Yaylacılık Nedir?

YAYLACILIK a. Coğ. Temelde yerleşik olarak yaşayan, ama hayvancılığın önemli rol oynadığı bazı kırsal toplumlarda çoğunlukla halkın bir kesiminin katıldığı daha çok düşey doğrultudaki mevsimlik göç hareketi. (Eşanl. transhümans.) [Bk. an- sikl. böl ]

—Hayvc. Hayvanları yazın dağlardaki otlaklara götürüp otlatmaya dayanan hayvancılık sistemi. (Yaylacılık iki türlü yapılır: birinde sürüler kışın büyük bir kısmını ahırda geçirir; ötekinde ise hayvanlar ovadaki ahırlarda otlatılır. Bu tip yaylacılıkta hayvanların meraya ulaşmak için aldıkları yol çok daha kısadır.)

—ANSİKL. Yaylacılık, gerçek konargöçerlerin daha çok yatay doğrultudaki sürekli yer değiştirmelerinden kesinlikle ayrılır. Yaylacılıkta göç hareketinin zamanını ve yönünü, engebeliğin iklim üzerindeki etkisi sonucunda alçak ovalar ve havzalarla yüksek dağların bitki örtülerinde meydana gelen mevsimlik fenolojik ritmik değişiklikler belirler. Yaylacılık, yazı kurak ve engebeli bölgelere özgü mevsimlik bir göç türüdür ve özellikle Akdeniz iklim tipinin etkisindeki ülkelerde, bu arada Anadolu'da eskiden beri en yaygın biçimde uygulanır. Bu harekete katılan köy halkı kışı, hayvan (çoğunlukla davar) sürüleri ile birlikte genellikle ovalarda ya da çukur havzalarda kurulmuş köylerinde (kışla ya da kışlak) geçirir. Bu nemli dönemde alçak yerlerdeki otlaklar yeşerir ve hayvanların beslenmesine yeter. Oysa, yaz kuraklığı ile birlikte otlakların kuruması, yayılarak beslenebilmeleri için sürülerin daha nemli ve ot bakımından zengin yüksek yerlere çıkarılmasını gerektirir. Ayrıca bu, kışlakta yetiştirilen tarım ürünlerinin korunması bakımından da uygun bir önlemdir. Her köyün eskiden beri yararlandığı belli bir yaylası (ya da yaylağı) vardır. Bölgeden bölgeye ve yılın hava koşullarına göre değişmekle birlikte yaylaya doğru genellikle mayıs ve haziran aylarında başlayan göçe, çiftçi-hayvancı köylerde, çoğu kadın ve çocuk olmak üzere, halkın bir kesimi ya da yalnız çobanlar katılır; geri kalan nüfus köylerinde kalarak tarım işleriyle uğraşır. Buna karşılık, hayvancılığın ağır bastığı ya da yalnız hayvancılıkla geçinen toplumlarda hemen bütün köy halkı göçe katılarak yaylaya çıkar. Sıcak mevsimde yaylada kıl çadırlarda, çardaklarda ya da oba, ağıl, dam gibi bazı basit taş yapılarda, kimi orman bölgelerinde ise ağaçtan yapılmış konutlarda konaklanır. Bu sırada hayvanların bakımı, süt, tereyağı, peynir üretimi ile uğraşılır; bazı yaylalarda ayrıca küçük ölçüde yaz sebzeleri de yetiştirilir. Soğukların ve yağışların başlaması üzerine, genellikle eylülde ya da ekim başlarında, tekrar kışlağa doğru inişe geçilir. Yayla ile kışlak arasındaki uzaklık bölgelerin özelliklerine göre değişir; kimi bölgelerde kısadır, ama kimi bölgelerde onlarca kilometreyi bulur. Özetle yaylacılık, belli koşulların gerçekleştiği bölgelerde, kırsal ekonominin doğanın mevsimlik ritmine uymuş özgün bir yaşam biçimidir. (-» Kayn.)

YAYLACI a.
1. Kendisine ait hayvanları ya da başka çiftçilerin emanet ettikleri hayvanları yaylaya götürerek bakıp yetiştiren ve ürünlerini alan kişi, topluluk.
2. Anfilerde, meclislerde arka sıralarda oturan kimse (arg.).

yaylacılık ingilizcesi

• transhumance

yaylacı
isim

• Yaylaya çıkan kimse.