YAĞLAMA a. Yağlamak eylemi, işi.
—Balıkç. İpek yağlama, sinekli oltayla balık avlamak amacıyla ipeği özel bir yağ içine banma.
—Deric. Islak bir deriye, el ile ya da dolap işlemiyle az ya da çok akışkan yağlı maddeler tatbik edilmesi. || Deri yüzünü yağlama, kurutma boyunca oksitlenmeyi önlemek ve yumuşak bir yüzey elde etmek için, bitkisel sepilemeden geçmiş ayakkabı tabanı yapımında kullanılan bir derinin sırça yüzüne ince bir yağ tabakası vurma.
—Kürkç. Deriyi, esnekliğini korumak amacıyla yağlı bir maddeyle besleme, a—Oto. ve San. mek. Sürtünen iki yüzey arasına, kaymalarını kolaylaştırmak için bir yağlayıcı sürme. (Bk. ansikl. böl.)
—Teknol. Yağlama düzeni, mekanik organların yağlanmasını (merkezkaçlamay- la, çekimle, püskürtmeye, gaz yıkamayla ya da basınç altında) sağlayan aygıt ya da düzenek.
—Tekst. Tekstil maddelerine, kolay eğirilmelerini sağlamak için, az miktarda yardımcı ürün eklemeye dayanan işlem. (Bk. ansikl. böl.) || Yağlama ürünü, ipliğin, yüzey özelliklerini değiştirerek kolay eğirilmesini sağlayan ürün.
—ANSİKL. işlem. Bir kesme takımı, özellikle, takımın, sıcaklığı 600°C'ın üzerine dek çıkabilen (bu, çok hızlı bir yıpranmaya yol açar) çalışma ağzını soğutmak amacıyla yağlanır ve bu işleme çoğu kez, "kesme sıvısıyla yağlama” adı verilir..Takımın yağlanması ya da "sulaması” işleme hızını % 25 oranında artırabilir. Düzgün bir işin elde edilmesini önleyen “ek ağız" (takımın ucunda, kaynaklanarak biriken metal yığını), genellikle iyi bir yağlamayla önlenir. Kesme sıvıları çoğu kez, gerçekte zor çözünür olmalarına karşın, suyla birlikte, soğutma için mükemmel bir emülsiyon oluşturan çözünür yağlardır. Öte yandan özellikle kimi özel çelikleri işlemek için mineral yağlar kullanıldığı gibi, çok özel durumlarda, örneğin petrol gibi, çeşitli yağlayıcılar da kullanılabilir. Son olarak, gerekli olduğunda, karbürlü takımların yağlanması, yağ sisiyle, asıltı halde yağ içeren sıkıştırılmış hava püskürtülmesi yoluyla gerçekleştirilir.
—Mak. san. Yağlama, makinelerdeki, motorlardaki vb. sürtünmeleri azaltmak (ve böylece verimlerini artırmak ve aşınmalarını geciktirmek), katışkıları ve hareket sırasında oluşan ısının bir bölümünü ortamdan uzaklaştırmak amacıyla yapılan bir işlemdir; öte yandan bu işlem, kimi organların sızdırmazlığını sağlamaya (pompalarda, motorlarda, kompresörlerde vb.) ve bunları korozyona karşı korumaya da katkıda bulunur. Sürtünme yüzeylerin yapısına ve durumuna, bunların göreli hareketlerinin hızına, ortaya çıkan kuvvetlere, bu yüzeyleri ayıran aralığa, sıcaklıklarına ve çevre ortamın ayırtedici niteliklerine bağlı olarak belirlenmiş koşullarda, bir yağlayıcı* uygulanarak gerçekleştirilir.
Yağlama, sözkonusu olan tek hareketin, yağlayıcı moleküllerinin birbirlerine göre yaptıkları kayma hareketi olduğu, tam ya da akışmaz denen hidrodinamik yağlamaya ne kadar yakınsa, o kadar mükemmeldir; tersi durumda, yani yağlayıcı temas halinde olduğu yüzeyler üzerinde kayıyorsa, yağlı ya da eksik yağlamadan söz edilir.
Basit makineler sözkonusu olduğunda, yağlama, bir büret, bir pompa ya da bir enjektör aracılığıyla, elle (silahçılık, saatçilik, ayrık rulmanlar vb.) ya da yarı-otomatik biçimde, örneğin kılcallık yoluyla ya da bir damlalık aracılığıyla gerçekleştirilir; ve bu durumda elle yapılan müdahale, bir haznenin dönemsel olarak yağlayıcıyla doldurulmasına dayanır.
Daha büyük makineler (ısıl motorlar, takım tezgâhları, türbinler vb.), çeşitli yöntemlere (çarpmalı yağlama, sürekli akış, bir yağ sisinin püskürtülmesi, buharla sürükleme, merkezkaç yağlama, basınç altında yağlama vb) göre çalışan ve yağlayıcının genellikle yeniden çevrime girdiği bir otomatik yağlama düzeneğiyle donatılmıştır. Son olarak, birçok durumda, kendiliğinden yağlayıcı alaşımdan yapılmış parçalar (yatak yastıkları, burçlar, balatalar vb.) kullanılır.
—Oto. Bir otomobil motorunu yağlama, yağın sıcaklığı nedeniyle güç bir iştir. Başlangıçta soğuk olan yağ, daha sonra ısınır ve soğutulmazsa akışmazlığının bir bölümünü kaybedebilir. Normal yüklü motorlarda, kaderdeki yağ miktarı, dolaşan yağlama yağının kaderden her geçişinde soğumasını sağlar. Çok gelişmiş motorlarda, yağın dolaşımı bir ısı değiştirici olarak tasarlanmıştır ve bir ya da birçok soğutma radyatörü içerir. Yarış arabaları, devridaim pompaları, yağ radyatörleri ve doğal olarak bir yağ deposu içeren kuru kadedi sistemlerie donatılmıştır. Silindirin üst bölümleri, ulaştıkları yüksek sıcaklıklar nedeniyle, en zor yağlanan bölümlerdir. Bu durum, özellikle kamil mili başta olan motorlarda görülür; bu organın, silindirlere yağ damlatmadan bolca yağlanması gerekir, iki zamanlı bir motosiklet motorunu yağlamak için, basınç altında yağlama yapan ayrı bir depo yoktur. Bu nedenle, benzine belli oranda yağ karıştırılır.
—Tekst. Yağlamada, genellikle emülsiyon halindeki çeşitli ürünlerden yararlanılır. Yün için olein, fıstık yağı, jüt için ise balık- yağı gibi doğal maddeler gitgide daha az kullanılmaktadır. Çoğunlukla, ana maddesini etilen oksit yoğuşkuları oluşturan sentetik ürünlerden yararlanılır. Pamuk çok ender olarak yağlanır, pamuğa karıştırılan sentetik elyaf da, karıştırma işleminden önce yağlama işleminden geçirilir.
Kaynak: Büyük Larousse
Yağlama Nedir?
