Yükselteç Nedir?
SMD MiSiM
YÜKSELTEÇ a. Elektron.
1. Bir elektrik işaretinin verdiği akım yeğinliğini, bunun bir yük içinde oluşturduğu gücü ya da bu işaretin gerilimini yükseltmeye yarayan
elektronik devre. (Eşanl. AMPLİFİKATÖR, KUVVETLENDİRİCİ.) [Bk. ansikl. böl.]
2. A, B ya da C sınıfı yükselteç, iletim rejimi, kutuplanmanın belirlediği sınıfa bağlı olan yükselteç. || Birim kazançlı yükselteç, 1'e eşit gerilim yükseltmesi nedeniyle empe- dans adaptörleri sınıfında yer alan, güç yükseltici elektronik düzenek. || Diferansiyel yükselteç, çıkış işareti (akım ya da gerilim) iki giriş gerilimi arasındaki farka bağlı olan elektronik yükselteç. || Doğru akım yükselteci, çok alçak frekanslı işaretleri ya da çok yavaş değişen ve dönemsel olmayan elektriksel büyüklükleri kuvvetlendiren yükselteçlere, yanlış olarak verilen ad. || Geribeslemeli yükselteç, çıkış işaretinin bir bölümü giriş işaretinden elde edilen ve böylece sistemin, bileşenlerinin karakteristiklerindeki değişimlere karşı tümel duyarlığı azaltılmış olan yükselteç. (Geribeslemeli yükselteç özellikle, okyanusaşırı bağlantılar gibi, uzun mesafeli telefon bağlantılarının yineleyicilerinde kullanılır) || işlemsel yükselteç, çıkış işareti, bir ya da birçok giriş işaretinin toplam, integral, türev vb. gibi matematiksel bir fonksiyonu plan geribeslemeli elektronik yükselteç, (işlemsel yükselteçler özellikle örneksel diferansiyel çözümleyicilerde ve örneksel simülatörlerde kullanılır.) || Manyetik yükselteç, manyetik bir malzemedeki alan ile indükleme arasındaki bağıntıdan yararlanan ve özellikle otomatik denetim sistemlerinde kullanılan yükselteç. || Parametreli yükselteç, işaretin ani genliğiyle değişen, doğrusal olmayan kapasitif ya da self indüktanslı bir reaktans taşıyan yükselteç.
—Arıc Kovanın üzerine yerleştirilen ve kenarları kovanla aynı boyda olan altsız ve kapaksız kasa. (Yüksekliği kovanın tipine göre Langstroth tipinde aynı, Dadant tipinde yarı yarıya değişir; yükselteç, bal yapımı mevsiminde verimi artırmak amacıyla kovanların üzerine yerleştirilir.)
—Elektroakust. Yüksek-bağlılık niteliğine sahip bir müzik setinde, hoparlörlerden önce gelen öğe. (Eşanl. AMPLİFİKATÖR, KUVVETLENDİRİCİ.)
—Fota Işıltı ya da parlaklık yükselteci, karşısındaki flüorışıl tabaka üzerinde, ışıltısı hedef üzerinde oluşan görüntünün birkaç katı olan bir görüntü oluşturan, ışığa duyarlı hedefli elektron tübü. (Radyografik bir görüntünün ışıltısını büyük ölçüde artıran bu aygıt, radyolojide, radyasyon dozunu azaltmaya yarar.)
—Ölçbil. AMPLİFİKATÛR'ün eşanlamlısı.
—Siber. Dış bir kaynaktan enerji alarak, bir olayın yeğinliğini artıran aygıt. (-> DENETİM.)
—Tarım mak. Bağlantı yükselteci, tarımda kullanılan traktörlerde debriyaja basmadan ve motorla hareket tekerlekleri arasındaki iletimi kesmeden bir aktarma hızından başka bir aktarma hızına geçebilmeyi sağlayan mekanizma.
—ANSİKL. Elektron. Yükselteçler, ayrık etkin öğeler (örneğin çiftkutuplu ya da alan etkili tranzistorlar) ya da tümleşik etkin öğeler (örneğin işlemsel ya da videofrekans yükselteçleri) kullanılarak gerçekleştirilir.
Elektromanyetik dalgalarla yapılan iletişim tekniğinde ve denizaltı kabloları gibi çok uzun telefon devrelerinde ara bağlantı amacıyla kullanılır. Elektronikte çeşitli yükselteç türleri vardır. Bunları bir frekans ölçütüne göre sınıflamak mümkündür. Doğru akım yükselteçler1 i çok alçak frekanslı işaretleri iletir ve sıcaklıkla değişmeden çalışmalıdırlar; ölçme tekniklerinde kullanılırlar. Yüksek frekans yükselteçteki kimi zaman ayarlı ya da seçici, kimi zaman da geniş bantlı ya da dönemsizdir. Videofrekans yükselteçler'i özellikle televizyon ve radar akımlarında kullanılır ve birkaç hertzden birçok megahertz'e dek uzanabilen geçirme bantları vardır. Çeşitli katlar arasındaki bağlantı ve yükleme ölçütü, direnç ve kapasiteli, transformatörlü ve ayar devreli yükselteçler ortaya çıkarır. Alçak gürültülü yükselteçler bir alıcı zincirinin ilk katını oluşturur; çünkü zinci batı ve yönelik akıntı
burgaçlardan etkilenen cephe rin toplam gürültüsü, eğer kazancı büyükse ilk katın gürültüsüne aşağı yukarı eşit olur.
A sınıfı bir yükselteç minimum bozulma ile işaretlerin gücünü kuvvetlendirmede kullanılır. Bir transzistorun bu tip çalışmasında, kolektör akımı lc işaretin dönemi süresince sıfırdan farklıdır, verim düşüktür. B sınıfı bir yükselteçte sinüzoidal bir uyarma için, lc akımı dönemin yarısı süresince sıfırdır. Push-pull montajında, her biri yükü farklı yandönem süresince besleyen, B sınıfı çalışan iki tranzistor birleştirilir: bozulmayı azaltmak amacıyla, her etkin öğenin iletimde kaldığı süre bir yarıdönemden biraz büyüktür: böylece de A-B sınıfı çalışılmış olunur C sınıfında, iletim yarıdönemden küçük 2 0O süresince sağlanır. Bu tip yükselteçler armonikleri yoketmek amacıyla ayarlı yükle kullanılırlar. Çok küçük 60 açılma açıları için verim çok yükselir (yüksek frekanslı güç yükselteçleri).
İşlemsel bir yükselteç aşağıdaki sıralanan özelliklere sahip doğrusal bir tümleşik devredir: kazancı 100 000 ya da daha fazla; bir yandan bir önceki katın özelliklerini bozmamak, diğer yandan da geribesleme çevriminin özelliklerine etkimemek için, çok yüksek giriş empedansı; yük empedansının çıkış gerilimini etkilemesini önlemek amacıyla çok düşük çıkış empedansı; doğru akımdan birçok megahertz’e kadar uzanan ve yüksek frekanslarda zayıflama ve faz kayması bulunmayan çok geniş bir geçirme bandı; giriş işaretinin yokluğunda sıfır çıkış gerilimi. Genel olarak bu devrenin, birincisi doğrudan (+), İkincisi evirici (-) olan iki fark girişi ve tek çıkışı vardır; kimi modellerde ise bir fark çıkışı da bulunabilir. Bu yükselteçler kimi zaman toprağa göre pozitif ve negatif olan iki besleme gerektirirler. işlemsel yükseltecin özelliklerini geri besleme devresi belirler: akımı ters yöne çeviren ya da çevirmeyen gerilim yükselteçleri akım-gerilim ve gerilim-akım çeviricileri, empedans uydurucular, diferansiyel yükselteçler, aktif filtreler, işaret üreteçleri, vb. işlemsel yükselteçlerin modern devrelerde çok geniş kullanım alanı vardır.
Parametreli yükselteç, işaretin ya kendi frekansında, ya da başka bir frekansta kuvvetlenmesini sağlayan bir frekans tayfı ortaya çıkarır. Bu aygıtın en önemli üstünlüğü çok küçük bir gürültü çarpanına sahip olmasıdır ki, bu da onu hiperfrekans bandında (radar yankılarının ya da iletişim uydulannın ilettiği işaretlerin alınması) ya da radyogökbilimde rastlanan çok zayıf işaretlerin alınmasında çok değerli kılar.
Bir akım ya da gerilim yükselteci’ nin performansı çıkış akımının giriş akımına ya da çıkış geriliminin giriş gerilimine oranıyla belirlenir. Her iki halde de bu oran bir güç kuvvetlendirmesi olmasa da yükseltme adını alır.
Bir güç yükselteci'nin davranışı ise çoğu zaman desibel olarak ifade edilen ve "kazanç" adını alan çıkış gücünün giriş gücüne oranı ile belirlenir.
1. Bir elektrik işaretinin verdiği akım yeğinliğini, bunun bir yük içinde oluşturduğu gücü ya da bu işaretin gerilimini yükseltmeye yarayan
Sponsorlu Bağlantılar
2. A, B ya da C sınıfı yükselteç, iletim rejimi, kutuplanmanın belirlediği sınıfa bağlı olan yükselteç. || Birim kazançlı yükselteç, 1'e eşit gerilim yükseltmesi nedeniyle empe- dans adaptörleri sınıfında yer alan, güç yükseltici elektronik düzenek. || Diferansiyel yükselteç, çıkış işareti (akım ya da gerilim) iki giriş gerilimi arasındaki farka bağlı olan elektronik yükselteç. || Doğru akım yükselteci, çok alçak frekanslı işaretleri ya da çok yavaş değişen ve dönemsel olmayan elektriksel büyüklükleri kuvvetlendiren yükselteçlere, yanlış olarak verilen ad. || Geribeslemeli yükselteç, çıkış işaretinin bir bölümü giriş işaretinden elde edilen ve böylece sistemin, bileşenlerinin karakteristiklerindeki değişimlere karşı tümel duyarlığı azaltılmış olan yükselteç. (Geribeslemeli yükselteç özellikle, okyanusaşırı bağlantılar gibi, uzun mesafeli telefon bağlantılarının yineleyicilerinde kullanılır) || işlemsel yükselteç, çıkış işareti, bir ya da birçok giriş işaretinin toplam, integral, türev vb. gibi matematiksel bir fonksiyonu plan geribeslemeli elektronik yükselteç, (işlemsel yükselteçler özellikle örneksel diferansiyel çözümleyicilerde ve örneksel simülatörlerde kullanılır.) || Manyetik yükselteç, manyetik bir malzemedeki alan ile indükleme arasındaki bağıntıdan yararlanan ve özellikle otomatik denetim sistemlerinde kullanılan yükselteç. || Parametreli yükselteç, işaretin ani genliğiyle değişen, doğrusal olmayan kapasitif ya da self indüktanslı bir reaktans taşıyan yükselteç.
—Arıc Kovanın üzerine yerleştirilen ve kenarları kovanla aynı boyda olan altsız ve kapaksız kasa. (Yüksekliği kovanın tipine göre Langstroth tipinde aynı, Dadant tipinde yarı yarıya değişir; yükselteç, bal yapımı mevsiminde verimi artırmak amacıyla kovanların üzerine yerleştirilir.)
—Elektroakust. Yüksek-bağlılık niteliğine sahip bir müzik setinde, hoparlörlerden önce gelen öğe. (Eşanl. AMPLİFİKATÖR, KUVVETLENDİRİCİ.)
—Fota Işıltı ya da parlaklık yükselteci, karşısındaki flüorışıl tabaka üzerinde, ışıltısı hedef üzerinde oluşan görüntünün birkaç katı olan bir görüntü oluşturan, ışığa duyarlı hedefli elektron tübü. (Radyografik bir görüntünün ışıltısını büyük ölçüde artıran bu aygıt, radyolojide, radyasyon dozunu azaltmaya yarar.)
—Ölçbil. AMPLİFİKATÛR'ün eşanlamlısı.
—Siber. Dış bir kaynaktan enerji alarak, bir olayın yeğinliğini artıran aygıt. (-> DENETİM.)
—Tarım mak. Bağlantı yükselteci, tarımda kullanılan traktörlerde debriyaja basmadan ve motorla hareket tekerlekleri arasındaki iletimi kesmeden bir aktarma hızından başka bir aktarma hızına geçebilmeyi sağlayan mekanizma.
—ANSİKL. Elektron. Yükselteçler, ayrık etkin öğeler (örneğin çiftkutuplu ya da alan etkili tranzistorlar) ya da tümleşik etkin öğeler (örneğin işlemsel ya da videofrekans yükselteçleri) kullanılarak gerçekleştirilir.
Elektromanyetik dalgalarla yapılan iletişim tekniğinde ve denizaltı kabloları gibi çok uzun telefon devrelerinde ara bağlantı amacıyla kullanılır. Elektronikte çeşitli yükselteç türleri vardır. Bunları bir frekans ölçütüne göre sınıflamak mümkündür. Doğru akım yükselteçler1 i çok alçak frekanslı işaretleri iletir ve sıcaklıkla değişmeden çalışmalıdırlar; ölçme tekniklerinde kullanılırlar. Yüksek frekans yükselteçteki kimi zaman ayarlı ya da seçici, kimi zaman da geniş bantlı ya da dönemsizdir. Videofrekans yükselteçler'i özellikle televizyon ve radar akımlarında kullanılır ve birkaç hertzden birçok megahertz'e dek uzanabilen geçirme bantları vardır. Çeşitli katlar arasındaki bağlantı ve yükleme ölçütü, direnç ve kapasiteli, transformatörlü ve ayar devreli yükselteçler ortaya çıkarır. Alçak gürültülü yükselteçler bir alıcı zincirinin ilk katını oluşturur; çünkü zinci batı ve yönelik akıntı
burgaçlardan etkilenen cephe rin toplam gürültüsü, eğer kazancı büyükse ilk katın gürültüsüne aşağı yukarı eşit olur.
A sınıfı bir yükselteç minimum bozulma ile işaretlerin gücünü kuvvetlendirmede kullanılır. Bir transzistorun bu tip çalışmasında, kolektör akımı lc işaretin dönemi süresince sıfırdan farklıdır, verim düşüktür. B sınıfı bir yükselteçte sinüzoidal bir uyarma için, lc akımı dönemin yarısı süresince sıfırdır. Push-pull montajında, her biri yükü farklı yandönem süresince besleyen, B sınıfı çalışan iki tranzistor birleştirilir: bozulmayı azaltmak amacıyla, her etkin öğenin iletimde kaldığı süre bir yarıdönemden biraz büyüktür: böylece de A-B sınıfı çalışılmış olunur C sınıfında, iletim yarıdönemden küçük 2 0O süresince sağlanır. Bu tip yükselteçler armonikleri yoketmek amacıyla ayarlı yükle kullanılırlar. Çok küçük 60 açılma açıları için verim çok yükselir (yüksek frekanslı güç yükselteçleri).
İşlemsel bir yükselteç aşağıdaki sıralanan özelliklere sahip doğrusal bir tümleşik devredir: kazancı 100 000 ya da daha fazla; bir yandan bir önceki katın özelliklerini bozmamak, diğer yandan da geribesleme çevriminin özelliklerine etkimemek için, çok yüksek giriş empedansı; yük empedansının çıkış gerilimini etkilemesini önlemek amacıyla çok düşük çıkış empedansı; doğru akımdan birçok megahertz’e kadar uzanan ve yüksek frekanslarda zayıflama ve faz kayması bulunmayan çok geniş bir geçirme bandı; giriş işaretinin yokluğunda sıfır çıkış gerilimi. Genel olarak bu devrenin, birincisi doğrudan (+), İkincisi evirici (-) olan iki fark girişi ve tek çıkışı vardır; kimi modellerde ise bir fark çıkışı da bulunabilir. Bu yükselteçler kimi zaman toprağa göre pozitif ve negatif olan iki besleme gerektirirler. işlemsel yükseltecin özelliklerini geri besleme devresi belirler: akımı ters yöne çeviren ya da çevirmeyen gerilim yükselteçleri akım-gerilim ve gerilim-akım çeviricileri, empedans uydurucular, diferansiyel yükselteçler, aktif filtreler, işaret üreteçleri, vb. işlemsel yükselteçlerin modern devrelerde çok geniş kullanım alanı vardır.
Parametreli yükselteç, işaretin ya kendi frekansında, ya da başka bir frekansta kuvvetlenmesini sağlayan bir frekans tayfı ortaya çıkarır. Bu aygıtın en önemli üstünlüğü çok küçük bir gürültü çarpanına sahip olmasıdır ki, bu da onu hiperfrekans bandında (radar yankılarının ya da iletişim uydulannın ilettiği işaretlerin alınması) ya da radyogökbilimde rastlanan çok zayıf işaretlerin alınmasında çok değerli kılar.
Bir akım ya da gerilim yükselteci’ nin performansı çıkış akımının giriş akımına ya da çıkış geriliminin giriş gerilimine oranıyla belirlenir. Her iki halde de bu oran bir güç kuvvetlendirmesi olmasa da yükseltme adını alır.
Bir güç yükselteci'nin davranışı ise çoğu zaman desibel olarak ifade edilen ve "kazanç" adını alan çıkış gücünün giriş gücüne oranı ile belirlenir.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
