Özüt Nedir?

Bir maddenin herhangi bir yolla elde edilmiş olan özü, ekstre.

ÖZÜT a Kim. müh., Anal, kim. ve Eczc.
1. Bitkisel ya da hayvansal bir maddeden su, alkol ya da eter gibi bir çözücünün etkisiyle ayırımsal özütleme işlemi sonunda elde edilen bir çözeltinin, belirli bir dereceye kadar derişikleştirilmesiyle hazırlanan preparat. (Özütler kıvamlarına göre sıvı ya da akışkan, yumuşak, sert ve kuru özütler olarak ayrılır.) [Bk. ansikl. böl.]
2. Sıvı-sıvı sistemde çözücü bakımından zengin faz.

—Petrokim. Özütleme yöntemiyle, diğer hidrokarbonlardan ve özellikle de yağlayıcı kesitlerden ayrılan aromatik hidrokarbon.

—Sütç. Kuru özüt, sütte ya da bir süt mamulünde bulunan kuru madde miktarı. || Yağsız kuru özüt, yağsız kuru madde miktarı.

—ANSİKL. Eczc. Özüt hazırlanması iki evreyi kapsar; birincisi özüt çözeltisinin elde edilmesi, İkincisi bunun yoğunlaştırılmasıdır Yoğunlaştırma sırasında ısı ve hava ile temastan ileri gelebilecek bozulmaların en düşük düzeyde kalmasına dikkat edilmelidir. Özütler, özgül bitkilerdeki ağırlıklarını temsil eden kıvamlarına göre akışkan ya da sıvı ve su oranlarına göre yumuşak, sert ya da kuru özüt olarak sınıflandırılır. Özütlerin çoğu titre edilerek etkin madde ve kuru kalıntı oranları saptanır. Özütler az ya da çok koyu esmer renkte olup, hava ve ışık geçirmeyen kaplarda saklanırlar.

—Kim. müh. Renklendirici sepileme özütleri, et özütleri vb., giderek elde edildikleri asıl hammaddelerin yerini almaktadır. Sanayide özüt üretmek için, istenen maddenin özel bir sıvı içinde çözündürülmesine çalışılır. En çok kullanılan çözücü sıvılar su, alkol ve eterdir, istenen maddeler çözündürüldükten sonra, hacimleri elden geldiğince küçültülür, yani derişikleştirilir. Derişikleştirme işlemi, ya ısı etkisi altında, ya açık havada ya da çok çabuk bozulan organik kökenli özütlerin uzun süre saklanabilmesini sağlayan bir yöntemle, vakum altında yapılır.