TIMARHANE a. (fars. timar ve hane' den timâr-hâne).
1. Akıl hastanesi. (Bu eski sözcük, bugün daha çok küçültücü bir anlamda kullanılır.)
2. Kimin ne yaptığı belli olmayan, bir kargaşanın egemen olduğu yer: Ev değil tımarhane.
3. Tımarhane kaçkını, delice ve den gesizce işler yapan. || Tımarhane kaçkını gibi, üstü başı perişan, çok kılıksız gezen
—Ansikl Tar. İslam ülkelerinde, bimaris tan, maristan, bimarhane, darüşşifa, da- rûssıhha vb. adlar alan sağlık kuruluşlarında, akıl hastalıkları da tedavi ediliyor du. Selçuklular döneminde, büyük kentlerde yeni tedavi metotları uygulayan akıl hastaneleri kuruldu. Gıyasettin Keyhüsrev I tarafından Kayseri’de, kardeşi Gevher Nesibe Hatun'un vasiyetiyle kurulan (1206) Şifaiye'de akıl hastalıkları tedavi edildi ve müzikle tedavi uygulandı. Melik ül-Mansuri tarafından Kahire'de kurulan (1283) Bimaristan ül-Mansuri'de öteki hastalıkların yanı sıra Anadolu ve Ortadoğu' dan gelen akıl hastaları da tedavi ediliyordu. OsmanlIlar döneminde bimaristan ve darüşşifaları, Bimaristan ül-Mansuri'den gelen, özellikle burada eğitim gören türk hekimleri yönetiyordu. Bayezit l’in Bursa' nın Yıldırım semtinde yaptırdığı (1399 -1400) darüşşifa, bunların en eskilerinden-di. Burada da müzikle tedavi yöntemi uygulanıyordu. Edirne'de kurulan (1484) Bayezit II darüşşifasfnın vakfiyesinde, akıl hastalıklarınca müzikle tedavinin uygulandığı yazılıdır. İstanbul'da büyük selatin kül üyelerinin yanına da birer darüşşifa yapılmıştır. Bunların ilki Mehmet II (Fatih) tarafından Fatih külliyesi yanında yaptırılandır (1470). Burada, akıl hastaları bir hocanın nezaretinde eğitim ve öğrenim yoluyla iyileştiriliyordu.
İstanbul'da yaptırılan en eski tımarhane, Kanuni döneminde Aksaray semtinde açılan (1539) Haseki Hürrem Sultan külliyesi 'ne bağlı Bimarhanei Haseki Sultan, İkincisi Süleymaniye külliyesi'ne bağlı Bimarhanei Sultan Süleyman’dır (1556). 1583'te Üsküdar'da açılan Bimarhanei Valide Atik, Murat lll’ün annesi Nurbanu Sultan tarafından yaptırıldı. Toptaşı tımarhanesi adıyla da tanınan bu hastane, Selim III döneminde süvari kışlası oldu. Cumhuriyet döneminden sonra Prof. Mazhar Osman Uzman'ın çalışmalarıyla tımarhaneler ıslah edildi ve Bakırköy'de batılı anlayışa uygun bir akıl hastanesi ku ruldu. ( BAKIRKÖY RUH VE SİNİR HASTALIKLARI HASTANESİ.) Elazığ ve Manisa'da da birer akıl hastanesi vardır.
Tımarhane, bir karagöz oyunu. Oyunun konusunu, Karagöz'ün delilerle karşılaşıp onları yakalamak istemesi oluşturur. Hacivat'la birlikte delileri yakalamak için kendisi de deliymiş gibi davranan Karagöz, tımarhaneye düşer. Başından geçen çeşitli güldürücü olaylardan sonra Hacivat onu tımarhaneden çıkartır.
Kârı kadim karagöz oyunlarından olan Tımarhane'nin Karagöz'ün divaneliği, Karagöz deli. Karagöz'ün tımarhane oyunu vb. çeşitlemeleri vardır.
Kaynak: Büyük Larousse
Tımarhane Nedir?
