OLUK a.
1. Bir şeyin, özellikle bir sıvının ya da taneciklerden oluşan bir şeyin akmasına yarayan üstü açık boru: Değirmen oluğu. Kum oluğu.
2. Bir çatıda, derelerde biriken yağmur ya da kar sularını toplayarak iniş borularına götüren üst yanı açık, çinko, galvanizli sac ya da plastik kanal: Oluklardan taşan yağmur suları. 3. Bir şeyin üzerinde açılmış bulunan ya da açılan oyuk yol.
4. Oluk gibi akmak, bir sıvı sözkonusuysa, kesintisiz bir biçimde çok bol olarak gelmek. || Oluk oluk, çok bol olarak: Oluk oluk para harcıyordu.
—Anat. Bazı organların yüzeyindeki uzun çukurluk (kalburkemiği oluğu, kamış-sünnet derisi oluğu, dudak oluğu, omurilik yan olukları, beyinde Rolando yarığı önündeki oluk).
—Cerr. Bazı aletlerin üzerinde bulunan ve genellikle hareketli bir parçayı yönlendirmeye yarayan uzun çukurluk.
—Değirmene. Suyu değirmenin dolabına kadar ulaştırmaya yarayan derivasyon kanalı.
—Denizbil. - GEÇİT. || Buz oluğu, cezir akıntılarının sürüklediği buz kütlelerinin alçak kıyı şeritlerinde ve slikke'lerin yüzeyinde kazdığı az derin (2-40 cm), ama uzun (2 km’ye kadar) çizgisel oluk. || Denizaltı oluğu, kıta şevlerinde ve derin deniz ovalarında, dik aklanlı, dar, az derin (1-20 m), düzenli aralıklarla sıralanan, dip akıntılarının oluşturduğu çizgisel yarıklar. (Bazı oluklar kollan akıntı yönüne açık'diyapazon biçiminde çatallanır.) || Derin deniz oluğu, iki okyanus çanağını birleştiren denizaltı oluğu. |J Gelgit oluğu, almaşık gelgit hareketleriyle çökellerde kazılan kıyı oluğu. || Mercan kayası oluğu, eğimli mercan yüzeylerinde, kayalığın mahmuzlarını ayıran çöküntü. || Onkıyı oluğu, önkum- salda, setleri ayıran çöküntü. || Sahanlık oluğu, ters akıntılarla yönlendirilmiş iri gereçlerin kayalık kıyı şeritlerinde kazdığı uzun ve dar oluk.
—Denize. Bir halatın kolları arasında kalan ve halat boyunca uzanan aralık. || Makarada, halatın geçtiği iki yanak arasındaki açıklık.
—Embriyol. ilkel oluk, dölütünün uzunlamasına ekseninde bulunan oluk. (Blasto- por dudağının sağ ve sol yarısının orta düzlemde gittikçe birbirine yaklaşması ve yapışmasıyla oluşur.)
—Fiz. tıp. Yüksek basınç oluğu, dalgıcı barındıran yüksek basınçlı bir odaya götüren, 2 m uzunluğunda, 0,60 m çapında, su geçirmez maden silindir, (içine özellikle 3-6 atmosfer basınçta, hacim olarak iyice küçülmüş saf oksijen alabilir.)
—inş. Asma dam oluğu, saçaklı bir çatıda kepçelerle merteklera tespit edilen oluk. || İngiliz tipi dam oluğu, ayaklı desteklerle saçaklık üzerine yerleştirilen oluk. || Tahta oluk, dik açı oluşturacak biçimde uç uca çivilenmiş iki ya da üç levhadan oluşan yağmur suyu borusu.
—Jeomorfol. Kumul oluğu, iki sıra kıyı kumulu arasında koridor biçiminde uzanan çukur.
—Kâğ. san. Oluklu kâğıtlardaki dalgalı biçim.
—Mad. oc. Cevher, taş ya da malzemeyi yerçekiminden yararlanarak aşağı düzeylere taşımada kullanılan genellikle yarı daire kesitli ya da yamuk biçimli sac levha. || Konveyör oluğu, ayak halinde kazılmış cevheri boşaltmak için kullanılan metal konveyör öğesi. || Sallantılı oluk, düz ya da eğimi az yerlerde, üzerindeki cevher, taş ya da malzemeyi ileri geri hareketle aşağı düzeylere taşımada kullanılan düzenek.
—Mak. san. Oluk açma, KANAL AÇMA' nın eşanlamlısı.
—Marangl. Bezeme ve birleştirme amacıyla ahşaba boydan boya açılan kanal. (Bezeme amacıyla açılan olukların tabanları değişik biçimlerde [düz, kavisli, sıfır tabanlı, vb.] olabilir. Bu tip oluklara yiv de denir. Birleştirme amacıyla açılan oluklar, tablaları kalınlaştırmak, iki tablanın eş hareket yapmasını sağlamak için kullanılır.)
|| Oluk rendesi, oluk açmak, kaba rendeleme yapmak için kullanılan, ağzı ve tabanı kavisli rende.
—Metalürj. Uzun ürünler üretmek için hadde merdanesi içinde açılan eksenel bakışımlı kanal.
—Meteorol. iki yüksek basınç bölgesi arasındaki barometrik çukur.
—Mim. Köşeli derz oluğu, bir kabartmada pahlı iki kenar arasında kalan ve kesiti yatık V harfini andıran derz.
—Mim. ve Süslem. sant. Bir damlalıkta, bir başlık kıvrımında, bir silmede oyuk bölüm. || Oluk silme, BOYUN'un eşanlamlısı.
—Nalbant. Nalın toprak yüzünde açılan, nalın dayanıklılığını artırmaya, hayvanın kaymasını engelmeye ve mıh deliklerinin bir hizada bulunmasına yarayan kanal. ||
Oluk baskısı, nala oluk yapmakta kullanılan bir yüzü düz diğer yüzü eğri çelik baskı.
—Oto. Su oluğu, kaportanın üstüne düşen yağmur damlalarının ön cama akmaması için camın üstüne yerleştirilmiş oluk; üstü kapalı bir taşıtın her iki yanında boydan boya uzanan oluk.
—Patol. Oluk biçimi aşınma, genç insanların diş tacının üzerinde görülen ve doğuştan frenginin belirtileri olabilen uzunlamasına çukur çizgiler.
—Tekst. Bir silindirin gövdesi boyunca açılmış oyuk, (iplikçilikte, flayerli çekme makinelerinin silindirleri gibi çok ince oluklu silindirler kullanılır; düzenli aralıklarla birbirlerine yakın olarak yerleştirilen bu oluklar, tekstil elyafının silindir tarafından tutulmasını sağlar.) || Oluk açmak, iplikçilikte, çekme işlemlerinin gerçekleştirildiği makinelerde kullanılan metal silindirlerin üzerine ince ve çok sık, boylamasına kanallar açmak.
—Yerbil. Paleocoğrafyada, kalın tortul deniz dizilerinin çökelmesinden doğan dar ve uzun kuşak. (Alp zincirlerinde flyschle- rin oluğunun, bugünkü okyanuslarda etkin kenarlarla birleşmiş çukura denk düştüğü sanılmaktadır.) || Boyutu santimetreyle desimetre arasında değişen geniş yarıklar biçimindeki bir kırık aynasının varlığını gösterebilen tektoglif tipi.
—Zootekn. Boyun oluğu, dörtayaklılarda, boynun iki yüzünde, solukborusunun iki yanında bulunan ve boyun toplardamarına yataklık eden uzun çukurluk. || Ye- mekborusu oluğu, gevişgetirenlerde börkeneği geçerek kardiayı kırkbayırın girişine birleştiren kanal.
Kaynak: Büyük Larousse
Oluk Nedir?
