SAÇMA a.
1. Saçmak eylemi.
2. Çoğul olarak kullanıldığında, yersiz, akla ve sağduyuya aykırı söz ya da davranış: Bu saçmalara kimse inanmaz. Bırak bu saçmaları da kendine uğraşacak daha iyi bir şey bul.
—Avc. Ateşli silahların fişeklerine konan kurşun tanecikleri. (Bk. ansikl. böl.) || ince saçma, küçük av hayvanlan için kullanılan 10 numaradan küçük saçma. (Bazen balık oltalarında da safra olarak kullanılır)
—Ed. ve Fels. Saçma felsefesi, Jean-Paul Sartre ve Albert Camus gibi yazarların dünya görüşü. (Bk. ansikl. böl.)
—Fels. Varoluşçuların, anlamsız ve temelden yoksun olduğunu düşündükleri insanoğlunun durumunu belirtmek için kullandıkları sözcük.
—Mant. ve Mat. Saçmaya indirgeme, bir önermeyi, onun inkârının bir çelişkiye varacağını göstererek geçerli kılan usavurma.
—Metalürj. Tane durumuna getirilmiş metal. (Bk. ansikl. böl.) || Saçma savurmayla temizleme, bir türbin yardımıyla bir parçanın yüzeyine saçma fırlatmak eylemi. (Bu uygulama, yüzeydeki oksitlerin kazınarak tufallerin giderilmesi, kalıcı biçim değiştirmeye bağlı olarak yüzeysel bir sertleşmenin sağlanması, korozyona ve parçanın yorulmasına karşı direnci artıran artık basınç gerilmelerinin malzeme yüzeyine yayılması gibi çeşitli etkiler gösterir.) || Soğuk saçma, bir döküm parçasının yüzeyinde ya da özünde görülen özür; parçanın kütlesinden önce katılaşmış bir metal damlasından meydana gelen bu özürün yüzeyi, çevresindeki kütleyle tam olarak kaynaşmaz. (Soğuk saçmalar ya çok kötü uygulanan bir döküm işleminden [metalin çok soğuk olması, metal damlalarının sıçraması] ya da kalıbın iyi beslenmemesinden ileri gelir.)
sıf.
1. Akla, mantığa, sağduyuya aykırı, anlamsız bir şey için kullanılır: Bu saçma bir itiraz. Bu durumun sonsuza dek süreceğine inanmak saçma. Saçma önyargılar. Saçma bir film.
2. Akılsızca konuşan ya da davranan kimse için kullanılır: Ne saçma adam, bir söylediği bir söylediğine uymuyor.
3. Saçma sapan, gereksiz, tutarsız, arasında mantık ilişkisi bulunmayan söz için kullanılır: Bırak bu saçma sapan sözleri. || Saçma sapan konuşmak, boş, anlamsız biçimde, düşüncesizce konuşmak: Saçma sapan konuşmada üstüne yoktur.
—ANSİKL. Avc. Av fişeklerinde kullanılan saçmaların numarası 1-12 arasında değişir. Saçmanın numarası büyüdükçe fişek içindeki saçma sayısı da büyür (ama çapları küçülür). Çiftelerde, yuvalara saçma çapı farklı fişekler konulabilir (iri saçmalı fişek ikinci el ateş için saklanır, çünkü bu saçmalar daha uzağa ulaşır). Ayrıca saçma büyüklüğü mevsimden mevsime (aynı hayvan için kışın daha küçük numaralı, yazın daha büyük numaralı saçma kullanılır) ve avlanan hayvana (yabani ördek [y=yazın; k=kışın]; y 3-5; k 1-3; sülün: y 5-7, k 3-5; çulluk: y 7-8, k 6-7; keklik: y 6 -7, k 5-6; bıldırcın: y 10-12, k 7-8; tavşan: y 5-7, k 3-5; tilki: y 5-7, k 3-5) göre de değişir: hayvanların postları kışın daha sık tüylü ve kıllı olduğundan daha iri saçmalar kullanmak gerekir.
—Ed. ikinci Dünya savaşı'ndan sonra, saçma felsefesi diye adlandırılan ve Fransa’da sözcülüğünü J.-R Sartre'ın, özellikle de Camus'nün (Yabancı, Sisyphos efsanesi) yaptığı felsefe çerçevesinde, yaşamın belli bir anlamdan da, ereklilikten de yoksun olduğunu savunan bir edebiyat doğdu. Pek çok sanatçı ve düşünürün çalışmaları estetik ve ideolojik düzeyde bu anlayışın öncüsüdür. (Bunlar arasında Jonson’un mizaçlar kuramını, Lewis Carroll’un nosense'ını, Kierkegaard’ın boğuntusunu, Jarry'nin patafiziğini, Dostoyevskiy, Şestov, Kafka’nın yapıtlarını sayabiliriz. Çağdaş tiyatro da, iletişimsizlik temasını işleyerek, saçmayı klasik trajik anlayışının modern tiyatrodaki karşılığı durumuna getirdi (Adamov, ionesco, Pinter). Joyce'u ve İrlanda groteskini örnek alan Beckett ise, bekleyişi ve düşkırıklığını temsil eden figürleriyle bu akımın en yetkin örneklerini yarattı. İtalyan yenigerçekçileri, polonyalı yazar Gombrovvicz ve Hemingvvay'in katkılanyla Yahudller'in çizgidışı tutumunu bağdaştıran amerikalı yazarlar (Malamud) da bu harekete oldukça yakındır. Bütün bu sanatçıların yapıtlarında bir dil sorunsalı vardır: yaşamsal bir ereklilik var olmadığı için, sözcükler artık nesnelere bağlı değildir. Tiyatro günlük söylemin parodili bir yansımasını verir; roman da, her şeyin, hiçbir gerçeği işaret etmeden yalnız saptamakla sınırlandığı, çıplak, sıralayıcı bir betimlemeye dönüşür.
—Metalürj. Saçma, taneleme, mekanik işleme ya da bir su dolu kaba erimiş ve ince damlalar halinde metalin düşürülmesiyle üretilir; elde edilen taneler elemeyle sınıflandırılır ve ayıklanır. Av saçmalarında en küçükleri 12 numarayı taşır ve kurşun köpüğünü oluşturur; en irileri 000 (üç sıfır) derecesindedir.
Kaynak: Büyük Larousse
Saçma Nedir?
