Taşıyıcı Nedir?

TAŞIYICI sıf. Bir şeyin ağırlığını çeken, o şeyi taşıyan bir aygıt, bir düzenek için kullanılır.

—Aktar. Taşıyıcı köprü, koşutyüzlü bir etki alanı olan ve ayak ya da kazıklarla taşınan yatay bir yapıdan oluşan kaldırma aygıtı; üzerinde bir kaldırma aygıtının hareket ettiği bu yapı raylar üzerinde gidip gelir. (Eşanl. PORTİK.) [Bk. ansikl. böl.] || Taşıyıcı yarım köprü, köprülü kren ile taşıyıcı köprü arasında yer alan ve koşutyüzlü bir etki alanı olan kaldırma aygıtı. (Tek bir ayak üzerinde taşınan bu aygıtın yerde bir tek rayı vardır; ikinci ray ise bir yapıya tespit edilmiştir.) [Eşanl. YARIM PORTİK.]

—Biyol. Taşıyıcı hücre süngerlerde bir spermatozoidin girip halka ile kamçısını kaybettikten sonra kistleştiği sindirim hücresi. (Ovosit olgunlaşınca, taşıyıcı hücre ona yanaşır ve kistleşmiş spermatozoidini ona sokar [dolaylı döllenme].)

—Böcbil. Taşıyıcı böcek, kendisi zarar görmeden bünyesinde barındırdığı hastalık yapıcı bakteri ya da virüsleri insanlara, hayvanlara ya da bitkilere bulaştırabilen böcek.

—Dy. Taşıyıcı dingil, bir lokomotifte, devin- dirici dingilin tersine yükün bir bölümünü taşıyan ve önde bulunduğunda taşıtı yönlendirmeye yarayan dingil (kılavuz dingil). || Taşıyıcı kablo, cer akımını dağıtan katerıer askılı bir havai hatta pandüller yardımıyla temas tellerini taşıyan kablo. || Taşıyıcı tekerlek, devindirici tekerlekle tersine, yükün bir bölümünü taşıyan tekerlek.

—Gökbil. Taşıyıcı daire, gezegenlerin karmaşık görünür hareketini açıklamak için Antikçağ gökbilimcileri tarafından var olduğu düşünülen daire. (Bk. ansikl. böl.)

—inş. Taşıyıcı duvarlar, tonozların, döşemelerin ve çatı iskeletinin üzerine dayandığı duvarlar.

—Opt. Taşıyıcı lam, üzerine mikroskopta incelenecek cismin yerleştirildiği lam.

—Tarım mak. Taşıyıcı lama, bir kesme kirişinin başlıca elemanlarını taşıyan, dikdörtgen kesitli, yamuk biçiminde çelik parça.

—Telekom. Taşıyıcı akımla iletim, bir yolda, bir ya da birçok sinüzoidal taşıyıcı salınımın, bir ya da birçok kipleyici işaretle kiplerime sonucunun iletimi. (Bu, “frekans çoğullamalı iletim" adı verilen iletim türünün, başlangıçtaki en yalın biçimidir ve iki telli devreler, eşeksenli devreler, yüksek gerilimli enerji devreleri gibi metal devreyıcının kipleme öncesindeki frekansına eşit tayf bileşeni.

♦ a.
1. Taşıma işini yapan aygıt ya da düzenek.
2. işi yük taşımak olan kimse; hamal.

—Aktar. Havai ya da kablolu taşıyıcı, yük kasalarının asıldığı bir ya da iki kablo ile uzun mesafelere malzeme taşımaya yaraktı taşıyıcı. || Merdaneli taşıyıcı, metal bir iskelet üzerine uygun aralıklarla yerleştirilmiş, küçük çaplı silindirlerden oluşan aygıt; kendi eksenleri çevresinde hareket edebilen bu silindirler bir yuvarlanma yolu meydana getirir ve yükler bu yol üzerinde ya elle, ya mekanik olarak ya da çekim yoluyla taşınır. || Paletli taşıyıcı, bir ya da birkaç sonsuz zincir üzerine aralıklı, bitişik, hatta ızgara halinde ağaç ya da metal latalar yerleştirilerek oluşturulan taşıyıcı. || Pnömatik taşıyıcı, küçük kolilerin ya da tozsu maddelerin basınçlı havayla aktarıldığı boru. || Rakletli taşıyıcı, devindirici bir kasnakla çalıştırılan, bir ya da daha çok sonsuz zincirden oluşan taşıyıcı; bu zincirlere sabit bir oluğun çeperlerine tam olarak oturan metal levhalar takılır ve bu levhalar oluk içindeki malzemeyi sürükler. || Sarsmalı ya da titreşimli taşıyıcı, üzerindeki yükleri, önce ileriye doğru yaptığı yavaş bir hareketle sürükleyerek, ardından hızlı bir geri çekilme hareketiyle onların altından kayarak ilerleten almaşık hareketli düzenek. || Tekercikli taşıyıcı, üzerinde tekercikler bulunan yatay miller ve bunları taşıyan bir yapıdan (ayaklarla taşınan çerçeveler) oluşan aktarma aygıtı. (Bu aygıtlar karton, kasa, paket, bidon gibi yeterince rijit malları yatay ya da hafif eğik düzlemde taşımaya olanak verir Tekercikli taşıyıcılar mekanik olabilir; mekanik olmadığında yükler ya çekim ya da dışardan, genellikle elle uygulanan bir itme kuvvetinin etkisiyle aktarılır.) || Vidalı ya da helisel taşıyıcı; içinde sarımlı ya da paletli sonsuz bir vidanın döndüğü sac bir oluktan meydana gelen taşıyıcı; vidanın dönmesi malzemelerin oluk içinde sürüklenmesini sağlar

—Asalbil. Mekanik taşıyıcı, bir asalağı, o asalak kendi bünyesinde değişiklik geçirmeksizin başka konağa aktaran arakonak.

—Ask. Köprü inşasına destek oluşturan yüzer ya da sabit eleman. (Köprü dayanakları sabit taşıyıcılardır; gemiler, şişme botlar birer yüzer taşıyıcıdır.)

—Ask. denize. Dalgıç taşıyıcı, dalgıçları harekât yerlerine taşıyan denizaltı aracı.

—Bağışıkbil. Bir haptenle birleştiğinde onun antijenliğini, yani antikor bireştirme yeteneğini harekete geçirebilen madde.

—Biyokim. Hidrojen taşıyıcıları, yükseltgenmiş biçimlerinden indirgenmiş biçimlerine ve tersine kolayca geçebilen, böylece hücre solunumunda temel rol oynayan cisimler dizisi.

—Elektron. Yük taşıyıcısı, iyon ya da elektron gibi, elektriklenmiş parçacık. (Yarı iletkenler fiziğinde, elektronlar [eksi yükler] ve “delikler” [artı yükler] bu şekilde belirtilir.)

—Foto. Bir projektöre, bir baskı makinesine ya da bir büyütece bir fototip yerleştirmeyi sağlayan düzenek.

—Geom. Göz önüne alınan doğru parçasını ya da yandoğruyu içeren doğru. || Bir afin uzayın, parametrelenmiş bir yayın ya da bir devingenin yörüngesinin görüntüsü olan, verilen noktalardan oluşmuş bir kümeyi içeren eğrisi. |f Bir afin uzayın, parametrelenmiş bir yüzeyin görüntüsünü içeren yüzeyi.

—Metalürj. Döndürmek kalıplama işleminde döndürülerek kalıplanacak bir levhaya destek görevi yapan gabari. || Döner çark.

—Sil. Muylu taşıyıcı, bir top kundağının, muyluları taşıyan iki yan parçasından her biri. (Eskiden ağaçtan yapılan muylu taşıyıcıları günümüzde çelik saçtandır.) || mZırhlı personel taşıyıcı (Z.PJ.), motorlu ve mekanize piyade birlikleri tarafından kullanılan tekerlekli ya da tırtıllı zırhlı araç. (Bk. ansikl. böl.)

—Sirk. Görevi partönerini taşımak olan atlet. (Taşıyıcı, partönerini tutarak kaldırır, akrobatın üzerine çıktığı sırığı taşır ya da ayaklarıyla bir jimnastik aletine tutunarak trapezde gösteriler yapan trapezciyi tutar ya da fırlatır.)

—Tekst. Temel maddesi polyester olan tekstil maddelerini boyamada, boyarmad delerin elyaf içinde yayılma hızlarını artırmak için kullanılan ürün. (Bk. ansikl. böl.)

—Telekom. Ayırtedici bir özelliği, örneğin genliği ya da frekansı, bir modülasyonla bir işaretin ya da bir başka salınımın değişimlerini izlemeye zorlanmış çoğu kez sinüzoidal, salınım ya da dalga.

—Tıp. Bulaşıcı hastalık etkenini taşımaya, başka yere aktarmaya yarayan her türlü madde ya da nesne. || Açık ya da gizli bulaşıcı bir hastalığa yakalandıktan sonra, bu hastalığın mikroplarını taşımakta olan kişiye denir. (Bulaşıcı hastalığın nekahet döneminde bulunan ya da görünürde tamamen sağlıklı olan kişiler sözkonusu olabilir: bunlara sağlıklı taşıyıcılar denir. Bunlar en tehlikeli taşıyıcılardır, çünkü belirtilerini göstermedikleri bir hastalığı yaymaktadırlar) [Eşanl. PORTÖR.]

—Topol. Bir E topolojik uzayı üzerinde tanımlı ve sürekli bir /sayısal fonksiyonu için, E nin f(x)* 0 olan x noktalarının kümesinin yapışması. || Bir E topolojik uzayından bir başka uzay içine bir uygulaması için, E nin A parçası, öyle ki A, / nin tanım bölgesidir. (Az kullanılır.)

—ANSİKL. Aktar. Bir palanga, arabalar üzerinde taşınan bir çıkrık ya da bir vinç olabilen ana kaldırma makinesinden başka, taşıyıcı bir köprüde monoraylar, bantlı ya da kovalı konveyörler de bulunabilir. Genellikle binaların içinde kullanılan köprülü krenlerin tersine, taşıyıcı köprüler dışarıda kullanılır. Uçlarında, kolayca 100 -150 m’ye ulaşan kaldırma yüksekliğini artırmaya olanak veren desteksiz bir uzantı ya da "ön mahmuz’’bulunur. Taşıyıcı köprüler kömür, kimyasal ürünler, demir ve saclar, inşaat ya da bayındırlık malzemeleri, odun vb. gibi çok çeşitli malzemeyi depo ya da ambarlara aktarmada kullanılır. Birçok liman, buralardaki malzemeleri aktarmak için özel olarak tasarlanmış konteynerli taşıyıcı köprülerle donatılmıştır.

—Gökbil. Eskiler'in dünya sistemi, evrenin merkezinde yer alan ve her türlü tartışmaya kapalı olan bir hareketsiz Yer inancını sürdürmek için düzenlenmiştir. Hiçbir mekanik kurama dayanmayan bu sistem tamamen geometriktir.
Gökcisimlerinin Yer'den başlayarak şu sıra içinde birbirini izlediği varsayılmıştır: Ay, Merkür, Venüs, Güneş, Mars, Jüpiter ve Satürn. Hipparkhosa göre Güneş, değişmez bir hızla Yer'e oranla hafifçe dışmerkezli bir çember çizer; bu da, Güneş' in görünür hareketlerini açıklamak için hemen hemen yeterlidir. Ay, Merkür ve Venüs’ün, doğrusal yönde değişmez bir hızla ilmik denilen bir daire çizdiği kabul edilir; bu dairenin merkezi de, yine aynı yönde, bir yıl içinde “taşıyıcı" denilen ikinci bir daire çizer. Bu dairenin M merkezi, her zaman Yer'in Güneş’le birleştiği doğru üzerindedir.
Mars, Jüpiter ve Satürn için, gezegen her zaman Yer-Güneş doğrusuna koşut olan yarıçapın ucunda yer aldığından bu ilmik bir yılda çizilir. Böylece bu sistemin yasaları da Güneş'in diğer gezegenler üzerindeki etkisini gösterir.

—Sil. Zırhlı personel taşıyıcı. Bu araçlar, en kalabalık zırhlı araç sınıfını oluşturur. Temel görevleri tanksavar silahlara karşıdır. Alman yapısı SdKfz 250 ve 251 halt -tracklar (yarı tırtıllı) ile amerikan yapısı M 3, üstü açık olmalarına rağmen, bu tipin, tanklara karşı savaşma gücüne sahip ilk araçlarıdır. Günümüzde, tamamen kapalı bir kasası, hafif silahlar için yönlendirilebilir atış mazgalları ve bir N.B.C. korunma donanımı bulunan tırtıllı ya da tekerlekli zırhlı amfibi araçları yeğlenir.
Tırtıllı personel taşıyıcılar. 1953 transız yapısı AMX 13Z.PT'nin yerini 1973'te makineli tüfeklerle donatılmış, 14,21 ağırlığındaki, 12 kişilik AMX 10 P almıştır. Amerikan yapısı M-113, dünyada en yaygın olarak kullanılan (60 000'den fazla) Z.RT.'dir. Tam tırtıllı, zırhlı, havadan paraşütle atılabilen, suda yüzebilen, hatif ve yüksek manevra kabiliyeti olan bu personel taşıyıcı Türk silahlı kuvvetleri’nde de kullanılır ve kullanım amaçlarına göre değişik tipleri vardır. 11,51 ağırlığındaki bu araç 13 kişiyi taşır ve 302 litre benzin alır. Ingiliz yapısı FV-432 ve İsveç yapısı Hâgglund 302, bu araca çok benzer (zırhı ve özellikle kasasının profili). Alman yapısı Marder (1971), en ağır (28,5 t), rus yapısı BMP- 76 ve BMD ise, en iyi silah donanımına (73 mm'lik 1 top, 1 ya da 2 makineli tüfek tanksavar güdümlü mermiler) sahip tırtıllı personel taşıyıcıdır.

• lekertektı personel taşıyıcı. Engebeli arazilerde zor manevra yapan bu araçlar, düz yolda biraz daha hızlı ve özellikle sessizdir. Bunların en çok kullanılanı, sovyet yapısı 8 tekerlekli BTR-60’tır (1960; 10,31, 16 kişi, 2 makineli tüfek, 80 km/sa). Fransız yapısı Saviem ve alman yapısı Tpz 1 zırhlı personel taşıyıcıları BTR-60’ın benzerleridir. Hafif çekici bir UNİMOG süspansiyonu ve kasası üzerine monte edilmiş alman yapısı UR-416 gibi, brezilya yapısı 6 tekerlekli EE-11 Urutu ve İsviçre yapısı Mowag Piranha da çok iyi bir kasa profiline ve engebeli arazide olağanüstü bir manevra kabiliyetine sahiptir Bu personel taşıyıcıların en orijinali daha çok bir jeepi andıran (8 kişi, 3,61, 100 km/sa) ve çokişlevli bir keşif aracı olarak kullanılan İsrail yapısı (1978) RAM V2'dir.

—-Tekst. Polyester elyafının yapısı çok tıkızdır ve özellikle susevmez bir niteliği vardır. Bu nedenle, bu lifleri boyamada, plastik çözünürler denilen özel boyarmadde- lerden yararlanılır. Taşıyıcı olmadan, bu boyarmaddeler elyaf içine, boyama, ancak otoklavda, 130 °C civarında, yani bu yapısal tıkızlığa neden olan bağ kuvvetlerini azaltmak için oldukça yüksek bir sıcaklıkta yapıldığında nüfuz eder. Bununla birlikte, tekstil maddesininin içinde polyesterle karışık halde bulunan, ısıya duyarlı diğer liflerin (yün, akrilik elyaf) varlığı, boyama işleminin.daha düşük bir sıcaklıkta, yani en az kaynama sıcaklığının altında yapılmasını gerektirir. Bu durumda, bir taşıyıcının, genellikle de fenolsel .bir esterin eklenmesi, bu koşullar içinde elyaf yapısının esnekliğini yeterince artırmak ve boyarmaddelerin elyaf içinde yayılmasını hızlandırmak için zorunludur.