Milli Parklar - Manyas Kuş Cenneti Milli Parkı

Kuş Cenneti Milli Parkı, Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde, kuş topluluklarının korunması amacıyla oluşturulmuş park.

Balıkesir ilinin Bandırma ilçesinde, Manyas Gölünün kuzey kıyısındaki 64 hektarlık bir alanda, 27 Temmuz 1959’da kurulmuştur.
1 Nisan 1938’de göle balık tutmaya giden İÜ Fen Fakültesi Zooloji Kürsüsü başkanı Curt Kosswig ile karısı Leonore Kosswig, Eskisığırcı köyünün batısındaki söğüt korusunda yuvalanan kuş topluluklarını görerek buraya Kuş Cenneti adını verdiler. Kosswig’in çabalarıyla dünya çapında tanınarak ornitologların ilgisini çeken Kuş Cenneti’nde, müdürlüğünü yaptığı ÎÜ Fen Fakültesi Zooloji ve Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü tarafından 1952’de bir istasyon kuruldu ve istasyon bekçisine yöreyi koruma görevi verildi.

Sığ bir göl olan Manyas’ın Kuş Cenneti kesiminde çok zengin bir doğal bitki ve hayvan varlığı görülür. Bol plankton içeren göl suları dalga hareketlerinin dibe ulaşması nedeniyle sürekli bulanıktır. Başlıca ağaç ve bitki türleri söğüt, ılgın, saz, kamış, ayakotu ve hasırotudur. Gölde yaşayan başlıca balıklar sazan, yayınbalığı, turnabalığı ve tatlı su kefalidir; ayrıca bol miktarda kerevit bulunur. Çamçak, kavinne, acıbalık, kızılkanat gibi küçük balıkların, kuşların beslenmesinde önemli bir veri vardır. Göl kenarında yeşil ağaç kurbağası ile gece kurbağasına sıkça rastlanır.

Yaz ve sonbaharda göl sularının çekilmesi, kıyıdaki köklerinin hava almasını sağlayarak ağaç yaşamının sürekliliğine, ilkbaharda yükselmesi de sularla kaplanan ağaç altlarında kuşların yuvalanmasına olanak verir. Binlerce kuşun gübresiyle zenginleşen topraklar, yazın gür ve yüksek otlarla kaplanarak sayısız küçük canlının üreyip geliştiği bir ortam oluşturur. Göl yükselince suya geçen bu organizmalarla beslenen balıklar, genellikle ulusal park kıyısına yumurtlar. Göl yüzeyindeki bu ritmik hareket, özellikle ulusal park alanında çok canlı olan yaşam ortamının sürekliliğini sağlar.

Marmara Bölgesi’nin ılıman iklimli bir yöresinde yer alan, ulusal park alanı, pek çok kuşun göç yolu üzerindedir. Kuş Cenneti, bir bölümü sürekli olarak burada yaşayan, bir bölümü de göç sırasında konaklayan kuşlar için barınma, beslenme ve üreme alanıdır. İlkbaharda suların yükselmesi, yırtıcı hayvanların, ulusal parkta yuvalanan kuşlara ulaşmasını engellediğinden güvenli bir ortam oluşturur. Sık bitki örtüsü ise kuşlara barınma olanağı sağlar. Bunun yanı sıra böcek, solucan, kurbağa ve balığın bol olması, kuşlara ve yumurtadan çıkan yavrulara protein bakımından zengin besin kaynaklan sunar.

Bölgenin ulusal park olarak korumaya alınmasından sonra bu kusursuz ekolojik koşullardan yararlanan kuşların sayısı giderek artmıştır. Ulusal park alanı bazı kuşlar için üreme, bazıları için de uğrak yeridir. Kuş Cenneti’nde sürekli olarak yaşayan ya da göç sırasında buraya uğrayarak kuluçkaya yatan başlıca kuşlar şunlardır: Batağan, küçük batağan, tepeli kutan (pelikan), karabatak, cüce karabatak, balaban, küçük balaban, balıkçıl, mor balıkçıl, ak balıkçıl, alaca balıkçıl, gece balıkçılı, kaşıkçı, guguk, tepeli guguk, aynak, boz kaz, yeşilbaş, çamurcun, çıkrıkçın, pasbaş patka, angıt, yelve, cüce yelve, benekli yelve, saz-tavuğu, sakar meke, gülen kumru, üveyik, orman baykuşu, puhu, kukumav, ishakkuşu, peçeli-baykuş, çobanaldatan, ibibik, ök karga, kır kırlangıcı, alaca ağaçkakan, üçük alaca ağaçkakan, ortanca alaca ağaçkakan, kuyruksallayan, san kuyruksallayan, kamışçın, büyük kamışçın, çalı ötleğeni, çıvgın, bülbül, büyük baştankara, gökçe baştankara, çulhakuşu, söğüt serçesi, serçe, sanasma, karga, saka, küçük akgerdan, ispinoz, san benekli sinekkapan, kızılgöğüs sinekkapan, kuyrukkakan, çıtkuşu, kızılgerdan, karabakal, sığırcık, leş kargası, kuzgun ve saksağan. Kuluçkaya yatan kuşlar genellikle mart-temmuz arasında ulusal park alanında kalır.

Kuluçkaya yatmayıp yalnızca göç sırasında Kuş Cenneti’ne uğrayarak beslenen ve dinlenen kuşlann başlıcaları ise şunlardır: Kutan (pelikan), ıstıkçın, kaşıkgaga, tarakdiş, büyük ak balıkçıl, leylek, kara leylek, turna, kuğu, sakarca, kılkuyruk, boz ördek, çamurcun, elmabaş, Macar ördeği, suna, şahin, an şahini, atmaca, saz tuygunu, kerkenez, delice, büyük orman kartalı, balık kartalı, tahtalı, çulluk, su çulluğu, uzunbacak, kılıçgaga, kızkuşu, bayağı donka, dövüşkenkuş, bataklık kırlangıcı, martı, cüce martı, karabaş ıpartı, bıldırcın, yalıçapkını, arı kuşu, ibibik, tepeli toygar, ardıç bülbülü, kum kırlangıcı ile kızılger- danlar, baştankaralar, karabakallar, ağaçkakanlar, düdükçünler.

1975’e değin yapılan gözlemlerde 239 kuş türü saptanan ulusal park alanına her yıl 2-3 milyon kuşun geldiği sanılmaktadır. Her yıl 66 kuş türü parkta kuluçkaya yatmakta, 173 tür buraya uğramaktadır. Sürekli ür ey enlerden başka 21 tür de bazı yıllar Kuş Cenneti’nde kuluçkaya yatar.

Kuzeyden gelip Manyas Gölüne dökülen Sığırcı Deresinin ikiye böldüğü ulusal park, Bandırma-Balıkesir karayolunun yaklaşık 2 km batısındadır. Alan bakımından Türkiye’nin en küçük ulusal parkı olan Kuş Cenneti Milli Parkı’na, başta ornitolojiyle ilgilenenler olmak üzere çok sayıda ziyaretçi gelmektedir. Kuşlann ürkebileceği düşüncesiyle piknik yapmak yasaklanmıştır. Gözlem ve bilimsel araştırma yapan ornitologlar ile öteki ziyaretçilerin yararlanması amacıyla yapılan ve 40 kişi alabilen 15 m yüksekliğindeki gözetleme kulesi, 1972’den beri hizmet vermektedir. Parkta aynca, burada yaşayan kuşlann doldurulmasıyla oluşturulmuş bir sergi yer alır.

Milli Parkı’na 15 Mart 1976’da Avrupa Konseyi tarafından A sınıfı diploma verildi. Bu diploma daha sonra üç kez yenilendi. Ancak son yıllarda çevredeki sanayi kuruluşlannın zehirli atıklan ile tarım alanlannda kullanılan çeşitli tanm ilaçlan, akarsu ve yağışlarla göle ulaşarak sulan hızlı bir biçimde zehirlemektedir. Bunun yanı sıra kurulan akaçlama kanallan da göl düzeyindeki doğal ritmik hareketleri bozmaktadır. Manyas Gölünde doğal dengenin bozulmaya başlaması, Kuş Cenneti’nde sürekli yaşayan ya da buraya uğrayan bazı kuş türlerinin başka yerlere gitmesine ve burada konaklamaktan vazgeçmesine neden olmaktadır. Gerekli önlemlerin alınmaması durumunda Manyas Gölü ile Kuş Cenneti Milli Parkı’ndaki doğal yaşam yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Kuşcenneti Millî Parkı; Marmara Bölgesi’nde, Balıkesir ili, Bandırma ilçesi içerisindeki Manyas Kuşgölü’nün kuzeydoğusunda yer alır.
Türkiye’nin alan olarak en küçük Milli Parkı olan Kuş Cenneti, bünyesinde 266 kuş türü, 118 bitki türü ve gölde 23 balık türü ile çeşitli sürüngen türlerini barındırıyor.

Balıkesir ilinin Bandırma ilçesine 18 km. uzaklıktaki Manyas Kuşgölü’nün kuzey doğu sahilinde yer alan Kuş Cenneti Milli Parkı’nın Türkiye Milli Parkları için de çok özel bir yeri ve dünya çapında önemi vardır. 64.1 hektarlık çok küçük bir sahada 266 değişik türden 2-3 milyon kuşun bir araya getirdiği benzersiz güzellikteki tabiat, Kuş Cenneti’nin yaşayan ve çok iyi korunan bir doğa mirası olduğu gerçeğini Avrupa ve dünyaya kabul ettirmiştir.

Parkın bulunduğu yere, “Kuş Cenneti” adını ilk olarak İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji ve Hidrobiyoloji Enstitüsü Müdürü Curt Kosswig ile hanımı Leonore Kosswig verdiler. Eskisığırcı köyünün batısındaki Söğüt korusunda kuşların toplanıp, yuvalanması sebebiyle verilen bu ad gün geçtikçe yayıldı.

1952 senesinde parkın bulunduğu yere, bir istasyon kuruldu ve istasyon bekçisine yöreyi koruma görevi verildi.

Marmara bölgesinin ılıman iklimli bir yöresinde yer alan Kuş Cenneti Millî Parkı, pekçok kuşun göç yolu üzerindedir. Burası kuşlar için barınma, beslenme ve üreme yeri özelliğindedir. İlkbaharda suların yükselmesi, yırtıcı hayvanların Millî Parkta yuvalanan kuşlara ulaşmasını engellediğinden güvenli bir vasat hazırlamaktadır. Sık bitki örtüsü ise kuşlara barınma imkanı sağlar. Bunun yanısıra böcek, solucan, kurbağa ve balığın bol olması, kuşlara ve yumurtadan çıkan yavrulara zengin besin kaynağı sağlamaktadır.