Protez Nedir?

1 . Takma:
"Diş protezi."- .

2 . sıfat Bu amaçla yapılıp kullanılan (organ).

3 . dil bilgisi Ön ses türemesi

PROTEZ a. (fr. prothüse, lat. prothesis; yun. prosthesis, prostithenai, yanına yerleştirmekten).
1. Bir kol ya da bacağın ya da bir organın kısmen ya da tamamen değiştirilmesini öngören tekniklerin tümü.
2. Organ yerine takılan parça ya da aygıt. (Bk. ansıki. böl. Cerr.)

—-Dişç. cerr. Diş protezi, bozuk dişlerin onarıiması, eksik dişlerin yerinin doldurulması ve, ortodontide, dişlerin diş kemeri üzerinde düzgün biçime sokulması amacıyla yapılan protez. (Bk. ansikl. böl.)

—Oftalmol. Göz protezi, CAM GÖZ'ün eşanlamlısı.

—Tıp. Biyolojik protez maddesi, canlı organizmaca b:r organın ya da bir dokunun yerine konmaya yarayan madde ya da gereç. (Bk. ansikt böl.)

—ANSİKL. Cerr. I. İÇ PROTEZLER. Yapımcılar dirençli ve organizma tarafından kolay kabul edilen maddeler geliştirmişlerdir: plastik maddeler, sentetik dokular ve madenler En çok kullanılan madenler özel çelikler ve Vitalyum'dur (% 65 kobalt, % 25 krom, % 6 molibden).

• Ortopedik protezler. En sık kullanılanları kalça-uyluk (kalça) eklemi protezleridir. Uyluk protezleri, plastik maddelerin direnci yeterli olmadığı için madendendir. Ase- tabulum protezleri, uylukkemiği başının eklemleştiği asetabulum boşluğunu yeniden oluşturmak için kullanılır. Bunlar Vi- talyum'dan kapakçıklar biçimindedir ve yerleştirilmeleri için eski asetabulum boşluğunun oyulması gerekir. Tam kalça protezleri, hem uylukkemiği başının hem asetabulum boşluğunun yerini tutar. Bu protez kalça eklemi artrozunun cerrahi tedavisinde çok büyük bir ilerleme sağlamıştır. Anatomik koşullar nedeniyle tam diz ve dirsek protezleri, kalça protezlerine göre daha zordur ve daha ağır teknik sorunlar yaratır.

• Damar protezleri. Bir atardamarın ya da bir damar çeperinin yerini tutmak üzere sentetik maddeler olan Teflon ya da Dak- ron'dan yapılır. Uygulanan atardamar ameliyatının tipine atardamarın çapına ve parçanın takılacağı yere göre farklı biçimlerde olur (aort çatalı grefleri için Y ya da pantolon biçiminde protezler). Bir hasta, atardamar protezi taşıyacaksa, aralıksız olarak pıhtılaşmayı önleyici tedavi altında olmalıdır. Bu tedavinin kesilmesi her zaman için protezin tıkanması tehlikesini taşır.

• Kalp protezi. Bunlar madeni ya da maden ve plastik karışımı kapakçıklardır. Çeşitli tipleri vardır: en çok kullanılanı, kapalı bir madeni kafesten oluşur (Starr kapakçığı). Kafes, plastik ya da madenden bir bilyayı yerinde tutar. Diğer modeller hem biçim hem hemodinamik anlayış bakımından yukarda anılanlardan farklıdır. Bunlar yassıdırlar ve kalp boşluğunda daha az yer tutarlar. Bu kapakçıklar vücut dışı dolaşım sağlanarak açık kalp ameliyatı ile takılır.

II. DIŞ PROTEZLER. Bacağını kaybedenlerin aygıtlardan gördükleri yardım önemli ölçüde artmıştır: temas protezleri basınçların daha iyi dağılmasını sağlamıştır; günümüzde en önemli sorun, tamamen normal bir yürüyüşe olanak verecek bir diz ekleminin gerçekleştirilmesidir: bugün piyasada bu gereksinimi karşılayan birçok aygıt bulunmaktadır.
Elin fizyolojik hareketlerini gerçekleştirmek daha zor olduğu için, kolunu ya da elini kaybetmiş hastalar için aygıt geliştirmek daha zor ve karmaşıktır.
ideal bir yapay el henüz geliştirilememiş olmakla birlikte, hareketsiz estetik protezlere (tören eli) ek olarak "iş protezleri” de sürekli bir gelişme göstermektedir: bir kasın ya da bir kol çotuğunun karşı taraftaki omuzdan yararlanılarak hareket ettirilmesi sistemi uzun zamandan beri kullanılmaktadır; kol kaslarıyla temastaki küçük ve havalı kapsüllerle kumanda edilen elektrikli ya da havalı yapay el iyi sonuç vermiştir, ama bu sistemlerin nazikliği ve pahalılığı yaygınlaşmalarını engellemektedir. Son olarak geliştirilen miyoelektrik protezlerde kol kaslarının yarattığı elektriksel uyarılar bir yükseltici ile bir bataryaya aktarılmakta, batarya da elin mekanik kısmını harekete geçirmek için gerekli gücü sağlamaktadır. Günümüzde bu sistem yalnız “basitleştirilmiş" hareketlere, yani yalnız kıskaç hareketlerine (haraketli bir başparmağın sabit parmaklar üzerine açılıp kapanması) olanak veren ellere uygulanabilmektedir.

—Dişç. cerr. Diş protezleri. Bitişik ya da ayrık olabilir.
Bitişik ya da sabit protezler, metal kuronları, seramikten ya da akrilik maddeden ceket kuronları, pivo çivilerini, köprüleri, inlay ve onlay’leri vb. topsar. Sİeramik, doğrudan doğruya platine altın üzerinde ya da nikel-kromlu alaşımlar üzerinde pişirilebilir (altın-seramik ya da seramik -metal protezler). Kemik içi ya da kemik zarı altındaki implantlar henüz deneme aşamasındadır.
Ayrık ya da oynar protezler parsiyel (kısmi) ya da tam olabilir ve çoğunlukla sabit protez yerleştirme olanağı bulunmadığı zaman yapılır. Ortodontide ve diş-yüz ortopedisinde de sabit ve oynar protezler kullanılır. Protezlerin hazırlanmasında en çok kullanılan gereçler, nikel-krom-kobalt alaşımları, molibden alaşımları, seramikler ve plastik maddelerdir. Protezler, hekimin kendisi tarafından ya da diş protezcileri tarafından yapılır.

—Tıp. En basitinden (diş protezi) en karmaşığına (yapay solukborusu) kadar bütün protezler biyolojik protez maddelerinden yapılır. Bir biyolojik protez maddesinin başlıca niteliği çevredeki canlı dokular tarafından iyi karşılanması ve iltihap ya da ret tepkilerine yol açmamasıdır. Çeşitli alanlarda (kemikler, eklemler, kalp, damarlar, göz, vb.) birlikte ya da tek başlarına kullanılmak üzere üretilmiş kırk kadar biyolojik protez maddesi (silikonlar, Teflon, Dakron, poliüretan, polisülfonkarbon, düşük yoğunluklu alüminyum, vb.) vardır.