Tablet Nedir?

TABLET, -ti a. (fr. tablette).
1. Yassı ve düz biçimde kalıplanmış yiyecek maddesi: Çorbaya bir etsuyu tableti atmak.
2. Arkeol. Eski Önasya uygarlıklarında ve Ortaçağda, üzerine kazı kalemiyle yapılmış resim, yazı ya da çizimler bulunan küçük levha! (Bk. ansikl. böl.)

—Bilş. Grafik tablet, bir bilgisayarda, giriş organlarından biri. Grafik tabletler, bir çizimi izleyecek biçimde hareket ettirilen bir kalemin ardışık konumlarının koordinatlarını bilgisayara vermeye yarar. (Grafik tabletlerin yardımıyla bir çizim, bilgisayar belleğine yüklenebilir. Kalemin koordinatları kalemin tablete bastırılması sonucu oluşan direnç, sığa ya da ses etkilerinden yararlanılarak saptanır.)

—Eczc. Değirmi biçimde yassı hap. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Arkeol. Mezopotamya'da İ.Ö. 3500’e doğru yazının bulunuşundan sonra, taze yumuşak kil levhalar kullanılmaya başlandı. Bu tabletler daha sonra güneşte kurutulur ya da önemli belgelerin yazıldığı parçalar fırınlanarak sertleştirilir, böylece bozulmaları önlenirdi. Genellikle elde tutulacak büyüklükteki bu levhaların bir bölümü hafifçe dışbükeydi; kenar uzunlukları 2-30 cm arasında değişiyordu. Yazıcılar ucu sivri (piktogramlar), daha sonra da pahlı (çivi yazısı) bir kamış kalemle, yumuşak kil yüzeye bastırarak yazıyorlardı. Önasya ve Yakındoğu'daki yüzlerce buluntu yerinde arşiv (Mari'deki krallık sarayında odaların zemininde, ekonomik ve yasal metinlerden, diplomatik yazışmalardan oluşan on binlerce çivi yazılı tablet bulundu) ya da kitaplık (Ninova’da Asurbanipal kitaplığı olarak anılan yapıda yirmi binden fazla tablet ele geçti) olarak toplanmış yüz binlerce tablet ortaya çıkarıldı. Sümerce, akkadca, babil ve asur dillerinde yazılmış metinlerden oluşan bu tabletlerin kimileri birkaç satırdan, kimileri de birçok yazı sütunundan meydana geliyordu. Edebi ve dinsel metinleri, mektupları, sözleşmeleri, yasaları, ekonomik, toplumsal ve siyasal yaşamla ilgili bilgileri içeren bu tabletler, eski toplumların uygarlıklarının tanınmasına önemli ölçüde katkıda bulunmuştur.
Anadolu'nun ilk yazılı belgeleri 1882'de Th. G. Pinches’in ortaya çıkardığı ve bulundukları bölgenin adıyla anılarak “Kappadokia tabletleri" diye adlandırılan çivi yazılı kil tabletlerdir. Çek bilgini Hrozny, 1925’te Kültepe’de yaptığı kazılarda bunlara yenilerini ekledi ve bu tabletler üzerinde yapılan çalışmalar sonucu bu belgelerin Asur ticaret kolonileri çağına ait oldukları kesinleşti (İ.Ö. II. binyıl başı). Asurlu tüccarlarla Anadolu'nun yerli halkı arasındaki ticarete ve ekonomiye ilişkin bu belgelerle dönemin siyasal ve toplumsal yaşamı önemli ölçüde aydınlanmıştır. Asur ticaret kolonileri çağını yaşamış ve Hititler'e yüzlerce yıl başkentlik yapmış olan Boğazköy'de de, Chantre ve Schaeffer tarafından yapılan kazılarda (1894), çok sayıda çivi yazılı kil tablet ele geçmiştir. Daha sonra gerçekleştirilen çalışmalarla yaklaşık 40 000 çivi yazılı kil tabletten oluşan büyük bir devlet arşivi ortaya çıkarıldı. Bu arşiv Hititler’in kültürünün, tarihinin, kral adlarının, seferlerin, antlaşmaların, toplumsal ve ekonomik yaşamlarının, yasalarının, bayramlarının, dinlerinin ve dillerinin ayrıntılı olarak aydınlanmasını sağladı. Ayrıca Alişar’da, Maşat höyük’te (Ta- pigga) pek çok tablet bulundu. 1986’da, Peter Neve’nin Boğazköy'de yaptığı kazılar sırasında, Sfenksli kapı yakınında bronz bir tablet bulunması, olaya yeni bir boyut kazandırdı (o güne değin bulunanların tümü kildendir). 35x23,5 cm büyüklüğünde, 8-10 cm kalınlığındaki bu tabletin iki yüzü de yazılıdır ve Tuthalya IV ile Tarhuntassa kralı arasında yapılan bir antlaşmayı belgelemektedir.
Kıbrıs'ta, Mykenai'de ve Girit'te de üzerlerinde çoğu kez ideografik işaretler bulunan tabletler ele geçmiştir.
Mısır’da, Tis döneminden kil yerine taş ya da abanozdan, üzerleri hiyeroglifli tatletler ortaya çıkarılmıştır; genellikle dinsel ayinlerle ilgili olan bu levhalar, önemli olayları anmakta kullanılıyordu.
Yunarvroma dünyasında, papirüsün yanı sıra, üzerine balmumu sıvanmış, küçük ağaç levhalar da kullanılıyordu. Bu levhalara, bir ucu sivri, ötekisi küt bir kalemle yazılıyordu (sivri uçla yazılıyor, küt uçla da balmumu düzleştirilerek yazılar siliniyordu). Bu levhaların birkaç tanesi birleştirilerek bir tür kitap elde ediliyordu.
Üzerine kötülük yapılmak istenen kişilerin adlarının yer aldığı, genellikle kurşundan yapılmış levhalar olan tabellae defixionum, değişik bir tablet türüdür. Bunların kimilerinde adın yanına, kişinin silüeti de çizilir, çevresine de büyülü sözcükler yazılırdı. Bunlar genellikle latince idi, ancak Ampurias’taki nekropoliste ele geçirilen İ.Ö. Ill.-I. yy.’lardaki örnekler gibi yunanca olanları da vardı.
Paskalya adası'nda da ağaç tabletler ele geçmiştir. Bunların üzerlerine anlamı bugüne değin çözülememiş bir takım işaretler kazınmıştır.

—Eczc. Birçok ülkede komprime denilen hazır ilaçlara ülkemizde tablet denir. Fransız farmakopesi ise, pastil de denilen ve ana maddesi şeker olan, bir ya da daha fazla etken madde ve bağlayıcı müsilaj içeren preparatları tablet olarak adlandırır. Bu preparatlar özellikle ağız ve mide mukozasına etki göstermek üzere hazırlanır. Ağırlıkları 1 gram kadar olup, uygun bir esans ile koku verilmiş ve bazen de renkli olacak şekilde hazırlanmış, katı bir ilaç şeklidir.