MANDAL a. (yun. mandalon'dan).
1. Kapı, pencere kanadı, dolap kapağı vb. şeyleri kapalı tutmakta kullanılan tahtadan ya da metalden yapılmış hareketli parça.
2. Yıkanmış çamaşırları ipe tutturmakta kullanılan tahtadan ya da plastikten yapılmış kıskaç. (Çamaşır mandalı da denir.)
—inş. Duvar içine gömülmüş düşey bir yatak çevresinde dönen ve bir pancurun kanatlarını açık tutmaya yarayan küçük metal lama. || Giyotin pencereyi açık konumda tutmaya yarayan döner parça. || Güvenlik mandalı, katlanan sürme bir pencerenin açıklık derecesini sınırlandıran güvenlik organı.
—Kilitç. Bir yay yardımıyla yerinde tutulan ve göbeğe oturan kol demiriyle hareket ettirilen şevli sürgü. (Kilitleme sırasında, şevli kısım kendiliğinden karşılığa girerek kilidin oynamasını önler. Mandal, bir düğme, bir kol ya da bir anahtarla geriye çekilir.)! Mandal yayı, mandalı sürekli dışarıda tutarak karşılığa oturmasını sağlayan yay.
—Mak. san. Mandal çarkı, çevresinde, bir tırnağın dayanması için özel biçimli dişler bulunan çark. (Bir tırnakla temas ettiğinde devindirici bir organın almaşık hareketini, değişmez yönlü, kesintili bir dönme hareketine dönüştüren tersinmez bir mekanizma oluşturur.) [Eşanl. TIRNAK ÇARKI]
—Müz. BURGU'nun eşanlamlısı. || Kanunda, dip eşikten sonra yerleştirilmiş, koma aralıklarını elde etmeyi sağlayan küçük metal parça. (Her tel takımında, o takımın akordunu bir tam tona değin değişterecek sayıda [6-7 hatta 8 tane] mandal vardır. Bunlar yatık durumdayken tele dokunmazlar; kaldırılınca telin boyunu belli ölçüde kısaltırlar, dolayısıyla o tel takımı belli ölçüde tizleşir. Kanun mandalı, XIX. yy.'ın sonlarında kullanılmaya başladı. Önceleri, telin boyu başparmağın tırnağıyla kısalttırdı.)
—Sil. Emniyet mandalı, ateşlemeyi engellemek için, tetiği durdurmaya yarayan mandal.
—Sirk. Çadır mandalı, çevre direklere asılı halatları tutturmak ve çadırı germek için ana direğin çevresinde toprağa çakılan kazık.
Kaynak: Büyük Larousse
Mandal Nedir?
