Arama

Eski Türk Ölçü Birimleri

Güncelleme: 18 Nisan 2016 Gösterim: 23.668 Cevap: 5
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
9 Nisan 2009       Mesaj #1
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Eski Türk Ölçü Birimleri

Sponsorlu Bağlantılar
Osmanlı Devleti döneminde kullanılan ölçü birimleridir.
Bu ölçüler bir devlet denetiminde olmayıp çarşı ağaları ve belediyeler tarafından izlenirdi. Daha sonraları 20 Cemaziyülahır 1286 (hicri) = 14 Eylül 1285 (rumi) = 26 Eylül 1870 (miladi) tarihinde Tanzimatla kabul edilen (Mesahat-ı ekyal ve evzan-ı cedideye dair kanunname-i hümayun) bir yasa çıkarıldı. Bu yasaya göre (bugünkü dile çevrilerek);
  • Madde 1 - Osmanlı ülkesinde uzunluk, hacım ve ağırlık birimlerine esas olmak üzere meridyenin çeyrek uzunluğunun 10 milyonda birine eşit uzunluğa "metre" veya "zirai aşarı" denilmiş olup bunun ast ve üst katları da ondalıktır.
  • Madde 2 - Metreye eşit uzunlukta platinden bir zirai aşarı yaptırılarak hazinede saklanacaktır.
  • Madde 3 - Kenar ve uzunluk ölçmek için seçilen zirai aşarı biriminin onda birine desimetre, yüzde birine santimetre, binde birine milimetre, bin katına kilometre, onbin katına fersah aşarı veya miryametre denir.
  • Madde 4 - Arazi ölçümü için kenarı 10 m olan bir karenin alanı birim seçilip buna ar ve 10000 metrekareye hektar denir
  • Madde 5 - Sıvı ve hububat hacmı ölçmek için birim 1 desimetreküptür. Buna ölçek veya litre denir. Onda birine desilitre, 100 katına hektolitre denir.
  • Madde 6 - Ağırlık ölçümü için birim, +4 derecedeki 1 cm küp suyun ağırlığı 1 gramdır. Bunun askatları desigram, santigram, miligram ve katları 1000 grama kilogram denir. Bu ise +4 derecede 1 desimetreküp suyun ağırlığıdır. Bunun da 1000 katına ton denir
  • Madde 7 - Ayar için platinden 1 kg lık bir ölçü birimi yaptırılarak hazinede saklı tutulacaktır.
  • Madde 8 - 1. ve 2. maddeye uygun olarak uzunluk, hacım ve ağırlıklar ile ilgili pratik hayatta kullanılan ölçü ve tartı aletlerine, ayarlarının uygun olduğuna dair bir damga vurulacak ve ölçü aletlerine miktarları belirtilecektir.
  • Madde 9 - 1 Mart 1287 (1871) tarihinden itibaren Osmanlı ülkesinde resmi dairedeki işlem ve alımlarında yeni ölçü birimleri kullanılacaktır.
  • Madde 10 - 1287 yılından 1290 (1874) yılı Martına kadar ahalinin bu ölçülerdeki uygulaması seçmeli olup bu süre içinde düzenlenecek her türlü sözleşme yeni ölçülerle olup evvelce yapılıpta 1290 yılı Martından sonraya taşan sözleşmeler yeni ölçülere göre değiştirilecektir.
  • Madde 11 - 1290 yılı Martından itibaren Osmanlı ülkesinde yeni ölçülerin kullanılması zorunlu olup eski ölçüler yasaklanmıştır.
  • Madde 12 - Eski ölçüler ve yeni ölçülerin birbirine dönüşüm cetvelleri şimdiden basılıp yayınlanacaktır.
  • Madde 13 - Bu yeni ölçüler ve ondalık hesapları tüm okullarda öğretilecektir,
  • Madde 14 - Şeriat işlemlerinde geçerli olan dirhem ile madeni paraların ağırlık ve ayarı ve mücevherat için kullanılan özel ağırlıklar bu yasanın dışında tutulacaktır17).
Çıkarılan bu yasa çeşitli nedenlerden dolayı yürürlüğe girememiş, ancak Atatürk'ün büyük devrimlerinden biri olan ölçü devrimi ile metrik sistem uygulamağa konabilmiştir.
26 Mart 1931 de çıkarılan 1782 sayılı yasaya göre:
  • Madde 1- Türkiyede kullanılacak ölçüler için aşari (ondalık) metre sistemi kabul edilmiştir. Resmi ve gayri resmi evrak ve işlemlerde ve bütün anlaşmalarda kanunen tutulması zorunlu olan ticaret defterlerinde, ticari evrak ve belgelerde, ilanlarda ve miktar tayin eden etiketlerde aşari metre sistemine dahil ölçülerin kullanılması zorunludur. Buna aykırı olarak yapılmış işlem ve anlaşmalarla düzenlenmiş evrak ve belgeler geçerli değildir.
  • Madde 2- Uzunluk, ağırlık, hacım ölçü aletleriyle Aerometreler, hububat muayene aletleri, su, akaryakıt, elektrik ve havagazı sayaçları, taksimetreler ve demiryolu yük ve sarnıçlı vagonlarıyle işçi gündeliklerini tesbit için kullanılan araçların bu yasa ve yönetmelik hükümleri dairesinde ayarlanarak damgalanmış olması şarttır.
28 maddelik yasanın diğer maddelerinde bazı detaylar açıklanmıştır. Ancak bu yasa da 1 Ocak 1933'den itibaren uygulanmağa başlanmıştır. Halen ülkemizde ölçü ve ayar işleri 1959 yıl ve 11286 sayılı ölçüler nizamnamesi gereğince Ticaret Bakanlığına bağlı ölçüler ve ayar işleri müdürlüğü ve örgütün denetimi altında belediyeler ayar memurlukları tarafından yürütülmektedir.



BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 2 üye beğendi.
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
9 Nisan 2009       Mesaj #2
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Eski Türk Ölçü Birimleri
Eski Uzunluk Ölçü Birimleri
Sponsorlu Bağlantılar
Osmanlı İmparatorluğu zamanında 75,80 cm'lik tarım mimari (veya sadece zirai), 68 cm uzunluğundaki çarşı arşını vardı. Daha sonra ipekli fiyatlarının artması dolayısı ile fiyatı yükseltme yerine ölçü birimi kısaltılarak 65 cm'lik Fars kökenli endaze birimi kullanıldı. III. Selim abanoz ağacından bir prototip olarak 1 zirai mimari yaptırdı. Bunun bir tarafı 24 parmağa ve her parmak 10 hat'ta bölündü. Böylelikle bu bölümle basımevinde kullanılan punto
büyüklükleri de alınabilecekti. Diğer tarafı sadece 20 eşit parçaya bölündü. Zirai mimari, arşın ve endaze ölçü birimlerinin alt ve üst katları aşağıda gösterilmiştir.
1 zirai mimari = zirai = mimari arşını = 2 ayak (kadem) = 0,75774 m = 24 parmak = 288 hat = 3456 nokta (yol, sokak uzunluğu, bina yüksekliği vb.)
  • 1 parmak = 12 hat = 0,03157 m
  • 1 hat = 12 nokta = 0,00263 m
  • 1 nokta = 0,00022 m
  • 1 kulaç = 2,5 zirai =1,895 m (ip boyu, su derinliği, kuyu derinliği vb. için)
  • 1 kara mili = 2500 zirai = 1895 m (kara yolculuğundaki mesafeler için)
  • 1 fersah = 3 mil = 7500 zirai = 5685 m
  • 1 berid (menzil) = 4 fersah = 12 mil = 30900 arşın = 22740 m
  • 1 merhale = 2 berid = 45480 m
  • 1 çarşı arşını = 8 rubu (urup) = 0,680 m (kumaş için)
  • 1 rubu = 2 kirah = 0,085 m
  • 1 kirah = 0,0425 m
  • 1 endaze = 8 rubu (urup) = 0,650 m (artan ipekli fiyatlarına karşılık konulan ölçü birimi)

BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 2 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 17 Nisan 2016 00:41
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
9 Nisan 2009       Mesaj #3
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Eski Türk Ölçü Birimleri
Eski Alan Ölçü Birimleri
  • 1 arşın (zirai) ²= 0,57417 m²= 4 ayak²
  • 1 dönüm (yeni) = 2500 m²
  • 1 dönüm (büyük) = 2720 m²
  • 1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)
  • 1 atik evlek = 400 arşın²= 229,668 m²
  • 1 yeni evlek = 250 m²
  • 1 cerip = 3600 zirai²= 2067,012 m²
  • 1 ayak² = 144 parmak²= 0,14354 m²
  • 1 parmak² = 144 hat²= 0,00099751 m²
  • 1 hat² = 144 nokta²= 0,000006927 m²
  • 1 çarşı arşın² = 0,46240 m²
  • 1 urup² = 0,007225 m²
  • 1 kirah² = 0,0018062 m²
  • 1 endaze² = 0,422500 m²
  • 1 urup² = 0,0066015 m²
  • 1 kirah² = 0,0016504 m²
Alan Ölçü Birimlerinde Ters Dönüşümler
  • 1 m² = 1,740450 zirai²= 1 zirai²+ 426 parmak² + 71,89 hat²
  • 1 m² = 2,162629 çarşı arşın² + 2 arşın² + 10 rubu² + 1,63 kirah²
  • 1 m² = 2,366887 endaze² + 2 endaze² + 23 rubu² + 1,9 kirah²
  • 1 ar = 0,1087781 dönüm = 174 zirai² + 25 parmak² + 133,24 hat²
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 17 Nisan 2016 22:28
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
9 Nisan 2009       Mesaj #4
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Eski Türk Ölçü Birimleri
Eski Ağırlık Ölçü Birimleri
Ağırlık ölçü birimi de uzunluk ölçü birimi gibi farklılıklar gösteriyordu. Şimdi kullanılan ağırlık birimi kilogram olup 0 derecede bir desimetreküp suyun ağırlığı olarak tanımlanmış ve Uluslararası Ölçü ve Ağırlık Birliği'nden Türkiye'ye bir örnek verilmiştir.
1874 yılı iridyumlu platin alaşımından 1928/29 da yapılmış olan 42 nolu Türkiye milli kilogram prototipinin kullanılmasında gösterilen dikkatsizlik ve özensizlikten dolayı bozulduğunun anlaşılması üzerine 1953 yılında yapılan 54 numaralı prototipi ile değiştirilmiştir.
  • 1 batman = 6 kıyye = 7,544 kg
  • 1 kantar = 44 kıyye = 100 ludre = 56,320 kg
  • 1 çeki = 4 kantar = 176 kıyye = 225,798 kg
  • 1 tonilato = 1000 kg = 4 çeki + 1 kantar + 37,4 okka
  • 1 tonilato = 17 kantar + 31 okka + 183 dirhem
  • 1 miskal = 1,5 dirhem = 4,8 gr
  • 1 dirhem = 4 dünük = 3,2 gr
  • 1 dünük = 4 kırat
  • 1 kırat = 4 bakray = 1/24 miskal
  • 1 bakray = 4 fitil
  • 1 fitil = 2 nekir
  • 1 nekir = 2 kıtmir
  • 1 kıtmir = 2 zerre
Ters Dönüşümler
  • 1 kg = 312,5 dirhem = 0,781257 kıyye (okka)
  • 1 kg = 0 okka + 311 dirhem + 12,5225 kırat
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 17 Nisan 2016 00:42
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
17 Nisan 2016       Mesaj #5
Safi - avatarı
SMD MiSiM
Kullanıldığı yere göre değişen alan ölçü birimleri
Afyon
1 dönüm 2000,00 m² İzmir
1 satraç 0,57417 m²

Ankara
1 mucur 32,3544 m² Karapınar 1 çiftçi dönümü 2500,00 m²
1 şinik 129,1883 m² 1 yeni dönüm 2025,00 m²
1 yarım 516,753 m² 1 hükümetdönümü 1000,00 m²

Aydın
1 satraç 0,57417 m² K.Maraş
1 çiftlik 3000,00 m²

Arhavi

1 kıye 150,00 m² Kelkit 1 kile 918,672 m²

Bursa

1 muzur 4643,36 m² Niksar 1/2 tenekebuğday 1300,00 m²
Çumra 1 dönüm 2500,00 m² Reşadiye
1 kil 2067,75 m²
1 havayi 17 litre 1 kot 459,00 m²

Elazığ

1 kot 57,417 m² 1 evlek 229,75 m²
1 ölçek=4 kot 229,668 m² Samsun
1 kil 918,672 m²
1 urub (rubu) 918,672 m² Çarşamba
1 kesim 2765,0 m²
1 kil 3674,688 m² 1 kesim 2025,0 m²

Eskişehir
1 araba ot 4-6 dönüm Terme
1 kesim 3600,00 m²

Erzurum
1 batman 459,336 m² Alaçam 1 kabak 8000,00 m²

Ermenek

1 kutu 4,5-5 kg Sivas
1 ölçek 918,672 m²

Gaziantep
1 kile 160-170 kg 1 evlek 229,668 m²
1 timin 1/8 kile 1 kile 12861,408 m²

Giresun
1 kod 1500,00 m² Tokat
1 rublağ 1837,344 m²
1 kıye 2500,00 m² Trabzon
1 kot 1200,00 m²
1 karış 20 cm² Ş.Urfa
1 timin 1837,344 m²
Hadim 1 mandal 30-40 m² 1 kile 14698,752 m²
1 evlek 250,00 m² 1 ölçek 918,672 m²
1 dönüm 1435,4247 m² Yozgat
1 kile 918,672 m²

İstanbul
1 kile 1837,344 m² 1 çerik 150,00 m²
1 müd 36746,88 m²
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 18 Nisan 2016 19:46
SİLENTİUM EST AURUM
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
18 Nisan 2016       Mesaj #6
Safi - avatarı
SMD MiSiM
Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri

Tartı ve ölçü sistemleri, tarım ürünlerinin tartılması, arazilerin ölçülmesi ya da ticaret işlemlerinin standartlaştırılması amacıyla önce Mısır ve Babil'de geliştirilmiştir. İlk terazinin İ.Ö. 3500'lerde Mısırlılar tarafından kullanıldığı bilinmektedir. Eski Yunan ve Roma dönemlerinde de terazi, kantar, ölçek ve cetvel gibi aygıtların ve ağırlıkların yaygın olarak kullanıldığı, günümüze ulaşan örneklerden anlaşılmaktadır.

DEVAMI Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri
SİLENTİUM EST AURUM

Benzer Konular

18 Nisan 2016 / misafir Cevaplanmış
18 Nisan 2016 / HerHangiBiri Akademik
18 Nisan 2016 / Misafir Cevaplanmış
18 Nisan 2016 / Misafir Cevaplanmış