SİLME a.
1. Silmek eylemi.
2. Bir mimarlık yapıtında, bir mobilyada vb. bir öğeyi vurgulamak için yapılan, taşkın ya da oyuk doğrusal bezeme. (Bk. ansikl. böl. Mim. ve Mobc.)
3. Silme tahtası, tepeleme biçimde ölçeğe doldurulan tahılın fazlasını almakta kullanılan tahta.
—Dilbil. Üretici dilbilgisinde, bir cümle oluşturucusunun, bir dönüşüm sırasında ortadan kalkmasına yol açan işlem (örn. silme işlemiyle Ali, Ali'nin Ahmet'i görmesini istiyor cümlesi Ali Ahmet'i görmek istiyor'a dönüşür.)
—Elektroakust. Manyetik bir kayıta ilişkin maddesel ortamı algılanabilir her tür izden arındırma eylemi; bu işlem, gerektiğinde ortamın, daha sonra yeniden kullanımına olanak verir. (Manyetik bir kayıtın silinmesi, manyetik bir silme kafasıyla gerçekleştirilir.)
—Elektron, ve Bilş. Bir bellekte bulunan bilgilerin silinmesi.
—Grav. Mürekkebin, çukur baskı gravürün kazınmış yerlerine girmesini sağlamak ve basımda beyaz çıkacak bölümleri temizlemek amacıyla yapılan tamamlayıcı işlem.
—Kozmet. Yüzeydeki ölü hücreleri uzaklaştırarak cildin daha iyi oksijen almasını sağlayan bir ürünle yapılan cilt temizliği.
—Mak. san. Gravürde, makine sanayisinde, metalürjide, kuyumculukta, saraçlıkta vb. silmek eylemi. (Bk. ansikl. böl.)
—Mim. ve Mobc. Silme açma, bir silmeyi yontma. || Silme kalemi, taş ustalarının silmeleri yontmada kullandıkları alet. || Silme makinesi, mermeri, silmeler açarak kesmeye yarayan ve biri hareketli, öteki sabit iki başlığı bulunan makine. (Gerçekleştirilecek silmenin biçimi verilmiş taşlama taşları, hareketli başlık üzerinde birleştirilmiştir.) || Bileşik silme, profili birçok eğriden oluşan silme (örn: kaval silme ve boyunsak silme, armudi silme, topuk silme). || Çukur silme, boyun (kaval silmenin ters profili), oluk (çubuk silmenin ters profili) silmeler gibi çukur olarak yontulmuş silme Düz silme, bezemeler içermeyen silme.
Eklenmiş silme, bir duvarın, bir lambrinin bir mobilyanın yüzeyine, bunlar tamamlandıktan sonra uygulanan silme. || Karmaşık silme, birçok temel silmenin bileşimi gibi çözümlenebilen, karmaşık profilli silme || Kat silmesi, yapı yüzlerinde katları birbirinden ayıran, bezemeli ya da yalın, taşkın ve yatay silme; sarak. || Oluk silme, BOYUN'un eşanlamlısı. || Ters deveboynu silme, BOYUNSAK' SİLME'nin eşanlamlısı. || Yarım oluk silme, dik olarak kesişen iki düzlemi birbirine bağlayan, çeyrek çember biçiminde, içbükey silme. (Yarım kavalın ters profilidir.) || Yassı silmeler, sarak, şerit silme, yassı oluk, çerçeve çizgisi, pah vb. || Yuvarlak silmeler, yarım çember biçiminde ya da parçalı kaval silme, çubuk ve oluk silme, yarım kaval silme vb.
—Tarım. Taneleri ya da başka bir malı ölçekte bir silme tahtası ile düzleştirerek ölçme yöntemi.
—Taşoc. Silme aygıtı, SlSTlRE'nin eşanlamlısı. || Silme makinesi, PERDAH' MAKİNESİ' nin eşanlamlısı.
—Teknol. Silme çekme, bir tahta parçası üzerinde yada biçim değiştirme yoluyla bir sac üzerinde, bir silme profili oluştur
maya dayanan işleme yöntemi. (Bk. ansikl. böl.)
♦ sıf. Tümüyle, baştan aşağı, sıvama: Tabağa silme şeker doldurmak.
—ANSİKL. Mak. san. Bir deliğe silme işlemi, içinden, çapı deliğinkinden biraz büyük bir silici geçirilerek uygulanır. Bu silici bir pres yardımıyla "itilerek” ya da daha çok bir tığ çekme makinesiyle “çekilerek” kullanılır. Bu yöntem özellikle beyaz metal alaşımlarıyla kaplı sürtünen yüzeylere (yatak yastıkları) uygulanır ve pürüzleri gidererek sürtünmeyi azaltmaya olanak verir.
—Mim. Bir duvarın yüzeyi ışığı yansıtır; örgünün oyuk derzleri koyu çizgiler, kabartılı bölümlerse, ışığın şiddetine ve geldiği yöne göre değişen parlak yüzeyler oluşturur. Silmeler, ışığın yüzey üzerinde değişik biçimler oluşturmasına katkıda bulunur. Derinleştirilen yatay derzler ya da derz görünümü vermek için çekilen çizgiler, duvarı olduğundan daha kalın gösterir. Düz, kare bir silmenin çıkıntısı ikili bir ışık-gölge çizgisi yaratır ve bu çizgi, profil eğrileştikçe (çubuk silme, kaval silme) yavanlıktan kurtulur. Farklı taşkınlıktaki iki yüzey arasında birleşme pah ya da şataf adı verilen bir geçiş öğesini gerektirir. Pahın gerçekleştirilmesinde kabartılı basit bir eğriden (çanak, kaval) yararlanılabilir ya da birçok profil bir arada kullanılabilir: aynı doğrultuda çift eğri (boyunsak silme), ters iki eğri (armudi silme, kaval silme), köşeli profillerle eğrilerin birleştirilmesi. Son durumda, bir dizi ararenk yaratılır ve düz bölümleri perdahlayarak ya da pürtüklü bırakarak, oyulan bölümlere dantel gibi bir görünüm vererek, hatta renkli gereçler kullanarak bu ararerıklerin yaratacağı etki artırılabilir. Bir sütunun dönen yüzeyinde, ışıklar yoğunlaşarak sürekli devinen bir desen oluşturur. Aynı desen, silmeleri bölmeleyerek ve kornişler üzerinde furuş oyunlarıyla, daha belirsiz bir biçimde elde edilebiler. Bu nedenle modanatura, özellikle sütunların düzenlenmesiyle ilgilenmiştir.
—Mobc. Silmeler, mobilya ve lambrilerin bezenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Silmelere bakılarak bir yapıtın hangi üsluba ait olduğu anlaşılabileceği gibi, aynı üslubun çeşitli dönemleri de birbirinden ayrılabilirler. Rönesans'ta silmeler mimarlıktan esinlenir Louis XIV üslubunda silmelerin zenginliği, kullanılan değerli gereçlerle (mermer, bronz, yaldızlı ahşap) uyum içindedir. Rögence döneminde katılığını yitiren silme, Louis XV üslubunda bir şerit gibi esnekleşti. Louis XVI üslubu basit ve şık silmeleri, Empire üslubu görkemli ve biraz katı olanları yeğledi. 1900'de kavisli bir biçim olan silme, XX. yy.'ın ilk çeyreğinde yalınlaştı. Günümüzde de neredeyse ortadan kalktı.
—Teknol. Silme çekme. Sac parçalar için, ya aralarından kabası alındıktan sonra sacın geçirildiği iki form tırtılından oluşmuş silme çekme makineleri ya da çekme presleri kullanılır. Çekme preslerine özellikle seri üretimde başvurulur. Ancak bu işlem için, çoğunlukla çekmeden yararlanılır.
Tahta parçalara uygulanan silme çekme işlemi freze makinelerinde gerçekleştirilir. Silme çekilecek tahta parçası, çok büyük bir hızla dönen freze bıçağı önünde hareket ettirilir.
Kaynak: Büyük Larousse
Silme Nedir?
