Yalıtık Nedir?
SMD MiSiM
YALITIK sıf. Yalıtlanmış.
—Geom Denklemi f(x. y)=0 olan bir eğrinin, eğimlerim2-f? + 2m-rv+f? = 0
denkleminin kökleri olan ve sanal teğetleri bulunan iki katlı bir noktası için kullanılır [Bu durumda (fJJ2 - f?■ fi} <0 dır.)
—Nüfus genet. Yalıtık nüfus, tanımlanabilmek için yeterince yalıtlanmış ve özelliklerini oluşturan çeşitli parametrelerin kesin bir biçimde değerlendirilmesine olanak sağlayacak ölçüde az üyeli nüfus kitlesi. (Bk. ansikl. böl.)
—Topol. Bir kümenin, yığılma noktası olmayan bir yapışma noktası için kullanılır.
—ANSİKL Nüfus genet. Açıkça anlaşılacak nedenlerle deneye başvurmasına olanak bulunmayan nüfus genetikçisi, gerçekliği olduğu gibi gözlemlemekle yetinmek ve bazı sonuçlar çıkarmaya olanak sağlayan koşulları bir araya getiren kimi ender fırsatlardan yararlanmak zorundadır. Oysa genetik mirasın bileşimini değiştiren etkenlerin çoğu, düşük yoğunluklu etkenlerdir; genellikle birbirlerine karşıt etkide bulunurlar, gözlemlenebılen bütünsel bileşkede bu konuda işleyen mekanizmaları açıkça ortaya koymaya elvermez. Özellikle, oldukça önemli sayıda insanı kapsayan göç olayı, derinden işleyen etkisiyle selektif sonuçların araştırılmasını boş bir çaba durumuna getirir. Bu göç olanaksız, hiç değilse yeterince sınırlı olduğu zaman, bu insan topluluğu bir “yalıtık" topluluk oluşturuyor demektir; nüfus burada katıksız, saf bir durumda, davranışların ve çevrenin etkileri dış katkılarla maskelenmemiş olarak gözlemlenebilir. Hele bu yalıtlanmış insan grupları az sayıda bireyden oluşuyorsa ve ekolojik açıdan birtakım “uç" koşullar içinde yaşıyorsa, bunların genetik mirasındaki değişikliklerin, gözlemlenebilmelerını sağlayacak kadar hızlı bir tempoda gerçekleşeceği umulabilır
• Sapma ve kanbağı. Bir nülusun yalıtıl- mışlığının sonuçlarından biri kendisini oluşturan bireylerin birbirleriyle akraba olmasıdır: bireylerden her birinin atalarının kuramsal sayısı (gf kuşakta 29) hızla grubun N mevcudunun üstüne çıkar" sözko- nusu atalardan çoğuna çeşitli soyağaçları yoluyla erişilebileceğini gösterir.
Bu artan akrabalığı ölçmenin bir yolu da “ortalama kanbağlılığı oranı "nı (ag) hesaplamaktır. Bu oran, g kuşağından rasgele seçilen bir bireyin herhangi bir karakterle ilgili olarak almış olduğu iki genin ' 'özdeş' ’ (yani ilk kuşağa ait aynı bir genin karşılığı) olma olasılığının derecesini gösterir.
Böylece, her türlü göç yokluğunda, a nin, a,,=1 -e-95N formülü uyarınca, 1e yöneldiği görülür. Bu durumda, son noktada bütün genler özdeş demektir Hiçbir değişinime uğramamaları durumunda bütün genler aynı "alel "i temsil ederler ve nüfus kitlesi bağdaşıktır.
Ancak, bu sonuç tümüyle göç yokluğu varsayımına bağlıdır. Her kuşak için n, Tik bir değişmez göçmen akını, kanbağı oranı sınırını 1'den 1/(1+4n,)'e indirir Demek ki, kuşak başına tek bir göçmen, sözko- nusu oranı 0,2'ye indirmeye yeterlidir.
Kuramsal modellerin incelenmesi bakımından yararlı olan ortalama kanbağlılığı kavramı, somut durumların çözümlenmesinde pek elverişli görünmemektedir, Yalıt- lanmış bir grup karşısında en iyi bilgi kaynağı, onun gerçek biyolojik tarihini yansıtan soyağaçlarının ortaya çıkarılmasıdır. Bunlardan yola çıkılarak, çeşitli bireylerin ya da çeşitli kuşakların kanbağı katsayısı hesaplanabilir. Ne var ki, bu soyağaçları, toplanan bilgilerin çok yetersiz bir özetidir. Buna karşılık, "genlerin* kökeni olasılığı" kavramı, genetik mirasın kuşaktan kuşağa evrimini belirlemeye ve olası “kurucu etkiler' 'in önemini değerlendirmeye olanak veren daha somut bir kavramdır.
• Yalıtık nüfusların farklılaşması.^ Başlangıçta bağdaşık olmakla birlikte coğrafi, toplumbilimsel ya da dini bazı nedenlerle kuşaklar boyunca birbirinden genetik bakımdan ayrı kalmış nüfus kitleleri, yavaş yavaş farklılaşırlar. Bu farklılaşma sürecinin hızı, nüfus sayılarını, göç akımlarının şiddetini ve çeşitli ortamların olası selektif baskılarını hesaba katan kuramsal modeller aracılığıyla incelenebilir. Ancak, hesaba katılması gereken parametrelerin sayısı o kadar çoktur ki, ancak pek az sayıda genel sonuç çıkarılabilir.
Bununla birlikte, tam yalıtlanmışlık ve seleksiyon yokluğu durumunda, bir ale- lin frekanslarının “standart çeşitlenme "si, aşağıdaki formülde gösterildiği gibi, ortalama kanbağı katsayısına eşittir: Burada, Pg.sözkonusu alelin frekans ortalamasını, Vg de onun tüm nüfus kitlesi için çeşitlenmesini gösterir Öyleyse, alel ne olursa olsun, yukarıdaki oran değişmez; gözlem sonuçlarıyla yapılacak bir karşılaştırma, bu kuramsal model ile gerçeklik arasındaki sapmayı ölçmemizi sağlayabilir; "standart çeşitlenmelerin gerçekte kuramın bildirdiğinden çok daha dağınık olduğu görülmektedir; bu durum, uzun vadede etkili selektif baskıların varlığını (bu selektif baskılar doğrudan açıkça gösterilmeyecek kadar zayıf olsa bile) gösteren dolaylı, ama ağırlıklı bir kanıt oluşturur.
Sponsorlu Bağlantılar
denkleminin kökleri olan ve sanal teğetleri bulunan iki katlı bir noktası için kullanılır [Bu durumda (fJJ2 - f?■ fi} <0 dır.)
—Nüfus genet. Yalıtık nüfus, tanımlanabilmek için yeterince yalıtlanmış ve özelliklerini oluşturan çeşitli parametrelerin kesin bir biçimde değerlendirilmesine olanak sağlayacak ölçüde az üyeli nüfus kitlesi. (Bk. ansikl. böl.)
—Topol. Bir kümenin, yığılma noktası olmayan bir yapışma noktası için kullanılır.
—ANSİKL Nüfus genet. Açıkça anlaşılacak nedenlerle deneye başvurmasına olanak bulunmayan nüfus genetikçisi, gerçekliği olduğu gibi gözlemlemekle yetinmek ve bazı sonuçlar çıkarmaya olanak sağlayan koşulları bir araya getiren kimi ender fırsatlardan yararlanmak zorundadır. Oysa genetik mirasın bileşimini değiştiren etkenlerin çoğu, düşük yoğunluklu etkenlerdir; genellikle birbirlerine karşıt etkide bulunurlar, gözlemlenebılen bütünsel bileşkede bu konuda işleyen mekanizmaları açıkça ortaya koymaya elvermez. Özellikle, oldukça önemli sayıda insanı kapsayan göç olayı, derinden işleyen etkisiyle selektif sonuçların araştırılmasını boş bir çaba durumuna getirir. Bu göç olanaksız, hiç değilse yeterince sınırlı olduğu zaman, bu insan topluluğu bir “yalıtık" topluluk oluşturuyor demektir; nüfus burada katıksız, saf bir durumda, davranışların ve çevrenin etkileri dış katkılarla maskelenmemiş olarak gözlemlenebilir. Hele bu yalıtlanmış insan grupları az sayıda bireyden oluşuyorsa ve ekolojik açıdan birtakım “uç" koşullar içinde yaşıyorsa, bunların genetik mirasındaki değişikliklerin, gözlemlenebilmelerını sağlayacak kadar hızlı bir tempoda gerçekleşeceği umulabilır
• Sapma ve kanbağı. Bir nülusun yalıtıl- mışlığının sonuçlarından biri kendisini oluşturan bireylerin birbirleriyle akraba olmasıdır: bireylerden her birinin atalarının kuramsal sayısı (gf kuşakta 29) hızla grubun N mevcudunun üstüne çıkar" sözko- nusu atalardan çoğuna çeşitli soyağaçları yoluyla erişilebileceğini gösterir.
Bu artan akrabalığı ölçmenin bir yolu da “ortalama kanbağlılığı oranı "nı (ag) hesaplamaktır. Bu oran, g kuşağından rasgele seçilen bir bireyin herhangi bir karakterle ilgili olarak almış olduğu iki genin ' 'özdeş' ’ (yani ilk kuşağa ait aynı bir genin karşılığı) olma olasılığının derecesini gösterir.
Böylece, her türlü göç yokluğunda, a nin, a,,=1 -e-95N formülü uyarınca, 1e yöneldiği görülür. Bu durumda, son noktada bütün genler özdeş demektir Hiçbir değişinime uğramamaları durumunda bütün genler aynı "alel "i temsil ederler ve nüfus kitlesi bağdaşıktır.
Ancak, bu sonuç tümüyle göç yokluğu varsayımına bağlıdır. Her kuşak için n, Tik bir değişmez göçmen akını, kanbağı oranı sınırını 1'den 1/(1+4n,)'e indirir Demek ki, kuşak başına tek bir göçmen, sözko- nusu oranı 0,2'ye indirmeye yeterlidir.
Kuramsal modellerin incelenmesi bakımından yararlı olan ortalama kanbağlılığı kavramı, somut durumların çözümlenmesinde pek elverişli görünmemektedir, Yalıt- lanmış bir grup karşısında en iyi bilgi kaynağı, onun gerçek biyolojik tarihini yansıtan soyağaçlarının ortaya çıkarılmasıdır. Bunlardan yola çıkılarak, çeşitli bireylerin ya da çeşitli kuşakların kanbağı katsayısı hesaplanabilir. Ne var ki, bu soyağaçları, toplanan bilgilerin çok yetersiz bir özetidir. Buna karşılık, "genlerin* kökeni olasılığı" kavramı, genetik mirasın kuşaktan kuşağa evrimini belirlemeye ve olası “kurucu etkiler' 'in önemini değerlendirmeye olanak veren daha somut bir kavramdır.
• Yalıtık nüfusların farklılaşması.^ Başlangıçta bağdaşık olmakla birlikte coğrafi, toplumbilimsel ya da dini bazı nedenlerle kuşaklar boyunca birbirinden genetik bakımdan ayrı kalmış nüfus kitleleri, yavaş yavaş farklılaşırlar. Bu farklılaşma sürecinin hızı, nüfus sayılarını, göç akımlarının şiddetini ve çeşitli ortamların olası selektif baskılarını hesaba katan kuramsal modeller aracılığıyla incelenebilir. Ancak, hesaba katılması gereken parametrelerin sayısı o kadar çoktur ki, ancak pek az sayıda genel sonuç çıkarılabilir.
Bununla birlikte, tam yalıtlanmışlık ve seleksiyon yokluğu durumunda, bir ale- lin frekanslarının “standart çeşitlenme "si, aşağıdaki formülde gösterildiği gibi, ortalama kanbağı katsayısına eşittir: Burada, Pg.sözkonusu alelin frekans ortalamasını, Vg de onun tüm nüfus kitlesi için çeşitlenmesini gösterir Öyleyse, alel ne olursa olsun, yukarıdaki oran değişmez; gözlem sonuçlarıyla yapılacak bir karşılaştırma, bu kuramsal model ile gerçeklik arasındaki sapmayı ölçmemizi sağlayabilir; "standart çeşitlenmelerin gerçekte kuramın bildirdiğinden çok daha dağınık olduğu görülmektedir; bu durum, uzun vadede etkili selektif baskıların varlığını (bu selektif baskılar doğrudan açıkça gösterilmeyecek kadar zayıf olsa bile) gösteren dolaylı, ama ağırlıklı bir kanıt oluşturur.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
