Telkari Nedir?
SMD MiSiM
TELKARİ a. (türkç tel, fars kâr ve /den telkari). Kuyumc,
1. Haddeden geçirilip ince tel haline getirilmiş altın ya da gümüşü istenilen motiflere göre biçimlendirip birbirine lehimleme yoluyla işleme tekniği (Bk. ansikl. böl.)
2. Telkâri tekniğiyle yapılmış her türlü kuyumculuk işi. telkâri gerdanlık, fincan zarfı vb.
—Cama Cam kütlesi içine gömülen ya da damlaya uygulanan, çeşitli şekilde çekilmiş ve birleştirilmiş renkli emaye ya da cam tel süsleme. (Bu süsleme tarzı Antik çağ'da, XVI. yy.'dan sonra Venedik’te, sonra Fransa'da uygulandı, XIX. yy.'ın başlangıcında ortadan kalktı ama 1900’lerde yeniden canlandı.)
—SCıslem. sant. Telkâri kakma, ahşap, demir, çelik ya da bakır bir nesnenin oymaları arasına, ısıtılmadan, çekiçle altın, gümüş ya da bakırdan süsleyici ince teller kakma sanatı ve eylemi. (Bk. ansikl. böl ).
—ANSİKL. Arkeolojik buluntular telkâri tekniğinin LÛ III. binyıl'dan başlayarak Mısır ve Mezopotamya'da, LÛ. 2500'lerden sonra da Anadolu'da (Truva, Eskiyapar, Alacahöyük kral mezarları) kullanıldığını gösterir. Yunan, roma ve bizans kuyumculuğunda da bu teknik uygulanmıştır. Erken İslam döneminden başlayarak Mısır' da, Yakındoğu'da kullanılan telkâri tekniğiyle hazırlanmış gerdanlık, bilezik, yüzük, küpe ve pandantif gibi takılar dünyanın çeşitli müzelerinde (Kahire müzesi. Harari koleksiyonu, Atina Benaki müzesi, New York Metropolitan müzesi vd.) sergilenmektedir. Ortadoğu'da telkâri işleme özellikle Musul'da gelişmiştir. Horasan'da da telkâri ustaları vardı; buralardan Suriye' ye ve Anadolu'ya geçti. Osmanlı döneminde telkâri işlemenin en güzelleri Prizren ve Saraybosna'da yapılıyordu (çeşitli takılar, fincan zarfı, ayna arkası, kutu, gülabdan, tabak, tepsi, şekerlik, kemer vd.) XIX. yy. sonları - XX. yy. başlarında Türkiye'de bu sanat kolunun uygulama alanı azaldı. Günümüzde G.-D. Anadolu bölgesinde (Mardin, Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Kahramanmaraş) varlığını sürdüren telkâri işlemeciliği, İstanbul’da Kapalı- çarşı'da da özel siparişlerle yapılmaktadır.
—Sûslem. sant. Gömme telkâri, tel kakma, Şam kakması, Dimaşki ya da Dimışki gibi adlarla da aman telkâri kakmada desen, bir kez belirlendikten sonra, süs
lenecek parçanın üzerinde keskin kenarlarla ve oyuk dibe doğru genişleyecek biçimde kazılır. Dörtgen tel ya da telkâri burması bir kıskaçla bu oyuğun içine sokulur, sonra da oyuğun kenarlarının telin üzerine doğru bükülüp onu kıstırmasını sağlayacak biçimde, tümü çekiçle dövülür. Parça törpülenip, zımparayla parlatılarak tamamlanır. Türlü bakır eşyalara leğenler, tepsiler, şamdanlar, yazı takımları uygulanan telkâri kakma, çok eski çağlardan beri, özellikle Doğu kökenli bir sanat olarak tanındı ve Mısır'da, Yunanistan'da, Roma'da görüldü. Galya’da ise, telkâri kakma sanatı burgund ülkesinde doruğuna ulaştı (VII.-VIII. yy ). Ortadoğu' da Musul, XII. yy.'da, bu sanatın başlıca merkezi oldu. Horasan'da da telkâri kakma sanatçıları vardı. Musul sanatı Suriye' ye, sonra da Mısır'a yayıldı (XIII. yy.'ın ilk yarısı). XVI. yy.'da Venedikli sanatçılar, Mısır ve Suriye telkâri kakma bakırlarının kusursuz taklitlerini yaptılar. Bu sanat ispanyada günümüzde de uygulanır.
1. Haddeden geçirilip ince tel haline getirilmiş altın ya da gümüşü istenilen motiflere göre biçimlendirip birbirine lehimleme yoluyla işleme tekniği (Bk. ansikl. böl.)
Sponsorlu Bağlantılar
—Cama Cam kütlesi içine gömülen ya da damlaya uygulanan, çeşitli şekilde çekilmiş ve birleştirilmiş renkli emaye ya da cam tel süsleme. (Bu süsleme tarzı Antik çağ'da, XVI. yy.'dan sonra Venedik’te, sonra Fransa'da uygulandı, XIX. yy.'ın başlangıcında ortadan kalktı ama 1900’lerde yeniden canlandı.)
—SCıslem. sant. Telkâri kakma, ahşap, demir, çelik ya da bakır bir nesnenin oymaları arasına, ısıtılmadan, çekiçle altın, gümüş ya da bakırdan süsleyici ince teller kakma sanatı ve eylemi. (Bk. ansikl. böl ).
—ANSİKL. Arkeolojik buluntular telkâri tekniğinin LÛ III. binyıl'dan başlayarak Mısır ve Mezopotamya'da, LÛ. 2500'lerden sonra da Anadolu'da (Truva, Eskiyapar, Alacahöyük kral mezarları) kullanıldığını gösterir. Yunan, roma ve bizans kuyumculuğunda da bu teknik uygulanmıştır. Erken İslam döneminden başlayarak Mısır' da, Yakındoğu'da kullanılan telkâri tekniğiyle hazırlanmış gerdanlık, bilezik, yüzük, küpe ve pandantif gibi takılar dünyanın çeşitli müzelerinde (Kahire müzesi. Harari koleksiyonu, Atina Benaki müzesi, New York Metropolitan müzesi vd.) sergilenmektedir. Ortadoğu'da telkâri işleme özellikle Musul'da gelişmiştir. Horasan'da da telkâri ustaları vardı; buralardan Suriye' ye ve Anadolu'ya geçti. Osmanlı döneminde telkâri işlemenin en güzelleri Prizren ve Saraybosna'da yapılıyordu (çeşitli takılar, fincan zarfı, ayna arkası, kutu, gülabdan, tabak, tepsi, şekerlik, kemer vd.) XIX. yy. sonları - XX. yy. başlarında Türkiye'de bu sanat kolunun uygulama alanı azaldı. Günümüzde G.-D. Anadolu bölgesinde (Mardin, Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Kahramanmaraş) varlığını sürdüren telkâri işlemeciliği, İstanbul’da Kapalı- çarşı'da da özel siparişlerle yapılmaktadır.
—Sûslem. sant. Gömme telkâri, tel kakma, Şam kakması, Dimaşki ya da Dimışki gibi adlarla da aman telkâri kakmada desen, bir kez belirlendikten sonra, süs
lenecek parçanın üzerinde keskin kenarlarla ve oyuk dibe doğru genişleyecek biçimde kazılır. Dörtgen tel ya da telkâri burması bir kıskaçla bu oyuğun içine sokulur, sonra da oyuğun kenarlarının telin üzerine doğru bükülüp onu kıstırmasını sağlayacak biçimde, tümü çekiçle dövülür. Parça törpülenip, zımparayla parlatılarak tamamlanır. Türlü bakır eşyalara leğenler, tepsiler, şamdanlar, yazı takımları uygulanan telkâri kakma, çok eski çağlardan beri, özellikle Doğu kökenli bir sanat olarak tanındı ve Mısır'da, Yunanistan'da, Roma'da görüldü. Galya’da ise, telkâri kakma sanatı burgund ülkesinde doruğuna ulaştı (VII.-VIII. yy ). Ortadoğu' da Musul, XII. yy.'da, bu sanatın başlıca merkezi oldu. Horasan'da da telkâri kakma sanatçıları vardı. Musul sanatı Suriye' ye, sonra da Mısır'a yayıldı (XIII. yy.'ın ilk yarısı). XVI. yy.'da Venedikli sanatçılar, Mısır ve Suriye telkâri kakma bakırlarının kusursuz taklitlerini yaptılar. Bu sanat ispanyada günümüzde de uygulanır.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
