TİTREŞİM a.
1. Hızlı salınım hareketi: Bir telin titreşimleri.
2. Hızlı bir ritimde tekrarlanan sarsıntı: Bir motorun titreşimleri.
3. Bir sesin, bir tınının modülasyonu.
—Aktar. Bir kablonun destekleri arasındaki bölümlerde meydana gelen ve bu kabloyla kumanda edilen mekanizmaların hareketini bozmaya ve tehlikeli kılmaya elverişli ani çekme dengesizliklerine yol açan, çok hızlı yanal salınım hareketi.
—Akust. Akustik ya da mekanik titreşimler, esnek bir ortam parçacıklarının bir denge konumunun her iki yanına doğru yaptığı hareket, || Bir sistemin serbest ya da doğal titreşimi, bir sistemin, kendisine etkiyen dış kuvvetler sıfır ya da değişmez olduğu zamanki titreşimi. || Bir sistemin zorlamalı titreşimi, bir sistemin kendisine uygulanan dönemsel bir kuvvetin frekansıyla eşit frekanstaki titreşimi.
—Bayınd. Titreşimle oturtma, üzerlerine eşzamanlı bir titreşim hareketi uygulanan metal kazıklar çakarak toprağı çöktürmeye dayanan ve kumlu zeminlerde uygulanan temel atma yöntemi. (Kumların taşıma gücü bu çökme sonucunda büyük ölçüde artar.)
—Denize. Titreşim etkisi, almaşık olarak dalga sırtlarından ve çukurlarından geçen bir geminin, ıskarmozlar ile ön borda kaplamasında, suyun tekne üzerine yaptığı değişik basınç farkları nedeniyle oluşan titreşim hareketi.
—Fiz. Titreşim önleyici, burulma ya da dönme titreşimlerini sönümlemeye yarayan aygıt. (Kullanılan başlıca titreşim önleyiciler friksiyonlu ya da sürtünmelidir.) || Titreşim yutucu, yolu üzerine yerleştirildiği maddesel titreşimlerin genliğini, bunların frekanslarına bağlı olarak oldukça azaltan sistem ya da malzeme.
—Fotogram. Kamera titreşimi, uçak hızı, hava ve rüzgâr direnci, uçak motorlarının çalışması vb. etkilerle, fotoğraf alımı sırasında hava kamerasında oluşan titreşim. (Kamera titreşimi; hava fotoğraflarının netliğini, ayırma gücünü olumsuz yönde etkiler. Kamera titreşimini en az düzeyde tutabilmek için kamerayı; ağırlık merkezinde sürtünmesiz yataylandırmak ve sünger, lastik ve yaydan oluşan bir kombinezon içinde üç nokta üzerine oturtarak uçak gövdesine sönürnlü bir düzenle bağlamak gerekir.)
—Güz. sant. İzlenimci ressamların genellikle kesik fırça vuruşlarıyla yarattıkları ışık etkisi.
—Mak. san. Salgı titreşimi, bir milin ya da döner bir parçanın, desteksiz ya da iyi dengelenmemiş bölümünün yaptığı hareket.
—Mak. san. ve Oto Silkeleme titreşimi, bir kavramanın ya da transmisyonun kesintili çalışması.
— Kesici bir takımla işlenen bir parçanın yaptığı titreşim. (Bk. ansikl. böl.)
—Patol. Yerel titreşim, elle muayene sırasında yoklanan yerden avuç içine gelen hafif titreme duyumu. (Böyle bir titreşime, kalbin tepesinde mitral darlığında [kedi mırıltısı titreşimi] ve karaciğer bölgesinde hidatik kist olduğunda [hidatik titreşim] rastlanır.)
—Siber Kararlılığı yeterli olmayan etkin bir sistemin ayırtedici nitelikteki özsalınım rejimi. (Bir sistemin titreşimi, kararlılığı iyileştirilerek ve özellikle yalnız giderilecek sapmayı değil, bu sapmanın ardışık türevlerini de hesaba katan ayrıntılı bir etki yaratan, düzeltici ağlarla donatılarak ortadan kaldırılabilir.)
—Tip. Ses ya da göğüs kafesi titreşimi, hasta konuştuğu zaman, göğüs üzerine konan el ayasıyla algılanan titreşim.
—Zool. Titreşim duyusu, insanın ve hayvanların sesaltı frekanstaki titreşimleri algılaması. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Akust. Esnek bir cisim, örneğin bir ucu bir mengeneye sıkıştırılmış ince uzun bir metal levha, denge konumundan uzaklaştırılırsa, kendisine uygulanan kuvvet ortadan kalkar kalkmaz yine denge konumuna dönmeye çalışır ve kazandığı hızla denge konumunun her iki yanında bir dizi gel-git hareketi yapar. Cismin her titreşimi bir gidiş ve dönüş hareketinden oluşur. Bu hareketi sürdürecek bir düzenek yoksa titreşimin genliği, bir titreşimden diğerine geçtikçe azalır. Bu durumda sönürnlü hareketten söz edilir. Ancak, genellikle bu hareketi sürdürmek, yani titreşen cisme yeterince vurum vererek genlik kayıplarını her an gidermek mümkündür; böylece her titreşim kendinden öncekiyle özdeş olabilir (salıncak, sürekli titreşen diyapazon). Bu durumda hareket dönemseldir, yani bütün titreşimleri özdeştir; buna göre bir titreşimin süresine de dönem adı verilir. Hareketin frekansı zaman birimi başına titreşim sayısını verir ve hertz (kısaltması Hz) cinsinden ifade edilir. Dönem ile frekans birbirinin tersi olan iki sayıyla ölçülür. Örneğin normal la sesini veren bir diyapazonun hareketinin dönemi 1/440 saniye, buna denk düşen frekansıysa 440 Hz'dir.
Ne kadar karmaşık olursa olsun ayırt- edici özelliklerinden birisi (uzanım, hız, ivme) zamanın fonksiyonu olarak tanımlanan her dönemsel hareket, bir sinüzoidal fonksiyonla betimlenmiş basit hareketlerin üst üste gelmesi olarak ele alınabilir. Her bileşen hareket, göz önüne alınan hareketin frekansının bir tam katı olan bir frekansta oluşur. Titreşimin çözümlenmesi denilen bu ayrıştırmayı Joseph Fourier kanıtlamıştı. Fourier çözümlemesi adı verilen bu ayrıştırma, ölçme aygıtlarıyla hızlı bir biçimde gerçekleştirilebilir. Titreşimler çeşitli biçimlerde, genellikle de mekanik salınımları farklı tiplerde türdönüştürücü- lerle (algılayıcılar, ivmeölçerler ya da elektromanyetik, elektrodinamik, elektrostatik, piezoelektrik mikrofonlar vb.) elektrik salınımlarına dönüştürerek ölçülür. Titreşen cisim bir stroboskop ile gözlemlenir; bu stroboskop, gözlemlenen hareketin frekansına yakın frekansta şimşeklerle titreşen cismi aydınlatır. Bu durumda cisim yavaşça biçim değiştiriyormuş gibi görünür ve hareketi rahatlıkla izlenir Bu inceleme genellikle bir osiloskop yardımıyla yapılır ve bu durumda osiloskop ekranında Lis- sajous şekilleri ortaya çıkar.
Titreşimler, özellikle de sesötesi titreşimler, sanayinin birçok alanında kullanılır: plak sanayisi, çalgılar, mikrofonlar, hoparlörler, sesli uyarıcılar, sismik algılayıcılar vb. Titreşime karşı yalıtım sağlamak amacıyla birçok ürün imal edilmektedir (yaylar, sönümleyiciler, çeşitli esnek ürünler vb ).
—Mak. san. ve Oto. Silkeleme titreşimi. Tartaklama titreşimi, makinenin tahrik mekanizmasındaki darbelerden (dengelemenin iyi olmamasından, dişlilerin ya da rulmanların aşınmış olmasından vb.'den kaynaklanan) kaynaklanabileceği gibi, parçanın ya da takımın esnek biçim değiştirmesiyle oluşan titreşimlerden ya da işlenen malzemenin dayanımının dönemsel olarak değişmesinden de kaynaklanabilir Tartaklama titreşimi, işlenen yüzeyin pek düzgün olmamasına neden olur ve takımın takılarak kırılmasına yol açabilir. Bu olayın meydana gelmemesi için açılar’ doğru bilenmiş bir takım kullanılmalı ve bu takım, tezgâha olabildiğince sağlam biçimde monte edilmelidir. Son olarak tartaklama titreşimi, takımın yaptığı çok küçük titreşimlerle makinenin titreşimleri arasındaki rezonanstan kaynaklanabilir; bu rezonans kesme hızı değiştirilerek giderilebilir.
—Zool. Pek çok sayıda çeşitli mekanik algılayıcılar, "ses” sayılmayacak kadar düşük frekanslı titreşimleri algılayabilir. Gerçekten suda yaşayan hayvanlarda, çoğunlukla, salt dokunsal mekanik algılayıcılardan (kirpikler, çeşitli duyu kılları) titreşim algılayıcılarına ve işitsel algılayıcılara sürekli bir geçiş görülür. Balıklarda yanal çizgideki nöromastlar (hayvanın böğründe boylu boyunca yer alan ve su akıntılarına duyarlı olan mekanik algılayıcılar) aynı zamanda hem titreşim algılayıcıları, hem de işitsel algılayıcılardır (600 - 800 Hz'den aşağı ses frekansları için); ayrıca, nöromastlardaki duyu hücreleriyle içkulaktakı duyu hücreleri tamamıyla birbirine benzer ve iletim tarzları da aynıdır. Karada yaşayan hayvanlarda da aynı duyusal ikilik görülür (titreşim ve işitme duyumu); böceklerdeki bazı duyu organları (Johnston duyarga organı gibi) hava akımlarına du yarlıdır, seslerin yerini belirler ya da dizaltı organı gibi hem işitseldir hem de nesnelerden yayılan titreşimlere duyarlıdır. Omurgalılarda titreşimlere duyarlı duyu organları, memelilerdeki Pacini cisimcikleri ve kuşlardaki Herbst ya da Grandry cisimcikleri ya da üstderideki dokunma diskleri gibi kapsülleri sinir uçlu olabilir. Pacini cisimcikleri yalnız altderide bulunmaz ve primatlarda parmak uçları ya da digitigrat hayvanlarda taban yastıkları gibi özel bölgelerde, ayrıca eklem kapsüllerinde ve mezenter gibi bazı içorgan bölgelerinde de çokça bulunur.
Kaynak: Büyük Larousse
Titreşim Nedir?
