Oben Güney

Oben Güney

Oben Güney (d. 7 Aralık 1938 - İstanbul, ö. 28 Ağustos 1993 - İstanbul) Tiyatro ve sinema sanatçısı; yönetmen, yazar, oyuncu.
1953 yılında şiir yazmaya başlayan Oben Güney; ertesi yıl Behçet Kemal Çağlar ve Attilâ İlhan'la mektuplaşarak tanışır. 1955 yılında ise, tiyatroya ilgi duymaya başlar, bu arada Başkent ve Varlık dergilerinde ilk şiirleri yayımlanır. 1956'da ilk kez amatör olarak sahne tozunu yutan sanatçı, bir yıl sonra Dormen Tiyatrosu'nda aldığı kursları bitirir. Profesyonel anlamda 1958 yılında Nisa Serezli, Aydemir Akbaş gibi sanatçılarla ilk profesyonel oyununu oynar. Askerliğinin ardından bir yandan yazdığı şiirlerini yayımlatmaya devam ederken, diğer yandan tiyatro oyunculuğunu sürdürür. 1960 yılında Almanya'ya giderek Ulm Tiyatrosunda eğitim alır. Dönüşünde Ankara'nın tek özel tiyatrosu olan Meydan Sahnesi'nde Adalet Ağaoğlu, Çetin Köroğlu, Kartal Tibet, Başar Sabuncu, Selçuk Uluergüven gibi sanatçılarla çalışır.
1963'te AST bünyesinde yer alır. 1968'de Fransa'ya giderek Fransız tiyatro ustalarıyla tanışıp onlardan bilgiler alır. Türkiye'ye dönünce Özdemir Nutku ve Demircan Türkdoğan ile birlikte Yenişehir Tiyatrosunu kurarlar. Topluluğun dağılmasından sonra, Markopaşa Oyuncuları adlı yeni bir oluşumun içine giren Güney, Anadolu'ya turnelere çıkar: Turnelerde linçten - taşlanmaya, ayakta alkışlanmaktan, evlerde konuk edilmelere kadar çeşitli tepkiler görürler.
Tekrar AST'a döndüğü 1970 yılında Polonya'ya gider. Varşova Devlet Tiyatrosu'nun çalışmalarını izler. Uzun bir süre Krakow Üniversitesinin konuğu olarak Varşova'da tiyatro çalışmaları yapar, şiirleri yayımlanır, oyunları sergilenir. Varşova'da tiyatro üzerine konferanslar verir.
1972'de hastalanan sanatçı, iki kez ameliyat olur, Krakow'da sol böbreği alınmak zorunda kalınır. 1971'de hava değişimi için Yugoslavya'ya giden Güney'in, oradaki basın organlarında röportajları, söyleşi ve yazıları yayımlanır.
Norveç, İsveç, İspanya, Yunanistan, Çekoslovakya Macaristan ve İtalya'da tiyatro araştıma vbe çalışamaları yapan sanatçı, bazı ülkelerde oyuncu olarak da sahneye çıkar. 1977'de Maria Jala ile evlenir, eşinin hamile kalması üzerine yurda döner. Bu evliliğinden iki çocuğu olmuştur. 1978 yılında Oben Güney, İstanbul Şehir Tiyatroları’na yönetmen, oyuncu, Yönetim Kurulu Üyesi olarak katılır. 1982'de 12 Eylül Darbesi yönetimi sonucu görevine son verilir.
Bu süreçte uzun süre ekonomik sıkıntılar çeken ve sağlığı bozulan sanatçı, 1986'da yeniden İstanbul Şehir Tiyatroları’na girer. Arada özel ve ödenekli tiyatrolarda rol alır. 1991'de kalp hastalığı ve böbrek yetmezliği nedeniyle sanat hayatından uzaklaşmak zorunda kalır.
Sanatçı; otobiyografisini yazdıktan bir ay sonra, böbrek nakli beklerken ölür.

Ödülleri

• 1995 Bakırköy Halk Evi’nin düzenlediği Türkiye çapındaki şiir yarışmasında İkincilik ödülü.

• 1983 Avni Dilligil “En İyi Rejisör” Ödülü: (Çıkmaz Sokak’la.)

• 1984 Gösteri Dergisi En iyi röportaj yarışmasında 3.lük

• 1988 Aile Planlaması Vakfı En iyi senaryo dalında ikincilik

• 1989 Ankara Sanat Evi – Katherine Blum adlı oyundaki Rahip rolüyle “En iyi yardımcı oyuncu” ödülü

• 1990 Görüşme-Kutlama-Çağrı (Avni Dilligil en iyi rejisör ödülü)

• 1991 Uzaktan Piyano Sesleri (Avni Dilligil en iyi rejisör ödülü)

• 1976 Szczecin (Polonya) “Yük” (Monodram Festivalinde En iyi monodram seçildi.)

Filmografisi (oyunculuk)

• Birçok tiyatro oyununda rol alan sanatçı, Erdoğan Kar'ın yönettiği 1986 yapımı Su adlı filmde de oynamıştır.

Filmografisi (yönettiği oyunlar)

• 1955 Paydos (amatör)
• 1960 Denemeler (bir topluluk çalışması amatör)
• 1964 Saf Adam ve Kundakçılar
• 1964 Dönüş (A.Miller)
• 1965 Bir Evlenme Teklifi (A. Çehov)
• 1966 oyunlar: (Deneme Tiy.) (Tardieu)
• 1966 Kırmızı Şapkalı Kız (O.Güney) Maarif bakanlığınca yasaklandı, *ilk oyun günü kolej basıldı.
• 1968 Gültepe Oyunları
• 1968 Pamuk Prenses ve 7 Cüce
• 1968 Eşşeği Saldım Çayıra (O. Güney)
• 1968 Hükümetin Kesesi (O. Güney)
• 1978 Dönüş (Üsküdar Şehir Tiyatrosu. Almanlar (Çeviren Yön.)
• 1979 Gökyüzünde Bir Kıyı (O. Güney)
• 1983 İkiz Kardeşim David.
• 1984 Yalnızlar Parkı (Hayvanat Bahçesi) Baba (G. Sümer)
• 1985 Kamp 17
• 1985 Batı Yakası Hikayesi (Müzikal)
• 1985 Çıkmaz Sokak (Tuncer Cücenoğlu)
• 1986 Sayın Muhbir Vatandaşlar (Başar Sabuncu)
• 1990 Görüşme-Kutlama-Çağrı (W. Havel)
• 1990 Ar mı, Kar mı? (Kabare)
• 1991 Uzaktan Piyano Sesleri

Filmografisi (Yazdığı oyunlar)

• Dilenci
• Yük
• Suç
• Kan (Büyük El)
• Çöp
• Gökyüzünde Bir Kıyı
• Sınır
• Duvar
• Bir Kadının Zaman Dışı Yaşamı.
• Adem ile Havva
• Dazlak
• Kavanozya

• Ayrıca 217 skeç ve radyo oyunu yazmış, 60 radyo programında yönetmenlik yapmıştır.
• Çoğu yayımlanan 600 kadar şiiri vardır.
• 30 civarında Fransızca ve Lehçe düzyazı çevirisi yapmış,
• 50 den fazla inceleme - araştırma yazısı çıkmış,
• İnsanda Tiyatro - Tiyatroda insan adlı kitabının birinci cildini çıkarmıştır.

Bir şiiri

Diyorum ki ara sıra
Yaşamaya biraz zaman ayırsak
Mesela sevmeyeDüşünmeye.
Neden insan durup dururken ölüversin?
Hem niye.?

(7 Eylül 1992)
Cumhuriyet Gazetesi
Oben GÜNEY