PERİANAL APSE NEDİR ? Anal kanal (makat) çevresinde ağrı ve vücudunda üşüme, titreme, ateş şikayeti olan hastalarda perianal APSE veya fistül hastalığı olabilir. Aşağıda fistülle ilgili bazı kavram ve durumların kısa açıklamaları verilmiştir.
Apse Anüs (makat) çevresinde içi püy (cerahat) ile dolu kaviteye (boşluğa) verilen isimdir. Bu bölgedeki iltihabi hastalıklar sıklıkla anal kanaldaki bir salgı bezinde başlar.
PERİANAL FİSTÜL NEDİR ? İki organ veya iki doku yüzeyi arasında normalde olmayan bir bağlantının (kanalın) olmasına fistül denir. Anal kanal ile deri arasında anormal bir bağlantının (kanal) olmasına ise perianal fistül denir. Hemen her zaman daha önceki bir APSE sonucunda oluşan perianal fistül, APSEnin geliştiği salgı bezi ile APSEnin drene olduğu cildi birbirine bağlayan küçük bir geçittir. (Resim 2)
Fistül Perianal APSE ' fistül hastalığının nedenlerini, tedavisini ve komplikasyonlarını anlamak için anal kanal anatomisini bilmek gerekir.
Anal kanal mide-bağırsak kanalının (gastrointestinal kanal) en son kısmını oluşturur (makat). Anal kanalı iki adet kas tabakası çevreler. Bu kaslardan dıştaki, eksternal anal sfinkter, kişinin kontrolü altında çalışan çizgili kastır. Birey bu kası kullanarak tuvaletini erteleyebilir. İçte olan tabaka, internal anal sfinkter, düz kas liflerinden meydana gelmiş olup kişinin kontrolü altında değildir. Her iki kas tabakasında kişinin dışkısını kontrol etmesinde ve dışkısını tutmasında önemli görev alır.
Anal Kanal Anal kanalın 1-2 cm içersinde bağırsağın içini örten tabaka ile deri tabakasının birleşme yeri vardır. Bu birleşme noktasına anal kanalda bulunan bezler açılır. Anal kanaldaki bezler kanalı çevreleyen iki kas tabakası arasında yerleşiler ve anal kanala bu birleşme hizasında açılır. Bezlerin asıl görevi anal kanalın kayganlığını sağlamak ve dışkılama işlevini kolaylaştırmaktır.
Anal Kanal Bez Yapıları
APSE OLUŞUM NEDENLERİ: Apse, anüs (makat kanalı) içindeki küçük bir salgı bezinin bakteri ile enfekte olması veya tıkanması ile oluşan akut (ani) enfeksiyondur. Örneğin kalın bağırsağın iltihabi hastalıkları, kolitler, uzun süre devam eden ishal gibi durumlar buna neden olabilir.
Hastalar sıklıkla kendi hatalarının bu APSEye neden olduğunu düşünürler. Fakat bu enfeksiyon kendileri istemeden meydana gelebileceği gibi bunu önlemek için de herhangi bir şey yapmaları mümkün değildir.
PERİANAL FİSTÜL OLUŞUM NEDENLERİ: Bir apse, içi boşaltıldıktan (drene olduktan) sonra, hastalığın başladığı anal salgı bezi ile drenajın sağlandığı cilt arasında bir geçit (tünel) oluşturabilir. Buna fistül denir. Eğer bu iltihabi durum devam ederse bu geçitten devamlı cerahat (püy) drene olur ve hastada akıntı şikayeti olur. Eğer ilk olarak fistülün cilt tarafındaki dış ağzı iyileşirse içerde biriken iltihap nedeni ile tekrarlayan (rekürren) APSE gelişebilir.
APSE VEYA FİSTÜLÜN SEMPTOMLARI (BELİRTİLERİ) NELERDİR? Perianal abse genellikle şiddetli anal ağrı ve şişlik eşlik eder. Bu şikayetler dışkılama alışkanlığı ile ilgili değildir. Ateş olabilir. Buna ek olarak anüs (makat) çevresinde kaşıntı, iltihabi akıntı şikayetleri halsizlik eşlik edebilir. Kendiliğinden veya bir insizyonla (cerrahi olarak yapılan cildi kesme işlemi) APSEnin drenajı (boşaltılması) ağrıyı ve basıncı hafifletir.
Fistül gelişen hastalarda sıklıkla kanlı veya sarı renkli cerahat akıntısı şikayeti olup, bu hastalarda genellikle ateş, halsizlik ve ağrı olmaz. Bu şikayetlerin ortaya çıkması ise tekrar apselişimine işaret eder.
Parmakla yapılan makat muayenesinde anal fistül veya apse teşhisi konabilir APSE HER ZAMAN FİSTÜLE DÖNÜŞÜR MÜ? Her abse, her zaman fistüle dönüşmez. Fistül tüm apse vakalarının yaklaşık %40-50 sinde gelişir ve eğer oluşacaksa engellemenin gerçekten yolu yoktur. Hangi apselerin fistülleşeceği konusunda da bir tahminde bulunmak pek mümkün değildir. Eğer drenaj 2-3 ay devam ederse perianal fistül tanısı konur.
FİSTÜL HASTALIĞININ KANSER İLİŞKİSİ VAR MI? Nadiren fistül hastalığı çok uzun yıllar (yaklaşık 8-10 yıl dan fazla) devam ederse devamlı fistül olan bölgede oluşan tahribat sonucu kanser gelişebilir.
Bundan dolayı oluşan şikayetlerin önce bir doktor tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Başkalarının kullandığı ilaçlar veya doktor kontrolünde olmadan, eczanelerden gelişi güzel temin edilen ilaçlar zaman kaybına neden olabilir.
APSE NASIL TEDAVİ EDİLİR? Apse, anüs (makat) yanındaki ciltte yapılan bir açıklıktan püyün (cerahat) drene edilmesi ile tedavi edilir. Cerahatın kolaylıkla boşalması için bu apse üzerinde bulunan cildin bir kısmını çıkartmak gerekebilir. Daha sonra bu apsenin boşaldığı yere tampon uygulaması yapılabilir. Büyük veya derin bir apse ameliyathane şartlarında müdahale gerektirebilir. Bazen doktorun tercihine göre, lokal anestezik (uyuşturma) kullanılarak ta yapılabilir. Diabetikler ve immün sistemi baskılanmış olan hastalar gibi daha ciddi enfeksiyonlara hassas olan hastalar için hastaneye yatırmak gerekebilir. Yine bazı hastalara antibiyotik verilebilir. (Resim 5)
Apse kavitesinin (boşluğunun) iyileşmesi 3-5 hafta zaman alabilir. Zaman zaman buradan kanlı akıntı ve çevre dokuda kaşıntı olabilir.
Anal bölge temizliği ve beslenme alışkanlığında yüksek lifli (posalı) gıda çok önemlidir. Apse kavitesinin iyileşmesini kontrol etmek amacı ile bir kaç gün sonra tekrar doktor kontolü gerekir.
Perianal Apsenin Boşaltılması İşlemi
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR:
- Ağrı kesicilere rağmen geçmeyen ağrı
- Tedavi sonrası artan ağrı
- Ateş, üşüme, titreme
- Pansuman yapılmasına rağmen durmayan kanama
- İdrar yapmada zorluk
- Üç gün üst üste dışkılama olmaması
- İshal (diyare) : 24 saat içinde 3 den fazla sulu dışkılama
- Bulantı, kusma
Bu belirtilerden biri görüldüğünde hemen doktora baş vurulmalıdır.
FİSTÜL NASIL TEDAVİ EDİLİR? Fistül tedavisindeki ana amaç iltihabı ve fistül kanalını ortadan kaldırmak, hastalığın tekrarlamasını önlemek ve bunları yaparken de kişinin dışkı kontrolünün bozulmamasını sağlamaktır.
Perianal fistülü tedavi etmek için genellikle bir cerrahi girişim gerekir. Bu genellikle tünelin üzerindeki cilt kısmını açmayı ve böylece fistül dış ve iç ağzının birleştiren anal sfinkterin (makat bölgesini kontrol eden kaslar) küçük bir parçasını kesmeyi ve geçiti daha sonra kontrollü olarak iyileşecek bir yaraya dönüştürmeyi kapsar. Çoğu fistül cerrahisi basit şartlarda gerçekleştirilebilir.
Fistülotomi: fistül kanalının üzerinin açılması Eğer fistül, sfinkter kasını (makatı kontrol eden kaslar) çok fazla kapsıyorsa iki aşamalı işlem veya daha karmaşık onarım gerekebilir.
Fistülün tedavisi için anal kanalda dışkı kontrolünü sağlayan (eksternal) kasları kesmek gerekiyorsa çok dikkatli olunmalıdır. Böyle durumlarda seton tekniği kullanılabilir. Seton fistül kanalından geçirilen bir iptir. Bu, ipek, naylon, lastik vb değişik ürünlerden olabilir. Seton devamlı olarak iltihabın boşalmasını sağladığı için basit ve güvenilir bir yöntemdir. (Resim 7)
Bir grup hastada, fistül kanalı üzerinin basit olarak açılması veya seton tekniğiuygun değildir. Bu vakalarda başka teknikler kullanılabilir.
Mukoza kaydırma yöntemi FİSTÜL CERRAHİSİNDEN SONRAKİ GELİŞMELER ? Fistül cerrahisinden sonra hastada rahatsızlık, ilk hafta hafif veya ılımlı olabilir ve ağrı kesicilerle giderilebilir. İş veya okuldan kaybedilen zaman süresi azdır. Hareketleri kısıtlamak pek gerekmez. Yara bölgesini günde 3-4 defa ılık su ile ıslatmak ve yumuşatıcılar önerilebilir. Drenajın çamaşırı kirletmesini önlemek için gazlı bez veya miniped kullanmak gerekebilir. Bağırsak hareketleri, iyileşmeyi olumsuz etkilemez fakat Kabızlık önlenmelidir.
APSE VEYA FİSTÜL TEKRARLAR MI? Eğer uygun şekilde tedavi edilirse problem genellikle geri dönmez ve bağırsaklar normal ise muhtemelen diğer bir APSE gelişimi için yüksek risk yoktur. %10 kadar hastada fistül hastalığı tekrarlayabilir.
Kaynak 
Fistül
