Zapt Nedir?

Zapt Nedir ?
MsXLabs & Dini Kavramlar Sözlüğü

Sözlükte "korumak" anlamına gelen zabt, bir hadis terimi olarak, râvînin gaflet içerisinde olmayıp uyanık ve dikkatli olması; hadisi ezbere rivâyet ediyorsa, istediği anda okuyabilecek ve hatasız aktarabilecek şekilde ezberlemesi; kitabından rivâyet ediyorsa, hadisi aldığı andan itibaren başkasına aktarana kadar değişikliğe uğratmadan koruyabilmesi; mana ile rivâyet ediyorsa, manayı bozacak durumları bilmesi demektir. Kısaca râvînin, hadisi başkasına rivâyet edinceye kadar aldığı gibi koruması zabttır. Gaflet sahibi olan kimsenin, vehim ve hatası çok olan kimsenin zabtı yok olacağından rivâyeti kabul edilmez. Koruma yöntemine göre zabt iki çeşittir: Zabt-ı sadr: Tarifde verildiği gibi, râvînin, ezbere rivâyet etmesi halinde, istediği zaman hatırlayabilecek ve hatasız olarak aktarabilecek şekilde ezberlemesidir. Zabt-ı kitab: Râvînin, kitabından rivâyet etmesi halinde, hadisi aldığı andan itibaren, başkasına aktarma anına kadar değişikliğe uğratmadan koruyabilmesidir. Mertebesine göre de zabt iki çeşittir: Zabt-ı tam: Hadisi, hiçbir kusur olmayacak şekilde korumaktır. Sahih li-zâtihi hadiste bulunması gerekli zabt, bu türdendir. Zabt-ı gayr-ı tam: Mükemmel derecede olmayan, hadise zarar vermeyecek oranda küçük kusurları bulunan zabttır. Ara sıra küçük hatalar yapan kimsenin zabtı böyledir. Zabtı bu şekilde olan râvînin hadisi, sahih li-gayrihi veya hasen olur.

ZAPT a. (ar. zabl). 1. Zapt etmek eylemi.
2. Bir yeri, bir şeyi zapt etmek, onu zorla ele geçirmek, almak: Bir kaleyi zapt etmek.
3. Bir kimseyi, bir hayvanı zapt etmek, güç kullanarak onları engellemeye, durdurmaya, onlara hâkim olmaya çalışmak: Atın gemini çekiyor arya onu güçlükle zapt ediyordu.
4. Bir şeyi (soyut) zapt etmek, tutmak, önlemek: Öfkesini zapt etmek için dişlerini sıkıyordu.
5. Bir şeyi (söz) zapt etmek, yazıya geçirmek, yazıyla saptamak: Söylenenleri olduğu gibi zapt etmek.
6. Bir şeyi (bilgi) zapt etmek, hatırda tutmak (esk.)
—Ask. Zapt ve müsadere
—Deniz huk. Geminin zapt ve müsaderesi, savaş hukuku kurallarına göre yabancı gemilere elkonarak gerçekleştirilen mülkiyet edinme biçimi. (10 temmuz 1940 tarih ve 3894 sayılı Denizde zapt ve müsadere yasası'na göre zapt olunan gemi ve malın müsaderesi mahkeme kararıyla olur. Kararın kesinleşmesiyle, zapt edilen gemi ve mal Türk devletinin malı olur.)
—Huk. Zapta karşı güvence, satın alınan bir mal üzerinde üçüncü kişilerin hak iddia ederek yapacakları müdahalelere karşı alıcının sahip olduğu güvence. (Satılan şey üçüncü kişi tarafından alıcının elinden alınırsa satıcı bundan dolayı alıcıya tazminat ödemek zorundadır [Borçlar k. md. 189].)