Civata Nedir?
VIP Never Say Never Agaın
BAĞLAMA VE HAREKET CIVATALARI
Genel Kavramlar
Cıvatalar teknikte bağlama ve hareket elemanları olarak en çok kullanılan, geniş kapsamlı olarak standartlaştırılmış makine elemanlarıdır. Bağlama ve hareket cıvataları fonksiyon bakımından farklı olmakla beraber gerek konstrüksiyon ve gerekse teori bakımından aynı esasları paylaşırlar. Çok çeşitli tiplerde imal edilen bağlama cıvataları çözülebilen bir bağlantı elemanı olup gerek bağlanan parçalarda ve gerekse cıvatanın kendisinde bir hasar, bozulma olmadan istenildiği kadar sökülüp tekrar takılabilir. Cıvata sistemleri;
Cıvataların bağlama elemanı olarak kullanılması halinde somun ayrı bir parça olabilir Şekil-1.1a veyabağlanacak parçalardan birisi somun olarak kullanılabilir Şekil-1.1b.Çok sık çözülmesi gereken sistemlerde, bir tarafı doğrudan doğruya bağlanacak parçalardan birine vidalanan ve somunla birlikte kullanılan saplama adı verilen elemanlar kullanılabilir Şekil-1.1c.Hareket cıvatalarının kullanılmasında iki durum sözkonusudur;
Vidaların Özellikleri
Teorik Esaslar ve Sınıflandırma
Teorik olarak bir helisi Şekil-1.2a; çap (d), hatve (h) ve helis açısı
olmak üzere üç faktör tayin eder. Bir helis eğrisi açıldığı zaman bir dik üçgen elde edilir Şekil-1.2b. Dik üçgenin h yüksekliğine helis adımı (vida hatvesi) denir. Üçgenin tabanı silindirin çevre uzunluğu
’ye eşittir. Buna göre dik üçgenden helis açısı veya eğimi;
ifadesinden bulunur. Vida profilinin her noktası eğim açısı farklı olan helislerle çizilmektedir. Cıvataların hesabında vidanın helis açısı olarak vida ortalama çapına 
karşılık gelen helis açısı alınır. Kinematik bakımından hatve, cıvatanın tam bir dönüşüne karşılık gelen eksenel yöndeki ilerlemedir.
Sponsorlu Bağlantılar
Cıvatalar teknikte bağlama ve hareket elemanları olarak en çok kullanılan, geniş kapsamlı olarak standartlaştırılmış makine elemanlarıdır. Bağlama ve hareket cıvataları fonksiyon bakımından farklı olmakla beraber gerek konstrüksiyon ve gerekse teori bakımından aynı esasları paylaşırlar. Çok çeşitli tiplerde imal edilen bağlama cıvataları çözülebilen bir bağlantı elemanı olup gerek bağlanan parçalarda ve gerekse cıvatanın kendisinde bir hasar, bozulma olmadan istenildiği kadar sökülüp tekrar takılabilir. Cıvata sistemleri;
- Dolu bir silindir üzerine bir profilin helisel bir hareketle (döndürme+öteleme) sarılması ile meydana gelen cıvata
- İçi boş bir silindirin iç çevre yüzeyine, aynı profilin aynı helisel hareketle sarılmasından meydana gelen somun
Şekil-1.1 Cıvata somun bağlantıları
Cıvataların bağlama elemanı olarak kullanılması halinde somun ayrı bir parça olabilir Şekil-1.1a veyabağlanacak parçalardan birisi somun olarak kullanılabilir Şekil-1.1b.Çok sık çözülmesi gereken sistemlerde, bir tarafı doğrudan doğruya bağlanacak parçalardan birine vidalanan ve somunla birlikte kullanılan saplama adı verilen elemanlar kullanılabilir Şekil-1.1c.Hareket cıvatalarının kullanılmasında iki durum sözkonusudur;
- Somun sabit tutularak cıvata döndürülmek suretiyle, cıvatanın kendi ekseni doğrultusunda hareket etmesi sağlanır.
- Cıvatanın eksenel hareketi önlenerek döndürülmek suretiyle, dönme hareketi önlenen somunun cıvata ekseni doğrultusunda hareket etmesi sağlanır.
- Ön gerilme temini gereken gergi mekanizmalarında gergi cıvatası,
- Yağ deliklerinde kapama elemanı (kör tapa),
- Aşınma ve boşluk ayarı gereken yerlerde ayar cıvatası,
- Mikrometre gibi ölçü aletlerinde çok küçük uzunlukların ölçülmesinde ölçme elemanı,
- Vidalı pres, mengene ve kriko gibi mekanizmalarda küçük çevre kuvvetleri ile büyük eksenel kuvvetler elde etmekte,
- Farklı eğimdeki vidalar ile en küçük uzunluktaki sıkıştırmanın elde edilmesi için sıkıştırma cıvatası
Vidaların Özellikleri
Teorik Esaslar ve Sınıflandırma
Teorik olarak bir helisi Şekil-1.2a; çap (d), hatve (h) ve helis açısı
olmak üzere üç faktör tayin eder. Bir helis eğrisi açıldığı zaman bir dik üçgen elde edilir Şekil-1.2b. Dik üçgenin h yüksekliğine helis adımı (vida hatvesi) denir. Üçgenin tabanı silindirin çevre uzunluğu ’ye eşittir. Buna göre dik üçgenden helis açısı veya eğimi; ifadesinden bulunur. Vida profilinin her noktası eğim açısı farklı olan helislerle çizilmektedir. Cıvataların hesabında vidanın helis açısı olarak vida ortalama çapına karşılık gelen helis açısı alınır. Kinematik bakımından hatve, cıvatanın tam bir dönüşüne karşılık gelen eksenel yöndeki ilerlemedir.Şekil-1.2 Helis ve helisin açınımı
Vidaların sınıflandırılması profil, helis yönü ve ağız sayısı bakımından yapılır.
Profil bakımından
Profil bakımından
Cıvata veya somunun elde edilmesinde helisel hareketle silindir üzerine veya delik yüzeyine sarılan profillerin şekline uygun olarak Şekil-1.3’de gösterildiği gibi vidalara; üçgen vida, trapez vida, yuvarlak vida, testere vida ve kare vida isimleri verilir. Bu vidalardan sadece kare vida standart değildir. Şekilden de görüldüğü gibi vida profillerini karakterize eden birtepe açısı vardır. Üçgen profilli vidalar metrik ve Whitworth vida olmak üzere iki gruba ayrılır. Metrik vidalarda profil eşkenar üçgen olup tepe açısı
, Whitworth vidalarda profil ikizkenar üçgen olup tepe açısı
’dir. Trapez ve testere profilli vidalarda
,kare vida da ise
’dir.
Şekil-1.3 Vida profilleri
Helis yönü bakımından
Diş profillerinin silindir üzerine sarılma yönüne göre vida sağ veya sol vida olabilir. Eğer bir cıvata somuna tesbit edilirken saat ibresi yönünde döndürülüyorsa vida sağ helis, saat ibresinin tersi yönünde döndürülüyorsa sol helistir
Ağız sayısı bakımındanVidalar tek veya çok ağızlı olabilir. Eğer cıvata tesbit edilirken bir devirde hatve kadar eksenel ilerleme varsa cıvata tek ağızlı, eğer ilerleme daha fazla ise cıvata çok ağızlıdır. Bu durumda bir hatvede birden fazla profil vardır. Eğer tek ağızlı vidanın hatvesi h ile gösterilirse, vida ağız sayısıolmak üzere çok ağızlı vidanın hatvesi
ile ifade edilir.
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....
