SONDA a. Cerr. Doğal açıklıklara, genişletme ya da tedavi amacıyla sokulmaya yarayan, içi boş veya dolu silindir biçiminde araç. (Bk. ansikl. böl.)
—Anal. kim. Elektron sondası, çözümlenecek bir madde üzerine çarptığında, ulaşılan bölgedeki elementlere özgü X -ışınlarının yayınımını sağlayabilen çok ince elektron demeti.
—Denizbil. Derinlik sondası, su yüksekliğinin dörtte üçüne eşit bir genişliği tarayarak deniz dibinin batimetrik haritasını veren çözme gücü yüksek çokdemetli de- rinlikölçüm aygıtı. (Derinlik sondaları 45 -11 250 m arasındaki derinlikleri kaydeder. Elde edilen derinliklerde ıraksak demetlerin yoğunluk, yalpa ve eğiklik düzeltmeleri yapılır. Donanım gereçleri, bir bilgisayarın yönettiği bir veri irdeleme sistemine bağlıdır.)
—Dişç. cerr Diş çürüklerini incelemek için kullanılan metal araştırma aleti.
—Elektroakust. Mikrofon sonda, bir akustik alanı, hemen hemen hiç tedirgin etmeden incelemeye olanak veren mikrofon.
—Elektron. Eşleme sondası, bir klistronun rezonans boşluğundan enerji çekmek ya da buraya enerji vermek için kullanılan metal çubuk. || Potansiyel sondası, bir elektron tüpü içine, boşluk potansiyelini ölçmek için yerleştirilen, boyutları gaz hacmine göre küçük, yardımcı elektrot.
—Isıbil. Termometre sondası ya da pirometre sondası, bir termo elektrik çift ya da bir sıcaklıkölçüm direncinden oluşan düzenek. (Bu düzenek bir makinenin ya da aygıtın, çalışması sırasında sıcaklığı ölçülecek bölümüne yerleştirilir.)
—Jeofiz. iyonosfer sondası, radyoelektrik sinyalerin yankısını çözümleyerek iyonosferin elektron yoğunluğunu ve sıcaklığını uzaktan incelemeye yarayan ve radara benzeyen aygıt. || Uydu sondası, iyonos- ferin üzerinde dönen yapay bir uyduya yerleştirilmiş iyonosfer sondası. || Yer sondası, yeryüzünde kurulmuş bir istasyonda çalışan iyonosfer sondası.
—Mad. oc. Yüksek galeri tavanlarındaki kayaçları yoklamaya ve ana kütleden ayrılmış parçaları düşürmeye yarayan, uzun metal çubuk.
—Meteorol. Atmosferin düşey doğrultuda incelenmesini sağlayan aygıt. || Akustik sonda, atmosferin aşağı katmanlarının fiziksel incelenmesinde kullanılan, akustik dalga verici ve alıcı aygıt. || Radyo rüzgâr sondası, yüksekteki rüzgârın yönünü ve hızını belirlemek amacıyla yörüngesi radar ya da radyoteodolit ile gözlenen radyosonda. (Radarla yapılan bir gözlemde, sonda otomatik bir izlemeye olanak veren bir radar yansıtıcısıyla donatılır.)
—Ölçbil. Ölçmek işleminde kullanılan kimi algılayıcılara verilen ad.
—Petr. san. Sondaj aygıtı. || Diyagrafileri gerçekleştirmek amacıyla sondaj kuyularına indirilen kayıt aleti.
—Sütç. Kalitesini saptamak amacıyla bir parça almak için yağa, peynire sokulan aygıt.
—Şarapç Örnek sondası, tadına bakmak için bir küv ya da fıçıdan bir miktar şarap almaya yarayan aygıt.
—Şekere. Şekercilikte kaynar şuruptan örneklik almaya yarayan alet.
—Uz. havc. Uzay sondası, incelemeler yapmak amacıyla Güneş sistemi'nde yer alan bir gökcismine doğru ya da gezegenlerarası uzaya fırlatılan araç. (Başlıca uzay sondası aileleri arasında, Sovyet Lu- na, Mars, Venera ve Zond sondaları ile amerikan Surveyor, Mariner, Viking, Pioneer ve Voyager sondaları yer alır.)
—ANSIKL. Cerr. Oluklu sonda, sert madenden yapılır ve bir boru ya da kanalı araştırmaya yarar. Sondalar genellikle kauçuk ya da plastik bir maddeden yapılır ve havanın (soluk borusundan entübasyon sondası) ya da sıvıların (mide sondası) geçmesine elverişli olur; yanlarda ya da uçta çok sayıda deliği, T biçiminde çift ağzı vb. olabilir. Üretra sondaları, birçok tipte olur; sürekli sondalar, hasta hareket etse de yerinde kalan Pezzer ve şişebilen baloncuklu sondalardır. Üreter sondaları, üreterin kateterlenmesine olanak verir: bunlar böbrek havuzcuğuna kadar uzatılabilen uzun ve dereceli sondalardır. Dormia sondası bir üreter taşının doğal yollardan çıkartılmasına yarar. Genellikle bir kanalın genişletilmesinde kullanılan içleri dolu sondalar daha çok "buji" adıyla anılır (üretrayı genişletmekte kullanılan Bâniquâ ve dölyatağı boynunu açmakta kullanılan Hegar bujileri)..
Kaynak: Büyük Larousse
Sonda Nedir?
