yıllardan beri riskten korunma veya yatırım amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Faiz oranlarındaki değişiklikler gerek bireyler gerekse kurumlar açısından önem arz etmektedir. VOB-DİBS 91, VOB-DİBS 365 ve VOB-G-DİBS Vadeli İşlem Sözleşmeleri kullanılarak alınacak pozisyonlar ile faizlerin düşmesinden veya yükselmesinden kaynaklanacak risk belli oranlarda veya tamamen sınırlandırılabilir.


Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Hepimiz gelir elde etmek amacıyla çeşitli araçlara yatırım yaparız. Hisse senetleri akla ilk gelen geleneksel yatırım araçlarındandır. VOB-İMKB 30 ve VOB-İMKB 100 Vadeli İşlem Sözleşmeleriyle yatırımcılar herhangi bir hisse senedine değil de, İMKB 30 ve İMKB 100 endekslerine yatırım yapma fırsatına kavuşacaklardır. Yatırımcılar endeksin yukarı gitmesi beklentisi karşısında uzun pozisyon alabilecekleri gibi aynı zamanda endeksin aşağı yönlü hareketi içinde kısa pozisyon alarak kar elde edebileceklerdir.


Ürünler
VOB-YTLDolar
VOB-YTLEuro
VOB-DİBS 91
VOB-DİBS 365
VOB-G-DİBS
VOB-İMKB 30
VOB-İMKB 100
VOB-Egepamuk
VOB-Anadolu Kırmızı Buğday
VOB-Altın




VOBİS (İşlem Sistemi)
Borsada sözleşmelere ilişkin alım, satım ve diğer işlemler Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlem Sistemi (VOBİS) adı verilen bilgisayarlı işlem sistemi üzerinde gerçekleşir. VOBİS’in temel özellikleri şunlardır:

1.VOBİS’e Borsa tarafından belirlenen yöntemlerle uzaktan erişim yoluyla ya da VOB işlem salonu kullanılarak emir iletilebilir. Üyeler uzaktan erişim yöntemiyle emir girerken Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Kullanıcı Ekranını (VOBKE) kullanır.

2.İşlemler, iletilen emirlerin fiyat önceliği ve zaman önceliği esaslarına dayanan bir algoritmayla elektronik ortamda eşleştirilmesi sonucunda gerçekleştirilir.

3.Emirler hesap bazında girilir. Borsa VOBKE aracılığıyla teminatlar ve pozisyonların üye bazında ve/veya hesap bazında da takip edilmesine imkan tanır.

4.VOBİS, işlem anında yeterli teminatın varlığını Takasbank Vadeli İşlemler Sistemi (TVİS) ile çevrim-içi olarak bağlanmak suretiyle kontrol eder. Bu kontrol, emirlerin girişi esnasında yapılmaz. Pozisyon için gerekli teminatın olmaması durumunda emir sisteme girilebilir ancak, işlemin gerçekleşmesine müsaade edilmez. Emirlerin eşleşmesi esnasında yeterli teminatı olmayan emir iptal edilir.

5.Üyeler sadece yetkili oldukları piyasalarda emir girebilirler ve işlem gerçekleştirebilirler.

6.Emirler, işlemler, teminatlar ve pozisyonlar gün içinde VOBKE aracılığıyla izlenebilir. Ayrıca gün sonunda üyelere elektronik ortamda “işlem defterleri” ve “Borsa Bülteni” gönderilir.

7.VOBİS, Borsada işlem gören sözleşmelere ilişkin VOBKE’de yer alan bilgilerin bir kısmının Borsanın belirleyeceği veri yayıncılarına veya diğer medyaya çevrim-içi veya gecikmeli olarak verilmesine imkan tanır.


VOB - Ana Sayfa

İstanbul Altın Borsası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 40/A maddesi hükmüne dayanarak SPK tarafından hazırlanan "Kıymetli Madenler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Genel Yönetmelik", 3 Nisan 1993 tarih ve 21541 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Genel Yönetmeliğe dayanarak Hazine Müsteşarlığı tarafından "Kıymetli Maden Borsaları Üyelik Yetkisi ve Kıymetli Maden Borsası Aracı Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyet Şartlarına İlişkin Yönetmelik" 16.10.1993 tarih ve 21730 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

Kıymetli Madenler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine dayanılarak 13 Şubat 1994 tarih ve 21848 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İstanbul Altın Borsası Yönetmeliği ile de Borsa'nın çalışma kural ve esasları belirlenmiştir.

İstanbul Altın Borsası, 26 Temmuz 1995 tarihinde resmi olarak faaliyetlerine başlamıştır. Borsada sadece külçe altın alım satımı değil, vadeli işlemler de yapılır. 1999'dan itibaren gümüş ve platin işlemleri de yapılmaya başladı. Altın borsasında uluslararası rafine çıkışlı 995/1000 ile 999.9/1000 saflıktaki altınlar işleme girebiliyor. İşlemde altınlarda standart külçeler 1, 10, 50, 100, 250, 500, 1000 gramlık ve 12.5 kilogramlık, 350-450 ons arası külçe standardındadır. Kıymetli Madenler Piyasası'nda işlemler, sabah ve öğle olmak üzere Borsa'nın açık olduğu her işgününde iki seansta gerçekleşir. Sabah seansı 09:30 - 09:40 arası seans öncesi ve 09:45 - 13:00 arası ilk seans olarak yapılır. Öğleden sonra seansı 15:00-17:15 saatleri arasında gerçekleştirilir. TL/gr işlemleri aynı gün valörlü, ötekiler ertesi gün veya iki işgünü valörlüdür. En küçük işlem birimi 5 kgdır. En küçük fiyat hareketi TL'de 100 lira, ötekilerde 5 cent'tir. Üyelerin alıp satabilecekleri altın miktarı Borsa Takas Merkezi'ne teslim ettikleri altınların 20 katı ile sınırlıdır. Alım satım emirleri Reuters ve Telerate ile duyurulur.

Vadeli işlemlerde her bir sözleşme 995/1000 ayar ve 3 kg'lıktır. Sözleşmeler TL/gr ve $/ons cinsinden düzenlenir. Altın, teslim tarihinde fiziki veya nakdi uzlaşma ile gerçekleştirilir. İşlemler kesintisiz 11-16 saatlerinde yapılır.

Ülkemiz, uluslararası ham elmas ticaretinin kontrol altında tutulabilmesi amacıyla Güney Afrika Cumhuriyeti'nin öncülüğünde başlatılan 46 ülkenin üye olduğu Kimberley Süreci Sertifika Sistemi üyeliğine 14/08/2007 tarihi itibarıyla kabul edilmiştir.

İstanbul Altın Borsası, ham elmasın ithal ve ihracı işlemlerinde yetkili otorite olarak tayin edilmiştir. Buna göre, ham elmasın ithal ve ihraç işlemlerini Kimberley Süreci Sertifika Sistemi çerçevesinde yürütmeye ve ibraz edilen sertifikaların Kimberley Sürecine ilişkin belgelerde belirtilen asgari standartları taşıyıp taşımadığını incelemeye, katılımcı ülke ihracat otoritesi nezdinde sertifikaların teyidini almaya ve sertifika düzenlemeye İstanbul Altın Borsası yetkilidir.

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ya da kısaca İMKB , sermaye piyasasında faaliyet gösteren banka ve aracı kurumlara saklama ve takas hizmeti veren kuruluştur. Aynı zamanda özel bütçesi ve gelir kaynakları olan özerk nitelikli, tüzel kişiliğe sahip bir mesleki kuruluştur.

Genel Bilgiler
6 Ekim 1983 tarih ve 18183 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında 91 sayılı KHK", Türkiye'nin sermaye piyasalarını daha etkin hale getirmek perspektifi ile Türkiye'de menkul kıymet alım satım işlemlerinin gerçekleştirilmesine elverişli ortam yaratmak amacıyla Türkiye'de menkul kıymetler borsalarının kuruluş esas ve şartlarını düzenlemektedir.

6 Ekim 1984 tarih ve 18637 sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan "Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik" ile Türkiye'de menkul kıymetler borsalarının kuruluş, çalışma, denetlenme ve borsada alım satım esasları ile borsa üyelerinin kuruluş, çalışma ve yükümlülükleri düzenlenmiştir.

İMKB, genel kurulca seçilen beş üyeden oluşan bir yönetim kurulu tarafından yönetilir. Osman BİRSEN 25 Ekim 1997 tarihinde üçlü kararname ile İMKB’ye Başkan olarak atanmıştır. Yönetim Kurulu'nun diğer dört üyesi, yatırım bankaları, ticari bankalar ve aracı kurumlar olmak üzere Borsa üyelerini oluşturan üç ayrı kategorideki aracı kuruluşları temsilen seçilmektedir.

91 sayılı KHK'de öngörülen görevleri yerine getirmek üzere kurulan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Sermaye Piyasası Kurulu'nun gözetim ve denetimi altında olan tüzel kişiliği haiz bir kamu kurumudur. İMKB çalışma usul ve esasları, 19 Şubat 1996 tarih ve 22559 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetmeliği"nde düzenlenmiştir.

İMKB, bir meslek kuruluşu olarak, yatırım ve kalkınma bankaları, ticari bankalar ve aracı kurumlardan oluşan üyelere sahiptir.

İMKB Hisse Senetleri Piyasası'nda dört sürekli pazar bulunmaktadır. Bunlar; Ulusal Pazar, İkinci Ulusal Pazar, Yeni Ekonomi Pazarı ve Gözaltı Pazarıdır. İMKB Tahvil ve Bono Piyasasında ise Kesin Alım Satım Pazarı, Repo-Ters Repo Pazarı ve Gayrimenkul Sertifikaları Pazarı bulunmaktadır.

Borsada ortaklık hakkı veya alacaklılık hakkı sağlayan ve Sermaye Piyasası Kurulunca menkul kıymet olarak kabul edilen sermaye piyasası araçları işlem görebilmektedir. İMKB'de hisse senedi, devlet tahvili ve hazine bonosu işlem görmektedir.

Yatırımcıları Koruma Fonu'ndan aracı kuruluşların yaptıkları sermaye piyasası faaliyetleri nedeniyle müşterilerine karşı sadece hisse senedi işlemlerinden doğan nakit ödeme ve hisse senedi teslim yükümlülükleri için ödeme yapılabilmektedir.

Borsalar, soyut pazarlardır. Satıcılar bedelini tahsil etmeden ve hatta ellerinde bulunmadığı halde, bir mal veya senedi arz edebilirler. Alıcılar da malı görmeden, bedelini ödemeden alım yapabilirler. Alım ve satım, borsa komisyoncuları aracılığıyla gerçekleştirilir.

Vadeli satış yapanlar, fiyatın düşmesini bekleyenlerdir. Sahibi durumunda olmadıkları senetleri veya malı bugün pahalıya satıp, ileride ucuza alarak teslim edeceklerini hesaplayanlardır. Vadeli alım yapanlar ise, fiyatın yükseleceğini tahmin edenlerdir. Bunların çoğunluğu, vadesi gelmeden yahut gelince aldıklarından pahalıya, kârla devredebileceklerini düşünenlerdir.

Örneğin bir kimse, X şirketi hisse senetlerinin üç aya kadar yükseleceğini tahmin etmektedir. Stockbroker firmalardan birine 1 milyar liralık üç ay vadeli alım yapmasını emreder. Komisyoncu firmasıyla yapacağı anlaşmaya göre, sipariş bedelinin belirli bir yüzdesini, normal zamanlarda %10unu mevduat olarak yatırır. Stockbroker da emri yerine getirir. Ancak alıcının vade tarihinde ödeyeceği 1 milyarı olmayabilir. Satmış olan kimsenin elinde de 1 milyarlık hisse senedi bulunmayabilir.

Senet kurunun satış anında 100,000 lira olduğunu varsayalım. Satıcının kâr etmesi, hisse senedi kurunun 100,000 liranın altına düşmesine bağlıdır. Tahmini gerçekleşirse, vade tarihinde spot marketden ucuza alıp teslim etmeyi tasarlayabilir veya vade gelmeden fiyatın düştüğü anda alması için kendi komisyoncusuna emir verebilir.

Alıcının kâr etmesi, hisse senedi kurunun 100,000 liranın üstüne çıkmasına bağlıdır. Vade tarihini bekleyerek spot markette kârla devretmeyi düşünebilir veya vade henüz gelmeden kur belirli bir düzeye erişince hemen satması için stockbrokera talimat verebilir.

Borsada kote edilmiş olan bütün senetler, vadeli piyasada alınıp satılamaz. Vadeli borsa işlemlerinin özel kuralları vardır. Borsa yönetimi, vadeli işlem konusu olabilecek senetler için ayrı bir liste tertipler. Alınıp satılabilecek miktarlara da bir taban yahut alt sınır koyar.

Satıcı ve alıcı, spekülasyon zararlarını sınırlı tutmak için bazı önlemler alabilirler. Ağır zarara uğramak ihtimalini önleyici formüllerden biri, primli piyasa işlemidir. Primli piyasada işlem yapanlar, uğrayabilecekleri zararı sınırlı tutmak için, götürü bir miktar ödeyerek gerektiğinde iptal etmek üzere anlaşmaya bir kayıt koydururlar.

Satıcı ve alıcı, stockbrokera sipariş verirken stop loss order ve stop order gibi limited order çerçevesinde formüllerle işlemin olumsuz ihtimallerin zararını önceden kararlaştıracakları bir azami miktarla sınırlayabilirler.

Borsa alım-satımlarında zarar etmiş veya bekledikleri kârı elde edememiş kişiler, ileride durumun uygun bir gelişme göstereceğini umarak zaman kazanmayı tercih edebilirler. Bu takdirde, vade uzatılır. Tamamlanmış olan bir vadenin uzatılmasına, report denir.

Bear marketde, yani kurların düşmesini öngören spekülasyonlarda, bazen satılmış değerleri temin ederek teslim olanağı bulunmayabilir. Değeri düşen senetleri, sahiplerinin satmak istemedikleri görülebilir. Böyle durumlarda, tahmini doğru çıksa bile, spekülatör, taahhüdünü yerine getirememek tehlikesiyle karşılaşır. Aranılan tahvil veya hisse senedi borsada satışa arzedilmiyorsa, satıcı bunları ödünç alarak ve haliyle oldukça ağır bir bedel ödeyerek teslim edebilir. Bu işlem deport terimiyle ifade edilir.

Felaket tellalları verilere dayalı tahminler üzerinden çalışırlar; felaket faktörünün er geç bir uyum mekanizmazı oluşturduğunu unutarak bir eğilimi alırlar ve onu genişletirler...
İşin içine insan unsurunun karıştığı herhangi bir seri üzerinden tahminde bulunumazsınız;
insanın öyküsü demek olan tarih, asla bilimsel bir eğri izlemez ve bu eğriyi daima bozacaktır.

*Barbara Tuchman (1970'lerdeki karanlık günlerde ortaya koyduğu yorum.)