Yeşim Nedir?

YEŞİM a

1. Kusursuz biçimde perdahlanabilen, siyah, yeşil ya da beyazımtırak renkli, çok sert başkalaşım kayacı. (Esas olarak bir piroksenden [jadeit] ve lifli amfibollardan [tremolit, aktinot] oluşan yeşim, Antikçağ'ın en eski dönemlerinden beri değerli taş olarak kullanılmıştır [takılar, sanat eşyaları].)
2. Bazı mermerler gibi yeşimin renginde olan cilalı kayaç.
3. Yeşimden yapılmış eşya. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Çin yeşimi, Çin uygarlığının başlangıcından beri yeşim en değerli, en görkemli gereç sayılmıştır; sertliği, değişik renkleri, parlaklığı, tınısı, pürüzsüz yüzeyi zamanla simgesel, hatta büyüsel bir içerik kazandı. Arılığın, hükümdarın gücünün simgesi olan yeşim, aynı zamanda konfuçiusçuluktaki beş ahlak erdemini de simgeler. Toz haline getirildiğinde taocu- lara ölümsüzlüğü sağlar. Cenaze törenlerinde, cesedin deliklerini tıkayarak ya da kefen yerini tutarak, çürümeyi önler. Yeşime duyulan saygı seramik sanatını da etkilemiştir. “Yeşim” terimi daha çok Türkistan ve Doğu Sibirya kökenli (Çin kökenli değil) olan iki değerli taş türünü, jadeit ve nefriti de kapsar. Üslup bakımından geçirdiği evrimle ve yavaş yavaş ayin eşyasından süs eşyası durumuna geçişiyle bronza yakın bir gelişme göstermiştir. Şang dönemi öncesinden beri bilinen yeşim, Cou hanedanının sonlarında en parlak dönemini yaşamıştır Bilinen başlıca biçimleri şunlardır: ge (bronz taklidi hançer balta ve battalı mızrak), b/(Gök’ü simgelediği sanılan disk içerisine konmuş disk), zong (Yer'i simgelediği sanılan bir küp içine alınmış silindir), kimi zaman tamoyma olabilen insan ve hayvan figürleri, süs parçaları (kopçalar, kılıç kabzaları, kemer tokaları, saç iğneleri...). Yeşim sanatı, imparator Çing Çienlong döneminde (1736 -1796), Birmanya'daki yataklar dolayısıyla yeni bir atılım göstermiştir.