Dünya Kentleri: Gazze

GAZZE

Güney Filistin'de, 1967'den beri İsrail'in işgalindeki bölgenin merkezi kent; 118 300 nüf.
—Gazze toprağı, 363 km2; 750 000 nüf. (1990).
—Tar. Gazzş I.Ö. XV. yy'dan beri bilinen bir yerleşmeydi. O zaman, Mısır yönetiminin merkezi durumunda bir Kenan kentiydi. I.Ö. XII. yy.'dan itibaren Gazze Filistiler’in beş sitesinden biri, önce Asurlular'ın (734'ten başlayarak), sonra Babilliler’in (609'a doğr.) egemen olduğu bir krallığın başkentiydi. Daha sonraları kedarlı Araplar, bu krallığı ilhak ettiler ve Gazze'yi aramalı bitkiler için bir depolama yeri yaptılar. Ama Gazze, her şeyden önce Mısır yolunu koruyan bir kaleydi. Sürekli olarak kuşatılan ve ele geçirilen kent ancak Roma egemenliğinde (I.Ö. 63) huzura kavuştu.

Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde Gazze'de bir kilise kuruldu. Kent 635'te Araplar'ın eline geçti. 1150'ye doğru da Templier şövalyelerinin kalesi durumuna geldi. 1799'da Suriye seferi sırasında Bonaparte tarafından alındı. Birinci Dünya savaşı boyunca Süveyş'i korumayı amaçlayan ilk ilgiliz saldırısının hedefiydi. Ancak 6 kasım 1917'de Allenby tarafından ele geçirtebildi. (GAZZE savaşları.)

Filistin'i paylaşma tasarısından (1947) beri İsrail ile Mısır'ın arasında tartışma konusu edilen Gazze 1948'den 1962'ye değin Mısır yönetiminde kalmakla birlikte iki ülke arasında sürekli sınır çatışmalarına neden oldu. İsrail askeri birlikleri 1956 seferi sırasında ele geçirdikleri Gazze'de mart 1957’ye değin kaldılar. Aynı tarihte yerlerini önce BM polis kuvvetlerine, sonra da bir Mısır alayına bıraktılar. (İSRAİL -ARAP SAVAŞLARİ.) 1962'den beri, 400 000'den fazla filistinli göçmenin toplandığı ve sekiz kadar kampın kurulduğu bölge, Birleşik Arap Cumhuriyeti'nce (Mısır) atanan bir vali tarafından yönetildi. 1967'de yeniden işgal edilen Gazze İsrail'in denetimine geçti. Birinci Dünya savaşı'nda Filistin cephesinde Türkler’le ingilızler arasında yapılan üç savaşın ortak adı (1917).

1. Gazze savaşı.

Vadii Gazze önlerine gelen ingilizler (25 mart 1917), burada hazırlıklarını tamamladıktan sonra şiddetli bir topçu ateşi desteğinde saldırıya geçtiler (26 mart). Karşılıklı süngü hücumlarıyla çok kanlı geçen çarpışmalar sonunda Ingilizler Gazze'yi doğudan ve kuzeyden kuşatmayı başardılarsa da kenti düşüremediler. Ertesi gün takviyeli bir türk alayının Mecdel'e yaklaşması, Cemame, Tellüşeria ve Birüssebi'deki türk kuvvetlerinin de Gazze'yi kuşatan ingilizler'i yandan sıkıştırması üzerine iki ateş arasında kalan İngiliz birlikleri dağınık bir biçimde ve ağır kayıplar vererek Vadii Gazze'nin batısına çekildiler (27 mart 1917).

2. Gazze savaşı

iyice hazırlanan ingilizler, ilkinde olduğu gibi çok şiddetli bir topçu ateşiyle saldırıya geçtiler (19 nisan 1917). Ancak, düşmanın yeniden saldıracağını hesaplayan Birinci Kuvveyi seferiye komutanlığı, yeterince takviye alarak XXII. Kolordu'ya dönüşmüştü. Dolayısıyla bu kez ingilizler daha çetin bir savunmayla karşılaştılar, ingilizler'in bocalamasından yararlanan türk birlikleri, yine Cemame, Tellüşeria ve Birüssebi'den karşı taaruza geçerek, öncekinden daha ağır kayıplara uğrayan düşmanı püskürttüler (20 nisan 1917).

3. Gazze savaşı.

Türk tarafında Yıldırım Ordular grubu (7. Ordu) Halep'ten Filistin'e kaydırıldıktan, alman eski genelkurmay başkanı general Falkenhein türk mareşali rütbesiyle bu birliğin başına getirildikten, Mustafa Kemal Paşa ünlü raporunu vererek 7. Ordu komutanlığından ayrıldıktan ve yerine Fevzi (Çakmak) Paşa getirildikten sonra savaşın başından beri Filistin'de bulunan kuvvetlerden kurulu 8. Ordu komutanlığı bu cephede iki savunma öbeği oluşturdu: çok güçlü tutulmuş olan Gazze ve bir piyade ile bir süvari tümeninden meydana gelen güçsüz Birüssebi grupları. Gazze ile Birüssebi arasındaki boşluğu tutmak üzere de buraya zayıf mevcutlu bir kolordu yerleştirildi. Öte yandan, ingilizler 1. ve 2. Gazze yenilgilerinden sonra yüksek emir ve komuta zincirinde değişiklik yaparak general Allenby'yi ingiliz-mısır kuvvetleri başkomutanlığına getirdiler. İngilizler'in ana planı kabaca, Türkler'i denize doğru sürerek sonuca ulaşmaktı.

Birüssebi'nin oldukça uzağında mevzilenmiş olan 7. Ordu haber alıp da savaş alanına gelemeden, ingilizler yine çok şiddetli bir topçu ateşi desteğinde ve ağırlık merkezini Birüssebi'ye bindirerek, ayrıca burada uçak da kullanarak tüm cephe boyunca saldırıya geçtiler (31 ekim 1917). Birüssebi grubu kendinden en az altı kat üstün düşman kuvvetlerine karşı dayanmaya çalıştı. Bu arada, karşı taaruzlarla düşmanı akşama kadar oyaladı ve karanlıktan yararlanarak elde kalan birliklerle kuzeye çekildi. Gazze-Birüssebi ve Yafa-Kudüs hatları arasında Türklerle Ingilizler'in yaptıkları savaş savunma ve karşı saldırılarla 6 kasım 1917'ye kadar sürdü. 6-7 kasım gecesi türk kuvvetleri tutulması olanaksızlaşan Gazze'den çekilerek Hes vadisi mevzilerine yerleştiler. Böylece sona eren 3. Gazze savaşı'ndan sonra Yafa ve Kudüs savaşları başladı. Kurmay albay Refet (Bele) Bey. general von Kress, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa ve kurmay albay ismet (İnönü) Bey Gazze savaşlarında büyük yararlıklar göstererek sivrilen başlıca türk ve alman komutanlarıdır.

Gazze
Güney Filistin'de Akdeniz ile İsrail arasında kalan bölge. Yüzölçümü 378 km2, nüfusu 443.800'dır. Bölgenin merkezi olan Gazze kentinin nüfusu 120.000'dir.

Kutsal Kitap'ın Kenan diyarı sınırında yer verdiği ve İbrahim Peygamber'den önceki bir zamana ait olan bu çok eski yer, İ.Ö. 332'de İskender ve İ.S. 632'de Araplar tarafından zaptedildi. Daha sonra uzun bir süre Osmanlı egemenliği altına girdi. I. Dünya Savaşı sonunda İngilizler tarafından işgal edildi. 1949'da I. Arap-İsrail Savaşı sonunda Mısır'a bırakılan bölge, II. Arap-İsrail Savaşı'nda İsrail tarafından işgal edildi. 1957'de tekrar Mısır'a verildi. 1962'de Nâsır tarafından özel bir statüyle Filistin toprağı ilan edilen bölge, 1967 Arap-İsrail Savaşı'ndan sonra İsrail işgali altına girdi.

Gazze

Gazze, (Arapça غزة ; İbranice עזה ) Filistin'in güneybatısında, Gazze Şeridinin en büyük şehri. Akdeniz sahilinden 4 km içeride kurulmuş olan Gazze'nin nüfusu 400.000'dir.

Gazze'deki insan yerleşim tarihi bu şehri dünyadaki en eski şehirlerden biri yapacak şekilde 5.000 yıla ulaşmaktadır. Kuzey Afrika ve Levant arasındaki Via Maris denilen ticaret rotası üzerinde yer aldığı için tarihinin büyük bir bölümünde Güney Filistin'in değerli bir antreposu ve Kızıldeniz üzerinden gelen Baharat Yolu üzerinde önemli bir mola yeri olarak işlev gördü.
Romalılar ve daha sonra Bizanslılar altında, Gazze ve göreceli barış dönemi yaşayarak önemli bir yerleşim birim oldu. 635 yılında, İslam Ordusu tarafından fethedildi ve hızlı bir şekilde İslami bir hukuk merkezi haline geldi. Ancak, Haçlılar istilası ile şehir harap oldu. Sonraki yüzyıllarda, Gazze seller ve Moğol akınları yüzünden birçok sıkıntı yaşadı. 16. yüzyılda, Osmanlı İmparatorluğu'na dahil olduğunda bir köy durumundaydı. Osmanlı hakimiyetinin ilk yarısında, Rıdvan Hanedanı yönetiminde şehirde büyük ticaret ve barış içinde dönem geçti.

Gazze I. Dünya Savaşı sırasında, İngiliz kuvvetlerine teslim oldu ve İngiliz Mandası altında Filistin'in bir parçası haline geldi. 1948 Arap-İsrail Savaşı sonucu, Mısır yönetiminde Gazze Şeridi'nde bazı gelişmelere olmuştur. 1967 yılında İsrail tarafından Altı Gün Savaşı sonucu ele geçirildi; ancak 1993 yılında, şehir yönetimi Filistin Ulusal Yönetimi'ne geçti. Hamas, 2007 yılında aylar süren çatışmalar sonucu El Fetih'den şehri teslim aldı ve o tarihten beri İsrail tarafından abluka altında tutulmaktadır.
Gazze'nin temel ekonomik faaliyetleri küçük ölçekli sanayi, tarım ve işçiliktir. Ancak, ekonomi abluka ve devamlı süren çatışmalar ile ekonomik olarak şehir kötü durumdadır.
Nüfusunun çoğu Müslüman olan şehirde, çok az Hıristiyan azınlık vardır. Gazze halkının yaklaşık % 75'i 25 yaşın altındadır ve dünyada mülteci olarak başka bölgelerde yaşayan en yüksek sayıda halka sahip şehirdir. Etimoloji
Zev Vilnay'a göre, Arapça "Ġazza" kelimesinden gelen "Gazze" adı, orjinal olarak Kenan dilinde/İbranice "güçlü" anlamındaki (ʕZZ)'den gelmektedir ve Arapça'ya, Fransızca "güçlü yer", İngilizce "güçlü kale" anlamına gelen İbranice "ʕazzā" kelimesinden geçmiştir.Mariam Shahin'e göre Kenanlılar şehre Gazze adını verdi, Antik Mısırlılar bu şehre "Ghazzat" ("değerli şehir") derdi ve Araplar, Gazze'de toprağa verilen Muhammed'in dedesinin babası Haşim bin Abdimenaf'ın onuruna bu şehri "Gaza Haşim" diye anmaktadır.

Tarihi
Tunç Çağı
Gazze bölgesindeki yerleşimin tarihi, Kenan bölgesinde bir Antik Mısır kalesi olarak inşa edilen ve bugünkü şehrin güneyinde bulunan bir yerde kurulan Tell as-Sakan'a kadar gitmektedir. Bölgeden tarımsal ürünlerin sağlanması yoluyla gelişen Kenan şehirlerinin liderlerinin Mısır ile ticaret antlaşmaları sayesinde Mısır ve Kenan ilişkileri ciddi bir şekilde değiştikçe, Tell as-Sakan ekonomisi ilerledi. Ne var ki, Mısır'ın ekonomik öncelikleri Lübnan ile sedir ticaretine yönelince Gazze'nin önemi mal taşıyan gemiler için sadece bir liman olmaya dönüştü ve ekonomik bir çöküş yaşadı; böylece şehir Mısırlılar tarafından bir kenara itilmiş oldu ve bütün Erken Tunç Çağı boyunca bu durum değişmedi.

Gazze buna rağmen nüfus ve ekonomi açısından büyüme gösterdi ve yerli Kenan halkı Tell as-Sakan'da yerleşmeye başladı, ancak M.Ö. 2250'de, bölgede büyük bir uygarlık çökmesi yaşandı ve Gazze bölgesindeki bütün şehirler M.Ö. 23. yüzyılda yıkıldı. Bunların yerine Erken Tunç Çağı boyunca orada yer almaya devam edecek olan basit evlerden oluşan kırsal yerleşimlerle birlikte yarı-göçer kültürler ortaya çıkmıştır. Gazze Vadisi nehir yatağı boyunca Tell al-Ajjul diye bilinen bir şehir merkezi oluşmaya başladı. Orta Tunç Çağı süresince, Tell as-Sakan Filistin'in en güneyindeki yerleşim birimiydi ve bir kale olarak görev yaptı ve M.Ö. 1650'de, Mısır Kenanlı Hyksoslar tarafından işgal edildiği dönemde ilk Tell as-Sakan yıkıntıları üzerinde ikinci bir şehir yükseldi. Yaklaşık bir yüzyıl sonra Hyksoslar Mısır'dan çıkarılınca, şehir yıkıldı. M.Ö. 15. yüzyılda Mısır Gazze'yi tekrar kurdu ve şehir üçüncü kez kurulmuş oldu. Şehir Tunç Çağı'nın sonu olan 14. yüzyıla kadar ayakta kalmayı sürdürdü.

Antik dönem
M.Ö. 15. yüzyıldan itibaren yerleşim yeri olan Gazze, tarihi boyunca birçok farklı medeniyet ve kavmin yönetimi altında yaşamıştır.

Mısır egemenliği
Günümüzdeki Gazze şehri, daha çok Tell al-Ajjul'un şehrinin yıkıntıları üzerinde olmak üzere gelişti ve Kenan bölgesinde Mısır'ın idari merkezi oldu. Bölge Mısır valisinin ikamet ettiği yerdi. İlk zamanlardan itibaren stratejik önemi olan bir kervan merkezi olarak, burası düzenli olarak Mısır ve Filistin ile Suriye ve Mezopotamya güçleri arasında savaşlara sahne oldu ve sık sık Mısır ve Asur kayıtlarında adı geçti. III. Thutmose'nin krallığı döneminde, Suriye-Mısır kervan yolu üzerinde olduğu belirtilmiş ve Amarna mektupları 'nda "Azzati" olarak gözükmektedir.
Antik Mısır tarafından 350 yıl yönetildikten sonra M.Ö. 12. yüzyılda Ege kökenli denizci bir kavim olan eski Filistin halkı tarafından ele geçirilen Gazze Filistin pentapolislerinden biri haline getirilmiştir.

Yahudi Hıristiyan ve Antik Yunan inanışında Gazze, Samson'un hapsedildiği ve kendi ölümüyle karşılaştığı yerdir. (Judges Kitabı 16:21) Amos ve Zephaniah peygamberler Gazze'nin çöl olacağı kehanetinde bulunmuşlardır.İncil'e özgü hesaplamalara göre Gazze, M.Ö. 11. yüzyılda Kral Davud'un egemenliğinden itibaren İsrailoğulları'nın yönetimindeydi. Daha sonra Gazze Asurlular tarafından III.Tiglat-Pileser ve II.Sargon yönetiminde M.Ö. 730'da fethedilip yönetildi. 7. yüzyılda tekrar Mısır egemenliğine girdi ancak (M.Ö. 6. ve 4. yüzyıllar arasında) Pers İmparatorluğu sırasında uzun süre bağımsız kalmış ve zengin bir kent olmuştu.Şehir, M.Ö. 529'da I.Kambises'in saldırısına direndikten sonra M.Ö. 520 yılı civarında Yunanlılar şehirde bir ticaret merkezi kurdu. İlk madeni paralar M.Ö. 380'lerde Atina modelinde basıldı.

Büyük İskender Mısır'a giderken ona direnen en son şehir olan Gazze'yi beş ay kuşattıktan sonra M.Ö. 332'de aldı."Batis" adında bir yönetici tarafından yönetilen ve paralı Arap askerler tarafından savunulan Gazze bir fırtına tüm direncini yıkana kadar kuşatmaya direndi. Askerler ölünceye kadar şehri savundular. Şehir, İskender'in yönetimine sıcak bakan komşu Bedevilerin yönetimine verildi. İskender şehri bir şehir devlet gibi düzenledi ve Helenik öğrenme ve felsefe merkezi olarak itibar kazanan Gazze'de Yunan kültürü kök saldı. Ptolemaios hanedanı'na dahil olduktan sonra M.Ö. 200'de Selevkos İmparatorluğu'na geçti. İlk önce M.Ö. 1. yüzyılda ve M.S. 1. yüzyılın ilk yarısında, Nebatiler'in Kızıldeniz'deki Eilat limanından ve ya Petra'dan gelen kervanlarının Akdeniz kıyısındaki varış noktasıydı. M.Ö. 96'da, HasmoneanAlexander Jannaeus şehri bir yıl boyunca kuşattı ve sonunda Nebati kralı II.Aretas'dan yardım bekleyen halk katledildi ve şehir Janneus tarafından yıkıldı.

Roma ve Bizans dönemi
Pompey
Gazze, M.Ö. 63'te komutan Gnaeus Pompeius Magnus tarafından Roma İmparatorluğu'na katıldı ve Vali Aulus Gabinius tarafından yeniden inşa edildi.

Roma İmparatorluğu yönetimi, Ortadoğu ve Afrika arasında zengin bir liman ve bir ticaret merkezi olarak büyüyen şehre altı yüzyıl süren görece bir huzur ve refah sağladı.Yeni Ahit'te, şehrin Mısır kervan yolu üzerinde olduğundan bahsedilir. (8:26). M.S. 30'da Roma imparatoru Augustus tarafından kral olarak atanan Hirodes kendi krallığı içinde Idumea valisi Cosgabar'ın şehrin yönetiminde olduğu ayrı bir bölge oluşturdu. Hirodes'in krallığının idari bölümlenmesine göre Gazze Suriye prokonsülünün altında yeraldı. Hirodes'in M.S. 4'te ölümünden sonra, Augustus Gazze'yi Suriye Eyaletine bağladı. 66'da Gazze Romalılara isyan eden Yahudiler tarafından yakıldı ancak Kudüs'ün yıkılmasından sonra bile önemli bir şehir olarak kaldı.

Roma dönemi boyunca, Gazze zengin bir şehirdi ve değişik imparatorlardan hediye ve takdir kazandı. 500 kişilik bir Senato tarafından yönetilen şehrin nüfusu Filistinliler, Yunanlılar, Romalılar, Kenanlılar, Fenikeliler, Yahudiler, Mısırlılar, İranlılar ve Bedevilerden oluşuyordu. Gazze'de üstünde Tanrıların ve İmparatorların büstlerinin yer aldığı madeni paralar basıldı. M.S. 130'daki ziyareti sırasında İmparator Hadrianus, daha sonra İskenderiye'den Şam'a kadar ünlenen yeni stadyumda yapılan güreş, boks ve oratoryo yarışmasını bizzat seyretti. Şehir, ana kült Dagon olmak üzere birçok pagan tapınak ile bezendi. Diğer tapınaklar Zeus, Helios, Afrodit, Apollo, Athena ve yerel Tike'ye adanmıştı.

Hıristiyanlık ilk önce Maiuma limanından başlayarak Gazze'de M.S. 250 civarında yayılmaya başladı. İç bölgelerdeki nüfusun içinde yayılmaya başlayınca engellerle karşılaşmaya başladı çünkü ana pagan inanışı Marnas kültü olmak üzere pagan inancı çok güçlüydü. Aynı zamanda 303'teki Diocletianus zulmü sırasında Hrıstiyanlar ciddi bir baskıya uğradılar. Gazze'nin ilk psikoposu, İsa'nın 72 müridinden biri olduğuna inanılan Philemon'du ancak ilk papazı, 310'daki Maximian kovuşturması sırasında diğer 30 Hıristiyan ile beraber tutuklanıp ölüme mahkum edilen Saint Silvanus'tu. O sıralarda Silvanus Gazze yakınlarındaki bir manastırın başında bulunuyordu. Piskopos Asclepas 325'teki Birinci Konsil'de yer aldı. Roma İmparatorluğu çökerken Gazze bundan etkilenmemişti.

Gazze'de Hıristiyanlığa geçiş yayıldı ve 396 ve 420 yılları arasında Aziz Porphyrius zamanında da tamamlandı. Aziz Porphyrius, M.S. 402'de şehirdeki sekiz pagan tapınağını yıkılmasını emretti, ve dört yıl sonra İmparatoriçe Aelia Eudocia Marnas Tapınağı'nın üstüne bir kilisenin yapılması emrini verdi. 540 yılları sırasında Gazze Sina Yarımadası yapılan hac yolculuklarının başlangıç noktası oldu. Erken Hıristiyanlık döneminde de Gazze önemli bir şehirdi ve birçok önemli akademisyen, en çok bilineni Gazzeli Procopius olmak üzere retorik akademisinde dersler verdi. Ünlü Aziz Sergius Kilisesi bu yüzyılda yapıldı.

M.S. 600'de yapılan Madaba Haritası mozaiğinde görüldüğü gibi, şehir Filistin'in güney kıyısının en önemli siyaset ve ticaret merkeziydi. Yaklaşık yarısı korunmuş olmakla birlikte burada çok küçük kazılar yapılmış olmasından ve üzerinde hala insanların oturduğu Bizans Gazze'sinden dolayı, bu kadar geniş bir alana yayılmış olarak gösterilmesi kolayca açıklanamaz.

Müslüman egemenliği
Gazze; Müslümanların eline geçmeden önce, şehrin Yunanca konuşan Hıristiyan halkı arasında zaten çok sayıda Müslüman vardı. Bizans döneminin sonuna doğru, Gazze daha sonra İslam Devletinin 2. Halifesi olacak olan Ömer ibn Hattab'ın da dahil olduğu Mekkeli Arap tacirlerin etkisi giderek artan grubunun evi oldu. Muhammed İslam peygamberi olmadan önce şehri bir kez ziyaret etmişti.

M.S. 635'te Gazze, Bizans İmparatorluğu ve Hilafet Devleti Ordusu arasında Filistin'in merkezinde yapılan Ecnadin Savaşı'nı takiben general Amr Bin El-as tarafından kolayca kuşatıldı ve ele geçirildi. Kuşatma sırasında şehrin Yahudi toplumu Bizans garnizonun yanında savaştı.Şehrin kolayca ele geçirilmesi Arapların stratejisi, Bizans'ın zayıflığı ve Gazze'deki Arapların etkisi ile açıklanmaktadır. Gazze Müslümanlar tarafından ilk ve Ebu Bekir'in halifeliği döneminde ele geçirilen tek Filistin şehridir. Muhammed'in büyük babası Haşim bin Abdimenaf'ın defnedildiği şehir olarak bilindiği için şehre herhangi bir zarar verilmedi.

Müslüman Arapların Gazze'yi ele geçirmesi Gazze'de ciddi değişimlere yol açtı; kiliseler,şimdi Gazze Büyük Camii dahil olmak üzere, camiye dönüştürüldü, insanlar hızla İslam dinine yöneldiler ve Arapça resmi dil oldu.Halifenin atadığı valiler yönetiminde, Hıristiyanlar ve Yahudiler, şehri 723'te ziyaret eden St. Willibald'ın notlarında belirtilği gibi ticaret ve ibadetlerine devam etmekle beraber cizye vergisi ödüyorlardı. Gazze Emeviler döneminde Filistin Eyaleti'nin içinde yer alıyordu ve bu durum Abbasiler döneminde de devam etti. MS 750'de Emeviler dönemi sona erdi ve Gazze'nin İslam hukuk yazımı konusundaki merkezlerden biri olmasını sağlayacak Abbasiler yönetimi ele geçirdi. 767'de İmam Şafii Gazze'de doğdu ve ilk çocukluğunu burada geçirdi. Şafii, kendisinden sonra Şafii mezhebi olarak adlandırılacak önemli İslam mezheplerinden birini kurdu.. 796'da Gazze o bölgedeki Arap aşiretleri arasında bir iç savaşa sahne oldu. Ancak Gazze, "burası Hicaz yöresinin insanları için büyük bir pazardı" diye betimlediği Gazze'deki tüccarın zenginleştiğini yazan İranlı coğrafyacı Eştakri'nin de ifade ettiği gibi 9. yüzyılda bariz bir biçimde toparlandı.

Gazze limanı yoğunluk açısından iniş çıkışlar sergiledi ve bunu Filistinli yöneticiler arasındaki çekişmeler ve şehre iç bölgelerden gelen ticaret yollarındaki kervanlara Bedevilerin yaptığı saldırılar yüzünden ticarette genel bir düşüş takip etti. Ne var ki, M.S. 10. yüzyılda, Abbasiler döneminde, Arap coğrafyacı Al-Makdisi Gazze için şunları yazmıştır: "Çölün kıyısında Mısır yolu üzerinde büyük bir şehirdir. Mutlaka görülmesi gereken büyük bir eser olarak bu şehirde Halife Ömer adına yapılmış Gazze Büyük Camii vardır."
Tolunoğulları Gazze'yi M.Ö. 868'den 905'e kadar yönetmiştir, ve 909 civarında Maiuma limanı önemini korusa da Gazze'nin düşüşüne neden olacak şekilde Mısır'daki Fatimiler egemenliğine girdi. Bölge M.S. 943 civarında ise Hindistan'dan gelen bir meyve olan portakal ile tanıştı. M.S. 977'de Fatimiler Selçuklular ile bir anlaşma yaparak Gazze'nin kontrolünü ve Mısır da dahil olmak üzere şehrin güneyindeki topraklarda egemenliklerini devam ettirdiler.

Haçlılar
Haçlılar, Fatimiler'den Gazze'yi 1100'de aldılar. Tarihçi Tireli William'a göre Haçlılar burayı insansız ve harabe bir halde buldu. Gazze'nin üstünde kurulduğu tepe düzlüğünü yeniden düzenlemek şehrin mali yetersizliğinden dolayı imkansız olduğundan Kral III.Baldwin orada 1149'da küçük bir kale inşa ettirdi. Bu, Fatimilerin elinde tuttuğu Aşkelon şehrinin askeri açıdan çevrelenmesini kuzey tarafından da tamamlamış oldu. Kalenin tamamlanmasından sonra kaleyi ve çevresindeki bölgeyi Tapınak Şövalyeleri'ne verdi. Aynı zamanda Gazze Ulu Camii Saint John Katedraline çevirdi.

1154'te Arap gezgin El İdrisi Gazze için şunları yazmıştı: "Gazze günümüzde çok kalabalık ve Haçlıların yönetiminde." Tireli William, 1170'te kalenin etrafındaki alanda sivillerin yerleşmesinin ve bu insanları çevreleyecek şekilde çok güçlü olmayan tahkimat ve kapılar yapımının teşvik edildiğini teyit etmektedir. Aynı yıl, Kral I. Amalrik Gazze'li Tapınak Şövalyelerini Deir al Balah yakınlarında Selahaddin Eyyubi tarafından komuta edilen Eyyubilere karşı birlikte savaşmak üzere çağırdı. Ancak, Selahaddin Eyyubi, Haçlı Kuvvetleri ile savaşmak yerine doğruca Gazze'ye saldırdı ve Plancy'li Miles'ın yönettiği kalenin çevresindeki yerleşimi yıktı. Yedi yıl sonra (1177), Tapınak Şövalyeleri Gazze'yi tekrar Selahaddin Eyyubi'ye karşı savunmak için hazırlandılar, ancak bu sefer kuvvetleri Aşkelon'a saldırdı.

Eyyubiler
Gazze, 1187 yılında Selahaddin Eyyubi tarafından Haçlılardan geri alındı. 1187'de, Aşkelon'un kuşatılmasını takiben Tapınak Şövalyeleri büyük ustaları Ridefort'lu Gerard'ın serbest bırakılması için Gazze'den çekildi. Selahaddin Eyyubi, 1191'de şehrin bütün tahkimatını yıktırdı. Gazze'yi tekrar ele geçirdikten bir yıl sonra, I. Richard gözle görülecek şekilde şehrin surlarını güçlendirdi ancak aylar sonra 1193'te yapılan Ramla Antlaşması'nın bir sonucu olarak surlar yıkıldı. Eyyubiler'in yönetimi 1260'ta Hülagû Han'ın hükümdarlığındaki Moğollar'ın Gazze'yi-en güneydeki fetihlerinin son noktası olarak- yıkmasına kadar sürdü.

Memlûklar
Yaklaşık yirmi yıl sonra, 1277'de, Gazze'de Memlûkların yönetimi başladı.Gazze'yi, adını da verdikleri Gazze vilayetinin merkezi yaptılar. Bu bölge; büyük şehirleri Kakun, Lod ve Ramla olmak üzere, güneyde Refah'tan kuzeydeki Kayserya'ya, doğuda Samarya'nın batı yükseltilerine ve Hebron tepelerine kadar uzanan kıyı şeridini kapsıyordu. Coğrafyacı Abu al-Fida'ya göre, Gazze, 13. yüzyılın ilk döneminde bahçeleri ve denize kıyısı olan orta büyüklükte bir şehirdi. Suriyeli coğrafyacı al-Dimashqi Gazze'yi şöyle tarif ediyordu: "1300'ler civarında ağaçlardan yana o kadar zengin bir şehir ki brokar kumaş gibi görünmektedir." 1348'de yaşayanların çoğunu öldüren veba salgını şehri vurdu ve 1352'de Gazze, Filistin'in bu kurak kesiminde nadiren görülen bir sel felaketine uğradı .Gezgin İbn Batuta 1355'te şehri ziyaret etti ve şehri şöyle tarif etti: "geniş, kalabalık ve birçok camisi var. Ancak etrafında hiç sur yok. Burada eski ve güzel camii (Büyük Camii) var ancak şimdi kullanılanı Emir Jawli'nin yaptırdığıydı". Emir Jawli 1288'den 1319'a kadar Gazze'deki Memlûk valisiydi.1401'de, çekirge sürüleri tüm ekili alanları yok etti. Memlûklar Gazze mimarisine camiler, medreseler, hastaneler, kervansaraylar, hastaneler ve Es-Sammara Hamamı da dahil olmak üzere hamamlar kattılar.

Osmanlı yönetimi

Artık pek çalışmayan limanı ile küçük bir şehre dönüşen Gazze 1516'de Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sırasında Osmanlı topraklarına katıldı.
Osmanlı Ordusu kendisine karşı gelişen küçük ölçekli bir kalkışmayı hızlı ve etkili bir biçimde bastırdı, ve yerel halk Osmanlıları da Ehl-i Sünnet oldukları için genelde benimsedi. Şehir, Şam Eyaletine bağlı Gazze sancağının merkezi yapıldı. Rıdvanlar, Vali Rıdvan Paşa'dan sonra böyle anıldılar, Gazze'yi yöneten ilk aile oldu ve takip eden yüzyıl boyunca şehri yönetmeye devam ettiler. Rıdvan ailesinin yaşam öykülerinde bir açıklama bulunmamasına rağmen, bu ailenin Gazze'yi memleketleri kabul ettiği ve kendi aile kasırları (Bahçe Kasrı) için uygun gördükleri aşikardır. Rıdvan ailesinden Hüseyin Paşa 17. yüzyılda Gazze'nin yönetimini ailenin tekeline aldı. Onun yönetimi Gazze açısından huzur ve refah doluydu ve şehirdeki ahali ve çevrede yerleşmiş bedeviler arasındaki çatışmaları oldukça azaltmış olması açısından itibarı çok yüksekti. 1649 tarihinde Gazze'yi ziyaret eden Evliya Çelebi şehirde; 11 cami, 2 hamam, 600 dükkan ve 1300 ev bulunduğunu Seyahatname ismindeki eserinde belirtmiştir. 1660'ta Gazze, şehrin hızlı kalkınmasını ifade edecek şekilde Filistin'in başkenti olarak düzenlendi. Bir yandan hamamlar ve pazar yerleri büyütülürken, Büyük Camii onarıldı ve altı tane cami yapıldı. Osmanlı merkez yönetimi kendisini görevden almak için Hac kervanını koruyamadığı şikayetlerini bahane olarak kullandı. Hüseyin'in veliahtının ölümünden sonra Osmanlı merkez yönetimi Rıdvan ailesinin dışından birini atadı. Rıdvanların dönemi Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde Gazze'nin son altın çağı olarak kabul edilir ve onlar yönetimden uzaklaştırıldıktan sonra Gazze'nin canlılığı sönmeye başladı.
Gazze 1799'da Napoleon Bonaparte komutasındaki Fransız Ordusu tarafından işgal edildi. Ancak aynı yıl Akka Kuşatması'nda Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusunu yenemeyince şehri boşaltmak zorunda kaldı. 1800'lerin başından itibaren Gazze komşu Mısır tarafından kültürel olarak yönlendirildi. 1832'de Kavalalı Mehmet Ali Paşa Gazze'yi ve Filistin'in çoğunu fethetti. Amerikalı akademisyen Edward Robinson 1838'de ziyaret ettiği Gazze'yi, şehir merkezi bir tepenin üstünde, kenar mahalleleri bu tepenin çevresinde yer almak üzere Kudüs'ten daha büyük ve çok kalablık bir şehir olarak tanımlamaktadır.Takip eden yıllarda Gazze limanı işlevsizleşti ne var ki şehir sabun üretimi ve Bedevilerle keten ticareti ile olduğu kadar Mısır ve Suriye arasında kervan yolu üzerinde olması nedeniyle ticaret ve pazardan yararlandı. Robinson sürekli çatışma ve yerleşime bağlı olarak, Gazze'deki bütün tarihi ve antik dönem izlerinin kaybolduğunu da belirtiyordu. 1839'da veba bir kez daha şehri vurdu ve şehir siyasal ve ekonomik düzen açısından tam anlamıyla bir belirsizliğin içine düştü. 1840'ta Mısır ve Osmanlı orduları Gazze'nin hemen dışında Osmanlıların zaferiyle biten ve Mısır'ın Filistin üzerindeki hakimiyetini bitiren bir savaş yaptılar. Şehir tam vebadan dolayı yaralarını saracakken savaşlar şehre daha fazla ölüm ve yıkım getirdi.

20. yüzyıl
İngiliz mandası ve Mısır yönetimi
20. yüzyıl Gazze'de 1903 ve 1914'teki iki yıkıcı depremle başladı.
400 yıl Osmanlıların idaresinde kalan Gazze, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlılarla İngilizler arasında meydana gelen üç büyük savaşa sahne oldu. Bu savaşlardan ilk ikisini Osmanlılar üçüncüsünü ise İngilizler kazandı. Türkler Çanakkale Savaşında olduğu gibi burada da Anzak askerleriyle savaştı.

1917'de şehir İngiliz mandasının idaresine girdi. 1930 ve 40'larda Gazze'de, kıyıda Güney ve Doğu'daki düzlüklerde ve isyan ve savaşlarda harap olan yerlerde yapılan yeni yerleşmelerle ciddi bir büyüme meydana geldi. Bu gelişmelerin büyük bir çoğunluğu uluslararası kurum ve misyoner gruplarından gelen maddi yardımla gerçekleşiyordu.1947'deki 181 sayılı Birleşmiş Milletler Paylaşım Planı'na göre Gazze, Arap devletine bırakılmıştı. 1948 Arap-İsrail Savaşı'ından sonra şehrin yönetimi Mısır'a bırakıldı. Gazze'nin artan nüfusu İsrail tarafından ele geçirilen yakın şehir, kasaba ve köylerden kaçıp gelenlenlerin etkisiyle ciddi oranda arttı. Şehrin nüfusu 100.000'in üzerine çıktı. 1957'de Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdülnasır Gazze'de, eğitim seçeneklerinin ve yerel hizmetlerin geliştirilmesini, konut yapımını ve yerel kolluk kuvvetlerinin oluşturulmasını da içeren bir dizi yenileşme/reform politikası açıkladı.

Altı Gün Savaşı ve İsrail işgali
Altı Gün Savaşı 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda İsrail Ordusu'nun Mısır Ordusu'nu yenmesinden sonra Gazze Şeridi'yle beraber Gazze şehrinde de, 27 yıl sürecek İsrail dönemi başladı.
1970'lerden itibaren, şehirde Filistinliler ve İsrailli yöneticiler arasında 1987'de İlk İntifada'yla sonuçlanan sık çatışmalar yaşandı. Gazze, bu ayaklanma sırasında direnişin odağı oldu.Bunun sonucu olarak, şehirdeki ekonomik koşullar kötüleşti.

Oslo Barış Antlaşması ve sonrası
Oslo Barış Anlaşması 1993 yılında imzalanan Oslo Barış Anlaşması'ndan sonra Mayıs 1994 yılında İsrail askerleri şehirden çekildi ve Gazze'nin idaresi Filistin Ulusal Yönetimi'ne devredildi. Yaser Arafat liderliğindeki FUY bölgenin idari merkezi olarak Gazze'yi seçti. Filistin Ulusal Meclisi ilk oturumunu Mart 1996'da Gazze'de yaptı.
28 Eylül 2000 tarihinde, El Aksa İntifadasının başlamasından sonra Gazze şehri çeşitli tarihlerde İsrail'in hava saldırılarına uğradı.

21. yüzyıl
İsrail ablukası ve saldırısı
2007 yılında El Fetih grubu ile süren yoğun çatışmalardan sonra bu grubun şehirden çıkartılması ile Hamas tarafından tamamen kontrol altına alınan Gazze, İsrail tarafından abluka altına alındı.
Filistin İnsan Hakları Merkezi, İsrail'in 27 Aralık 2008 - 18 Ocak 2009 tarihleri arasında Gazze'ye düzenlediği saldırılarda 960'ı sivil toplam 1.434 kişinin öldüğünü açıkladı. Ölen sivillerin 288'inin çocuk, 121'inin ise kadın olduğu açıklandı. Yaralı sayısı ise, Sağlık Bakanlığı kayıtlarına göre, 5.303 kişidir ve yaralıların 1.606'sı çocuk 828'i kadındır.

Coğrafya
Gazze şehir merkezi, 45 rakımlı alçak, yassı ve yuvarlak bir tepenin üstüne kurulmuştur.Modern şehrin büyük bir kısmı, Gazze'nin dış mahallelerini oluşturacak şekilde özellikle kuzeye ve doğuya doğru genişlemiştir. Gazze'nin sahili ve limanı şehrin merkezinin 3 km batısında konuşlanmıştır ve aralarındaki boşlukta yassı tepelerle doludur.

Gazze Kudüs'ün 78 km güneybatısında, Tel Aviv'in 71 km güneyinde, ve Refah'ın 30 km kuzeyindedir.Çevresindeki yerleşim yerleri ise kuzeyde Beit Lahiya, Beit Hanoun ve Jabalia, güneyde Abu Middein köyü, Bureij mülteci kampı ve Deir al Balah şehridir.

Günümüzde şehrin belediye sınırları yaklaşık 45.000 km2'dir. İngiliz Mandası olduğu zamanlarda, Gazze'nin kırsal alanı 143.063 km2 iken, yerleşim bölgesinin yüzölçümü 7.960 km2'ydi.Sulu tarım yapılan alan 24.040 km2 ve tahıl ekilen alanlar 117.899 km2'dir.

Gazze'de yaşayan halk içme suyu, sulama suyu ve günlük kullanım için tek seçenek olarak yeraltı suyuna bağımlıdırlar. En yakın kaynak, sahil boyundaki Abu Middein'den çıkan güneydeki Gazze Vadisi'ndedir. Kışları çok cılız akan su, yazları tamamen kurur. Bu suyun büyük kısmı İsrail tarafından kullanılmaktadır. Sahil boyundaki Gazze akiferi Gazze Şeridi'ndeki ana akiferdir ve çoğunlukla pleistosen ve kumtaşı içermektedir.

"Tell al-Muntar" olarak bilinen Gazze'nin güneydoğusundaki ünlü tepenin yüksekliği ise 82 metredir. Burası yüzyıllar boyunca Samson'un kadim Filistin şehrinin kapılarını getirdiği yer olduğu iddia edilmiştir. Tepede Müslümanlar tarafından Ali al-Muntar adına yapılmış bir türbe bulunmaktadır. Ağaçların arasında müslüman mezarları ve türbenin kapısının üstünde iki tane ortaçağa ait Arapça yazı levhası vardır.

Eski şehir ve mahalleler
Eski şehir Gazze'nin merkezinin esas kısmını oluşturur. Kabaca iki kısma ayrılır; Kuzey kısmı Daraj bölgesi (aynı zamanda Müslüman bölgesi olarak da bilinmektedir) ve Güney kısmı Zeytun bölgesi (burası da Hıristiyan bölgesi olarak bilinmektedir). Yapıların çoğu Memlûk ve Osmanlı döneminden kalmış olsa da daha önceki dönmelerden de kalma eserler vardır. Eski şehrin içindeki antik kısım yaklaşık olarak 1,6 km2'lik bir alanı kaplamaktadır.

Eski şehrin yedi tane tarihi kapısı vardır: Bab Askalan (Aşkelon Kapısı), Bab al-Darum (Deir el Balah Kapısı), Bab al-Bahr (Deniz Kapısı), Bab Marnas (Marnas Kapısı), Bab al-Baladiyah (Şehir Kapısı), Bab al-Khalil (Hebron Kapısı) ve Bab al-Muntar (Tell al-Muntar Kapısı).Önemli camileri Gazze Ulu Camii ve Seyyid Haşim Camii'dir. Eski binaların bazıları Memlûk döneminde revaçta olan kırmızı ve beyaz duvarlarla farklılaşan "ablak" denilen mimari yaklaşım ile donatılmıştır. Gazze'nin bir kaç ana pazarı, Altın Pazar gibi burada yer almaktadır. Zeytun kısmında Aziz Porphyrius kilisesi, Vilayet Camii ve Es-Sammara Hamamı bulunmaktadır.

Eski şehrin dışında Gazze sekiz mahalleden ibarettir. Gazze'nin şehir merkezinin dışındaki ilk yerleşim uzantısı Eyyubiler zamanında doğudaki bir tepe üstüne kurulan Shuja'iyya bölgesidir. 1930'larda ve 1940'larda, yeni ve özel bir yerleşim bölgesi Rimal, şehir merkezinin batısındaki kumluk saha üzerinde inşa edildi ve şehrin Zeytun kısmı, Shuja'iyya mahallesi Doğu'ya doğru genişlerken, Gazze'nin güney ve güney batı sınırlarında oluştu; bu mahalle ("Yeni") "al-Judeide" olarak bilinmektedir.
Rimal ve Eski şehir arasındaki bölgelerde al-Sabra ve al-Daraj yerleşimleri oluştu. Kuzeybatıda ise, 1950'lerde Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdülnasır adına kurulan Nasır yerleşim bölgesi bulunmaktadır. Kuzeydoğuda batı ve doğu mahalleri olmak üzere iki kısımdan oluşan Tuffah yerleşim birimi yer almaktadır. Şeyh Rıdvan, Eski şehrin 3 km. kuzeyindedir ve bu bölgede yaşayan Şeyh Rıdvan'ın türbesi yapıldıktan sonra bu adı almıştır. Gazze İsrail sınırındaki al-Kuba köyü olduğu gibi sahildeki al-Şati mülteci kampı'nı kamp belediyenin yönetiminde olmasa da- içine almıştır. 1990'ların sonunda Filistin Ulusal Yönetimi Rimal yerleşim bölgesinin güney kenarında yer alan Tel al-Hava mahallesini kurdu.

İklim
Gazze, ılık kışları ve kuru, zaman zaman sıcak yazları ile görece ortalama bir Akdeniz iklimine sahiptir. İlkbahar Mart - Nisan aylarında başlar ve ortalama 33°C'lık sıcaklık ile Temmuz ve Ağustos en sıcak aylardır. En soğuk ay 7°C'lık sıcaklık ortalaması ile Ocak ayıdır. Yağmur nadir olarak Kasım ve Mart ayları arasında, yıllık ortalama 295 mm'lik bir yağış miktarı ile yağar.

Demografi
Yıl Nüfus 1557 12.000 1838 16.000 1914 42.000[66] 1922 17.426[67] 1945 34.250[51] 1982 118.272[68] 1997 353.113 2004 381.247 2006 409.680 1557 yılına ait Osmanlı Tahrir Defter'ine göre Gazze'de yaklaşık 12.000 insanın yaşadığını düşündürten 2.477 kayıtlı vergi mükkellefi vardı. Bu sayılara asker ve din adamı dahil değildi.[69] 1838'de, 15.000 veya 16.000 kişilik bir nüfusa sahip olduğunu düşündürtecek şekilde yaklaşık 4.000 Müslüman ve 100 Hıristiyan vergi mükellefi vardı. Bu, Gazze'nin o dönemde Kudüs'ten daha büyük olduğunu göstermektedir. Toplam Hıristiyan aile sayısı 57'ydi.

I. Dünya Savaşı başlamadan önce Gazze şehrinin nüfusu 42.000'lere ulaşmıştı. Ancak, 1917'de Gazze'de Osmanlılar ve Almanlar'la İtilaf Devletleri arasındaki şiddetli savaşlar şehrin nüfusunda büyük bir azalmaya neden oldu.[66]
Filistin Devlet İstatistik Bürosu'nun 1997 nüfus sayımına göre Gazze ve al-Şati mülteci kampında % 50,9'u erkek, % 49,1'i kadın olmak üzere 353.113 kişi yaşıyordu. Bu sayıma göre Gazze 0-19 yaş grubunda % 60,8'lik yüksek bir nüfus payına sahipti. Nüfusun % 28,8'i ise 20 ile 44 yaş arasındaydı. % 7,7'si 45 ile 64 yaş arasında iken % 3,9'unun yaşı 64'ten büyüktü. 1948 öncesi Gazze sakinlerinin önemli bir kısmı Mısır'daki politik karmaşadan kaçan Mısır kökenliler ya da bunların çocuklarıydı. Şehir, 1948 Arap-İsrail Savaşı'ndan sonra büyük bir Filistinli mülteci dalgasına uğradı. 1967 yılı itibarıyla 1948'deki nüfusunun altı katı büyüklüğe ulaştı.1997'de Gazze sakinlerinin % 51.8'i mülteci ya da mülteci çocuklarıydı.Şehir nüfusu bu tarihten itibaren artmaya devam ederek; 2006'da, şehri Filistin'deki en kalabalık şehir yapan 409.680'e ulaşmıştır. Günümüzde şeihr nüfusu artmaya devam etmektedir ve Gazze dünyadaki en yüksek doğum artış oranına ve nüfus yoğunluğuna, kilometrekareye 5.261 kişi ile sahip yerlerden biridir. Fakirlik, işsizlik ve kötü yaşam koşulları çok yaygındır ve çok sayıda Gazzeli hayatta kalmak için Birleşmiş Milletler'den yiyecek yardımı almaktadır.
Din
Gazze nüfusunun büyük bir çoğunluğu Arapça konuşan, neredeyse tamamı Sünni olan Müslümanlardan oluşmaktadır.Fatimiler'in yönetimindeyken Gazze'deki nüfusun çoğunluğu Şii'ydi. Ancak Selahaddin'in şehri fethetmesinden sonra aynı zamanda emrindeki Arap, Kürt ve Türk askerlerin birliğini sağlayan Sünniliğin şehirde yayılmasına öncülük etti.
Şehirde 3.500 kişilik küçük bir Arap Hıristiyan azınlık vardır.Gazze Hrıstiyanlarının çoğunluğu Eski şehrin Zeytun kısmında yaşamaktadır ve Yunan Ortodoks Kilisesi, Roma Katolik Kilisesi ve Baptist Kilisesi'ne üyedirler.Ocak 2009'daki İsrail saldırısında St.Philip'in Episcopal Kilisesi ile beraber İsrail savaş uçaklarınca bir Baptist kilisesi de vuruldu. 1906'da, 700 tanesi Rum Ortodoks ve 50 tanesi Roman Katolik olmak üzere sadece 750 kişilik bir Hrıstiyan topluluğu vardı.

Gazze'deki Yahudi varlığının tarihi 2.000 yıla yakındır,ve 1481'de 60 tane Yahudi hanesi vardı.Bu ailelerin çoğu -yaklaşık elli haneydiler ve 1929 Ayaklanmaları sırasında şehri terk etti.Sami Hadawi'nin toprak ve nüfus anketinde, 1945'te, Gazze'nin nüfusu, 80 tanesi Yahudi olmak üzere, 34.250 kişiydi.Bu Yahudi topluluğun çoğunluğu da 1948 Savaşı'ndan sonra oluşan iklimden dolayı şehri terk etti.

Ekonomi
Gazze ekonomisi büyük oranda küçük ölçekli sanayi ve tarıma dayalıdır. Şehrin tek limanı 1967'den beri çalışmamaktadır. Günümüzde Gazze ekonomisi, 2007'de şehrin yönetimi Hamas'a geçmesinden sonra büyük oranda İsrail'in uyguladığı ablukaya bağlı olarak neredeyse çökmüş durumdadır.
Gazze ekonomisi tarıma dayalıdır. Bölgede en çok turunçgil üretilir. Çok sayıda Gazzeli sınırın açık olduğu zamanlarda İsrail’e giderek çalışır. Şehirde tekstil ve yiyeceğe dayalı küçük sanayi tesisleri bulunmaktadır. Çeşitli malların satıldığı Gazze pazarının ticari canlılığı pek fazla değildir. Balıkçılık da Gazze'nin geçim kaynakları arasındadır. 1998 yılında açılan Yaser Arafat Hava Alanı, El Aksa intifadasının başlamasından sonra gerçekleşen İsrail saldırıları sırasında büyük hasar gördü ve ulaşıma kapandı.

19. yüzyıl
19. yüzyılda, Gazze, sadece Nablus tarafından gölgelenen bir şekilde altı büyük sabun üreticisi şehrin önde geleniydi. Buradaki fabrikalar, Nabluslu tüccarlardan ve Ürdün'den hammadde temin ederlerdi.Gazze limanının önemi Yafa ve Hayfa limanları tarafından azaltılsa da, balıkçılık filosunu çalışmaya devam etti. Limanı işlev dışı kalsa da stratejik konumu nedeniyle ticaretinde etkili olmaya devam etti. Mısır'dan gelen kervan ve yolcuların çoğu ihtiyaçlarını temin etmek için duraklıyordu; benzer şekilde Araba Vadi'sinin doğusundaki Maan'dan gelen Bedeviler de Mekke'den gelen Müslüman hacılara satmak için şehirden çeşitli eşyalar satın alıyordu. Gazze pazarında çok çeşitli ürünler bulunuyordu ve Edward Robinson tarafından belirtildiği gibi Kudüs'ten daha iyiydi.Ticareti yapılan ana tarım ürünü hükümete ve yerel Arap aşiretlere satılan ketendi.

20. yüzyıl
Altı Gün Savaşları'nı takiben, İsrail Gazze Limanı'nı kapattı ve bunun sonucu şehir balıkçılık gelirini kaybetti. Filistin devletinin kullanması için Gazze'de bir liman kurulmasına dönük çabalar oldu ancak bunların önü İsrail'in engellemeleri ile kesildi. Ana tarım ürünleri çilek, narenciye, hurma, zeytin, çiçek ve değişik sebzelerdir. Su kirliliği Gazze çevresindeki çiftliklerde üretimin verimliliğini büyük oranda düşürmüştür.

Şehirdeki küçük ölçekli sanayiler, plastik, inşaat malzemesi imalatı, tekstil, mobilya, seramik, bakırcılık ve halıcılıktır. Oslo Görüşmelerine göre, bir kısım Gazzeli şehrin ayakta kalmasını sağlayan UNRWA ve benzeri uluslararası kuruluşlarda çalıştırılırken, binlerce kişi de değişik hükümet bakanlıklarında ve güvenlik kuvvetlerinde işbaşı yaptırıldı.
Gazze'de altı tane otel vardır: Palestine, Adam, al-Amal, al-Quds, Cliff, ve Marna House. Palestine Oteli hariç hepsi kıyıdadır. Burada ayrıca BM'in bir sahil kulübü vardır. Gazze turistlerin uğrak yerlerinden biri değildir ve otellerde kalan yabancıların çoğu gazeteci, yardım görevlisi, BM ve Kızılhaç çalışanıdır. Al-Quds oteli şehirdeki en güzel otel olarak bilinmektedir ve en eski oteldir.
Birçok Gazzeli, sınır açıkken, İsrail hizmet sektöründe çalışıyordu ancak abluka ile başlayan anlaşmazlık sonucu İsrail'de çalışan Gazzelilerden çok az bir kısmı -İsrail'e geçmelerine izin verilenler- işlerine devam edebildiler.

OXFAM tarafından yayınlanan son bir rapora göre, Gazze'de işsizlik % 40'a yaklaşmış durumda ve yakın zamanda % 50 doğru ulaşma eğilimindedir. Gazze'deki istihdamın % 53'ünü sağlayan özel sektör çökmüş durumdadır, işletmeler iflas etmiş ve 110,000 çalışandan 75.000'i işini kaybetmiştir. 2008'de üretim için gerekli malzemenin girişinin yapılamaması ve üretilenin ihraç edilememesi sonucu Gazze'deki sanayi işlemlerinin % 95'i ertelenmiştir. Haziran 2005'te 3.900 fabrikada 35.000 kişi çalışırken, Aralık 2007'de açık fabrika sayısı 197, çalıştırdığı işçi sayısı ise 1.700 olmuştu. İnşaat sektörü onbinlerce işsiz ile tamamen felç durumdaydı. Tarım sektörü da büyük zarar görmüş durumda ve 40.000 çalışanın artık hiç geliri yok.

Gazze'nin ekonomik şartları uzun dönemde değişmeyecek gibi gözükmektedir ve birçok gelişim ölçütü düşüş eğilimindedir. Yiyecek fiyatları; mesela buğday unu % 34, pirinç % 21 ve bebek mama tozu % 30 olmak üzere, abluka sırasında artmıştır. Tam anlamıyla fakirlik ölçülerinde yaşayan Gazzeli sayısı keskin bir biçimde artmıştır: 2006 yılında insani yardım ile yaşayan oranı % 63 iken, 2008'de bu oran % 80 olmuştur. 2007'de hane gelirinin % 62'si yiyeceğe harcanmaktadır bu oran 2004'te % 37'idi. Son on yıl içinde UNRWA'nin yiyecek yardımından faydalanan aileler on kat artmıştır.

Kültür
Kültür Merkezleri ve Müzeler
Rimal'deki Raşit Şava Kültür Merkezi (The Rashad Shawa Cultural Center) 1988'de tamamlandı ve kurucusu,eski belediye başkanı Raşit Şava'nın adı verildi. Üçgen planlı iki parçalı binada kültür merkezleri üç ana işlevi görmektedir:Yıllık festivaller sırasında büyük toplantılar için yeterli alan, sergi salonu ve kütüphane. Fransız Kültür Merkezi, Gazze'ye dönük Fransız desteğinin ve dayanışmasının bir simgesidir. Burada sanat gösterileri, konserler, film gösterimlerive diğer etkinlikler gerçekleştirilmektedir. İmkan bulunduğunda, Fransız sanatçılar sanat çalışmalarını sergilemeleri için davet edilmektedir;tabi daha çok Gazze Şeridinde ve Batı Şeria'da yaşayan Filistinli sanatçılar sanat çalışmalarını sunmaları ve sanat yarışmalarına katılmaları için davet edilmektedir.

1998'de kurulan Sanat ve El Sanatları Köyü bütün biçimleri ile yaratıcı sanat çalışmalarının geniş kapsamlı, düzgün ve düzenli bir şekilde belgelendirilmesini amaçlayan çocuklar için oluşturulmuş bir kültür merkezidir. Burası farklı milletlerden gelen geniş bir sanatçı katılımını sağlamakta ve yaratıcı sanat, seramik, grafik, oyma ve diğer alanlara ait 100 civarında sergi gerçekleşmektedir. Gazze Şeridi'nde yaşayan yaklaşık olarak 10,000 çocuk her yıl Sanat ve El Sanatları Köyü'ndeki çalışmalara katılmaktadır.

Gazze, Norveç'ten sağlanan cihaz ve filmlerle 2004'te açılmış Gazze Sinema Salonu adında bir sinema salonuna sahiptir.[89] Sinema salonu tam anlamıyla donatılmış durumda değil ve Filistin Yönetimi'nden de ciddi bir katkı elde edememekte; çoğunlukla yabancı yardım kuruluşlarının desteğiyle işlev görmektedir. Filistinli bir yardım kuruluşu olan Qattan Vakfı, Gazze'de gençlerin sanat yeteneklerini keşfetmelerine yardımcı olmak ve öğretmenlere temel drama yetenekleri hakkında bilgilendirmek amacıyla çeşitli çalıştaylar düzenlemektedir. 2005'te, ne yabancı ülkelerden tiyatroların ne de Batı Şeria'da yaşayan Filistinlilere ve İsrail vatandaşı olan Araplara ait tiyatroların da katıldığı, dış mekanlarda gerçekleştirilen bir Tiyatro Festivali yapıldı.

Cevdet N. Hudari tarafından kurulan Gazze Arkeoloji Müzesi 2008 yazında açıldı. Müze sergisi, Gazzeli balıkçı ve inşaat işçileri tarafından mermer ile kaplanan sütunlar ve bronze lambalar, eski bir demiryolunun ahşap traversleri ve eski evlerin taşlarından inşa edilen bir salonda yer almaktadır.Müzenin koleksiyonunda binlerce parça yer almasına rağmen göğüslerini örten şeffaf bir giysisi olan Afrodit heykeli de dahil olmak üzere, antik ilahları gösteren eserler ve Yedi Kollu Şamdanı ima eden yağ lambaları gibi bazı yapıtlar sergilenmeyecek.

Mutfak
Gazze mutfağı cömert bir biçimde kullanılan baharat ve acılarıyla bilinir. Diğer ana çeşniler ve katkı maddeleri şunlardır: Dere otu, pazı, sarımsak, kimyon, mercimek, nohut, nar, ekşi erik ve demirhindi. Geleneksel yemek pişirme kaplarınının çoğunluğu sebzelerin doğallığını ve tatlarını koruyan ve etin çatalla rahatça yenilmesini sağlayan topraktan imal edilen kaplardan oluşmaktadır.Geleneksel olarak birçok Gazze yemeği mevsimseldir ve o bölgeye özgü olan ve çevre köylerde yetişen ürünlere dayanmaktadır. Şehrin "mercimekli pazı dolması" ve "bisara" (kurutulmuş ebegümeci yaprakları ve acı biberle yoğrulmuş fava fasulye tanelerinden oluşan bir yemek) gibi basit etsiz yemek ve türlülerin yapımının temelinde fakirlik önemli bir rol oynamıştır.

Deniz mahsulü Gazze yaşamının anahtar öğelerinden ve temel yiyecek çeşitlerinden biridir ancak son yıllarda İsrail ablukasına bağlı olarak Gazze kıyılarına yakın Filistin'e ait balık avlama bölgelerine girişlerin kısıtlanması nedeniyle balıkçılık düşüşe geçmiş ve deniz ürünlerinin fiyatları inanılmaz oranda artmıştır. Bazı iyi bilinen deniz mahsulü yemekleri, çevirisi "güveçte karides" olarak yapılabilecek zibdiyit gambari ve pavuryaların aşırı acı kırmızı biberle doldurulup fırında pişirildiği shatta gibi yemeklerdir. Balık ya kızartılır ya da kişniş, sarımsak, acı biber ve kimyon ile doldurulup çeşitli baharatla marine edildikten sonra ızgarada pişirilir. Pirincin karamelleştirilmiş soğanlar, birçok diş sarımsak, iyi marine edilmiş bol miktarda kızartılmış balık ve zerdeçal, tarçın ve kimyon gibi baharat ile beraber hazırlanan bir yemek olan sayyadiya 'da deniz mahsulü ana öğedir.
1948 dönemi göçmenlerinin çoğunluğu yetiştirdikleri sebzeleri mevsimine göre yiyen fellahlardı (köylülerdi) ve bu kişiler Gazze mutfağını büyük oranda etkilemişlerdir. Filistin'in geri kalanından coğrafik olarak ayrı olmasına bağlı olarak ve onyıllarca süren işgal nedeniyle yemeklerinin çoğunluğu Gazze'nin dışında bilinmemektedir. En çok bilinen yemeklerinden birisi sumakiyedir.
Gazze'de en çok tanınanları Rimal bölgesinde olmak üzere çok sayıda lokanta vardır. Daha çok balık ve deniz ürünleriyle tanınan Al-Andalus, al-Sammak gibi turistlerin en çok ilgi gösterdiği lokantalardandır. Eski Şehir bölgesinde cadde üstünde pişirilmiş fasülye, humus, fırınlanmış tatlı patates, felafel ve kebap satan sokak satıcıları vardır. Kahvehanelerde nargile, kahve ve çay sunulmaktadır. Gazze'nin en çok tanınan tatlı satış yerleri Saqqala ve Arafat çok bilinen Arap tatlılarını satmaktadır ve Vehda caddesi'ndedirler. Alkol, BM Sahil Kulübü dışında çok nadir bulunur.

Geleneksel kıyafetler ve elişi
Tülbent bezinin ilk olarak Gazze'de dokunduğu düşünülmektedir. Gazzeli erkeklerin giydiği thobun (cübbenin) kumaşı ise çoğunlukla Aşkelon yakınlarındaki Majdal'da dokunurdu. 1960'ların sonuna kadar Gazze Şeridi'ndeki mülteciler, Majdal'da dokunan mavi, siyah, pembe, yeşil keten kumaşlardan yapılan elbiseleri giydi. Bu elbiselerde nakış El Halil'dakiler kadar yoğun değildi. En çok rastlanılan motifler şunlardı: çoğunlukla beşli, yedili veya üçlü salkımlar halinde tasarlanan makaslar, taraklar ve üçgenler; bu sayıların tek sayı olmasının nedeni Arap geleneklerinde bu sayıların nazara karşı koruyucu olduğuna inanılmasıdır.
Son yıllarda, Hamas ve diğer İslami hareketler, özellikle şehirli ve eğitimli kadınlar arasında tesettürün yaygınlaşmasını sağlamak için yoğun çaba gösterdi ve tesettür ortaya çıktığından beri sınıf ve grup kimliğine göre farklılık göstermiştir.

Tarihi ve turistik mekanlar
Ulu Cami, İbn Osman Camisi, İbn Mervan Camisi, Seyyid Haşim Camisi, Napolyon Kalesi ve hâlâ kullanılmakta olan St. Porphyrus Kilisesi, Gazzenin önemli tarihi eserleri arasındadır.

Ulu Cami
İlk yapıldığında bir pagan tapınağı olan Ulu Cami, önce Bizanslılar tarafından bir Rum Ortodoks Kilisesine sonra sekizinci yüzyılda Araplar tarafından camiye çevrilmiştir. Haçlılar burayı daha sonra tekrar kiliseye çevirdi ancak Gazze'nin tekrar Müslümanların eline geçmesinden sonra tekrar camiye dönüştürüldü.Gazze Şeridi'ndeki en eski ve en büyük camidir ve bazı batılı 19 yüzyıl gezginleri tarafından şehirde "tarihi öneme sahip tek yapı" olarak tarif edilmiştir.

Seyyid Haşim Cami
Eski şehir kısmında yer alan diğer camilerden birisi de Memlûk Sultanlığı döneminden kalma, içinde Haşim bin Abdimenaf'ın türbesinin olduğuna inanılan Seyyid Haşim Cami'dir.

Diğer Camiler
Vilayet Cami:Seyyid Haşim Cami yakınında 1334 tarihinde yapılmış Vilayet Cami bulunmaktadır. Shuja'iyya mahallesinde Nalus'un yerlilerinden Ahmet İbn Osman'ın 1402'de yaptırdığı İbn Osman Cami ve 1324'te yapılmış ve bir din büyüğünün türbesine sahiplik eden İbn Mervan Cami yer almaktadır.

Önemli yerler

• Rimal mahallesindeki Meçhul Asker Meydanı 1948 savaşında ölen meçhul asker anısına dikilmiş bir anıttır. Anıt, 1967 savaşında İsrail kuvvetleri tarafından yok edilmesine rağmenNorveç'ten sağlanan mali destek çevresinde bir park ile beraber anıt yeniden yapılmıştır.
• Bahçe Kasrı; Napolyon'un Mısır seferi sırasında kullandığı bu bina Memlûk döneminde inşa edilmiş olup şehrin eski kısmında yer almaktadır ve bugün bir kız okulu olarak görev yapmaktadır.
• İngiliz Askerî Mezarlığı; Tufa mahallesinde yer alan bu mezarlıkta Birinci Dünya Savaşı sırasında burada ölen İngiliz askerleri yatmaktadır.