Yaka Nedir?

YAKA a.
1. Bir giysinin boynu çevreleyen bölümü.
2. Bir giysinin boyun oyuğuna takılan ve türlü biçimlerde olabilen parçası. (Bk. ansikl. böl.)
3. Bir giysinin boyun çevresindeki oyuk bölümü: Yuvarlak yaka. Vyaka.
4. Bir erkek gömleğinin santimetre ile belirtilen boyun ölçüsü; boyun çevresinin ölçüsü ile belirtilen gömlek bedeni: Yaka numarası.
5. Karşılıklı iki kıyıdan, iki kenardan her biri: Rumeli yakası. Karşı yaka. Yolun öbür yakasına geçerken dikkatli ol.
6. Yaka bir tarafta, paça bir tarafta, bir kimsenin kılık kıyafetinin dağınık oluşunu belirtmek için söylenir. || Yaka ısırmak, bir olay ya da durum karşısında şaşırmak. || Yaka paça (götürmek), karşı koymasına aldırmadan, zorla: Adamcağızı yaka paça alıp götürdüler. || (Birinden) yaka silkmek, bir kimseden usanıp yakınmak: Bütün köy halkı ondan yaka silkiyordu. || (Bir kimseyi) yakasından atmak, istekleriyle kendisini tedirgin eden bir kimseyi bir neden bularak yanından uzaklaştırmak, ondan kurtulmak. || Yakadan geçirmek, evlatlık olarak almak (esk.). l] Yakası açılmadık, kimsenin bilmediği, işitmediği küfürler ya da açık saçık sözler için kullanılır. || (Birinin) yakasına asılmak, yapışmak, sarılmak, kavga sırasında onu tutup bırakmamak; bir olayın, bir durumun hesabını ondan sormak: Emanetlerin birine bile bir şey olursa sonra senin yakana asılırım. || (Birinin) yakasına çökmek, bir kimseyi zorlamak, baskı altında tutmak. || (Birinin) yakasını bırakmak, bir kimseyi rahatsız etmemek, bezdirip usandırmamak, üzerine düşmemek, istediği bir şey için ona baskı yapmamak: Ne olur yakamı bırak da gideyim, bir şey bilmiyorum bu konuda.|| Yakasını kaptırmak, bir işe ya da bir kimseye kendini kurtaramayacak biçimde bağlanmış olmak. || Yakayı ele vermek, ele geçmek: Dağdan indiği ilk gece yakayı ele vermişti. || Yakayı kurtarmak, sıyırmak, gönülsüzce bulunduğu, bir yerden ya da tehlikeli bir işten kurtulmak.

—Ask. Yaka işareti, askeri üniformaların yakasına takılan ve bir sınıfı ötekinden ayırt etmeye yarayan, belli bir renkte, bazısının üzerinde sınıfını belirleyen işaret bulunan kumaş parçası.

—Böcbil. Pulkanatlılarda, kının başın yanında olan bölümü. || Bazı ikikanatlılarda öngöğsün ön bölümü.

—Denize. Yelkenlerin kenar ve köşeleri. (Bk ansikl. böl.) || Yaka halatı, yelken yakalarını bir yere ya da bir serene bağlamada kullanılan halat. || Yaka gradin haIstı, sağlamlaştırmak için yelkenlerin çevfesine dikilen ince halat. || Yakada tutmak, yelkenle seyirde, rüzgârı olabildiğince orşada bulundurmak. || Ağ yaka halatı, ge
milerde çeşitli amaçlarla kullanılan ağların çevresine donatılan halat. || Altabaşo yakası, bir yelkenin alt kenarı. || Amora yakası -* AMORA. || Cunda yakası, yarım se- renli yan yelkenlerin, serenin cundasına rastlayan köşesi. || Çördek yakası— ÇORDEK || Gradin yakası -» GRADİN || Gün- görmez yakası, sübye donanımlı yelkenlilerde, ana yelkenlerin geminin kıç tarafına bakan yakası. (KIÇ GRADİN YAKASI da denir.) || Iskota yakası -> ISKOTA. ||Karula yakası, karula* halatının bağlandığı yelken köşesi —Yelken sporunda, yelkenin alt ucunun direğe tutturulan köşesi. || Larmo yakası, flok yelkenlerinin larmoya rastlayan kenarı. || Matafyon yakası, yeklenlerin serene bağlanan yakası. (SEREN YAKASI da denir.) || Miyama yakası — MİYAMA.

—Dökme, ve Giy. Yakası açılmadık, torba biçiminde dokunan, bürümcüğe benzer bir tür kumaş; bu kumaştan yapılan giysi. (Torba biçiminde olduğundan yalnızca yaka ve kol yeri açılıp gecelik entarisi, iç camaşırı, mintan vb. olarak kullanılır. Yaka ve kol kenarları oya, dantel vb. ile bezenir ya da kıvrılarak bastırılır.)

—Esk. sil. Zırhın boynu koruyan bölümü.

—inş. Bir çatıda, saçak kenarında örtü altına oturan ve boydan boya uzanan çinko ya da bakır oluk parçası.

—Kur. tar. Osmanlılar'da yeniçerilere belirli zamanlarda giysi bedeli olarak verilen on bir akçe için kullanılan deyim.

—Mantarbil. Birçok mantarın sapını çevreleyen sabit halka.

—ferz. Yaka ayağı, bir şömizye yakada kıvrılan bölümün altında kalan ve yaka oyuğuna dikilen bölüm. || Kırık yaka, iki üst ucu dışarı bükülmüş kolalı düz yaka. || Sert yaka, kolalanmış ve parlaması için ütülenmiş yaka. || Yalancı yaka, bir erkek gömleğinde, düğme ile takılıp çıkarılabilen yaka. || Yumuşak yaka, ne kolalanmış ne de telalanmış yaka.

—Zool. Kuşlarda, özellikle güvercinlerde ve tavuklarda çepeçevre boynu örten tüy şeridi.

—ANSİKL. Denize. Kare bir yelkende, yukarıdaki iki yakaya miyama yakaları, alttaki yakalara da karula ya da amora yakası ve ıskota yakası denir. Üçgen bir yelkende amora ve ıskota yakaları aşağıda, çördek yakası ise yukarıdadır. Bir yan yelkende, amora ve ıskota yakalarının dışında, bir seren yakası ile bumbanın uç kısmına rastlayan bir cunda yakası bulunur Üçgen ve yan yelkenlerin işlevleri sabit olmasına karşın, kare yelkenlerin alt yakaları için bu sözkonusu değildir. Gerçekten de, rüzgârın iskele ya da sancaktan gelişine göre bu yakalar sırayla amora yakası ya da ıskota yakası olarak kullanılır.

YAKA a.
1. Ağın en üst ve en alt kesiminde bulunan, kalınca iple dokunmuş, geniş gözlü (3-5 sıra halinde uzanırlar), yaka bağlarını taşıyan ağ bölümü.
2. Yaka bağı, mantar ya da kurşun yakaları sağlamlaştıran, mantarların ya da kurşunların geçirildiği ip.

YAKA a. 1975 yıllarına kadar üretimi yapılan ve Yenice sigarasıyla aynı içim ve fizik özellikleri taşıyan, meyan balı emdirilmiş kahverengi sigara kâğıtlı türk sigara çeşidi.

YAKA, Kastamonu’nun merkez ilçesine bağlı Akyaka bucağının merkezi; 271 nüf. (1990).

YAKA adası, esk. Gadir, Van gölünün Erciş körfezi adı verilen K.-D. kesiminin D. kıyıları önünde andezitik kayaçlardan meydana gelmiş küçük ada.