Etimoloji

Etimoloji

Sponsorlu Bağlantılar

Etimoloji, (Yunanca ετυμολογία, etimolojía, eski Yunancadan έτυμος, étymos - hakiki, gerçek + λόγος, lógos - akil, kelim, haber) dil kökenbilim diye Türkçeleştirilebilecek bir bilim dalıdır. Özetle, bir dilin köklerini, dildeki sözcüklerin, deyimlerin, dilbilgisi kurallarının, vb. kökenlerini ve bunun bir gereği olarak o dilin diğer dillerle ve o dili konuşan toplulukların geçmişten bugüne diğer topluluklarla olan kültürel ilişkilerini araştırır. Eskiden kullanılan ve Arapça kökenli olan ismi ise iştikak ilmidir. Etimoloji uzmanlarına etimolog denir. Ayrıca, etimologlar artık hakkında doğrudan bilgi edinilemeyecek diller hakkında, kalıntı ve bulguları takip ederek çeşitli sonuçlar çıkartırlar. İlgili dillerdeki kelimeleri karşılaştırarak ortak ana dil hakkında daha fazla bilgi elde edilebilir. Bir sözcüğün en eski, kaynak şekline etymon denmektedir.

Etimolojideki Temel Fikirler

• Sözcükler uzun ve büyük ihtimalle de daha komplike formlarda başlayıp, zamanla daha basit veya kısa bir hale gelebilirler.
• Yukarıdaki düşüncenin tam tersi yönde, bazen kısa sözcükler eklerin birleşmesiyle daha uzun bir sözcüğe dönüşebilir.
• Uzun sözcükler, farklı sözcüklerin birleşimi ile de meydana gelebilir.
• Argo sözcükler günlük dile girebilir. Bazense, günlük dildeki sözcükler argo hale gelebilir.
• Vulgarizm öfemerizme dönüşebildiği gibi, bazen öfemerizm de vulgarizme dönüşebilir.
• Tabu sözcükler kullanımlarından sakınıldığı için kaybolabilir ve öfemerizm veya deyimler bu sözcüklerin yerini alabilir.
• Sözcükler birbiri içinde eriyerek yeni sözcükler (portmanteau word) oluşturabilir.
• Sözcükler akronimlerden (kısaltmalardan) kaynak alabilir.
• Sözcükler arasındaki sınırlar kayabilir.
• Sözcükler farklı kültür veya altkültürlerden ve hatta edebi eserlerden gelebilir. Ayrıca sözcükler belirli bir yer veya kişinin adından da gelebilir

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs.org

Etimoloji

Bir dildeki sözcüklerin kökenlerini inceleyen bilim dalı. Etimolojinin başlıca amacı, ele alınan sözcüğün ilk biçimini belirlemektir. Etimoloji, dilin fonetik yasalarına uygun olarak sözcüğün geçirdiği evrimleri bulur. Ama fonetik, etimolojiye bir noktaya kadar yararlı olabilir. Çünkü, sözcüğün çeşitli anlamlarını da göz önünde tutmak gerekir. Etimoloji, dilbilim ve diğer bütün bilimlerden yararlanmakla birlikte, bütün sözcüklerin kökenini bulmak mümkün değildir. Eski çağlardan beri bilginler sözcüklerin kökenini bulmak için büyük çaba sarfetmişler, ancak 19. yüzyılda etimoloji bilim hâline gelmiştir. Raynouard, Diez, Bopp, Grimm ve Zeuss'un çalışmalarıyla, özellikle fonetik yasaları geliştirilerek etimolojinin bilimsel temelleri atılmıştır.