Tıkanma Nedir?

TIKANMA a. Tıkanmak eylemi.

—Hidr. pnöm. içinden geçen sıvıların bıraktığı çökeltilerin etkisiyle, boruların, filtrelerin vb. gittikçe geçirimsiz duruma gelmesi.

—Kim. müh. Evrelerin mekanik sürüklenmesine denk düşen hidrodinamik koşulların tümü. || Tıkanma sınırı, kimya mühendisliğinde bir birimin (ünite) çalışma sınırı; evreler arasındaki dengelerin kurulmasında gerekli olan koşulların sağlanması, bu sınırın ötesinde mümkün değildir.

—Kuyuc. Geçirimli bir oluşumun tamamen kapanması.

—Nörobiyol. Sinirsel bir mesaj iletiminin sinapsöncesi bir öğenin tutukluk göstermesi yüzünden sinapssonrası düzeyinde duraklaması.

—Patol. Doğal kanallarda, damarlarda oluşan ve sıvıların geçişini durduran dolgunluk (bronş, safra, burun, gözyaşı kanalı vb. tıkanması). || Bağırsak tıkanması, maddelerin ve gazların bağırsağın herhangi bir bölümünde ilerlemesinin durması. (Bk. ansikl. böl. Patol. ve Vet.)

—Sterkim. Sterik tıkanma, işlevsel oylumlu grupların bir tepkime merkezinin çevresinde toplanarak başka grupların bu merkeze girmesini zorlaştırması. (Örneğin dimetil -2,6 benzoik asidin durumu, sterik tıkanmaya iyi bir örnektir:

—C02H grubunun çevresindeki boşluk, iki metil grubuyla [—CHo] doldurulduğundan C02H grubunun etkimesi güçleşir ve dolayısıyla yavaşlar.)

—ANSİKL. Patol Bağırsak tıkanması. Bağırsaktaki iletimin ani ya da yavaş yavaş durmasına göre, akut ya da yarı akut tıkanma sözkonusudur.
Tipik akut olgularda, klinik tabloda dört ana belirti ortaya çıkar: ağrı (yeri ve şiddeti değişik olabilir); Itusma (basit bulantıyla başlayıp önce besinler, sonra safra ve dışkısal maddeler çıkar, bol ya da az olabilir); er ya da geç madde ve gaz geçişinin duraklaması; karnın şişmesi (şişkinlik) yerel ya da yayğın, hareketsiz ya da sığamsal hareketli olabilir. Genel durum az ya da çok önemli ölçüde bozulur. Tıkanma yerinin belirlenmesi tedavi açısından çok önemlidir: yukarıda tıkanma (in- cebağırsak) ya da aşağıda tıkanma (kalınbağırsak). Tıkanmalar nedenlerine göre ikiye ayrılır: mekanik tıkanma ve işlevsel tıkanma. Mekanik tıkanma bir engelden (bağırsak urları, yabancı cisim, safra ileusu, kıvrımların kümelenmesi) ya da bağırsak dolanmasından ileri gelir (yapışıklık, bağırsağın kendi etrafında dönmesi, boğulmuş fıtık, bağırsak kıvrımlarının birbiri içine girmesi) ve her zaman cerrahi müdahaleye gerek gösterir, işlevsel tıkanmalar çeşitli etkenlerle bağırsağın hareketiyle İlgili sinir sisteminin düzeninin bozulmasına bağlıdır ve bağırsak felci ya da kasılması şeklinde ortaya çıkabilir. Bağırsak felcine bağlı tıkanmalar karın ameliyatlarından sonraki 2 ila 5 gün içinde sık görülür ve tehlikesizdir ve bazı patolojik durumlara (böbrek kolikleri) ya da metabolizma bozukluklarına (hipokaliemi) bağlı olabilir ve özellikle yaşlı kimselerde görülür.

♦ Tedavi. Tedavinin ilk evresini yeniden canlandırma (reanimasyon) oluşturur; elektrolit bozukluklarının düzeltilmesi işlevsel tıkanmalarda tedaviyi de sağlar ve mekanik tıkanmalarda iyi koşullarda bir ameliyata gidilebilmesine olanak verir Cerrahi girişimde, tıkanmanın nedenini ya da nedenlerini bulmak için karın boşluğu tam olarak araştırılır. Cerrahi girişimin hedefi lezyonun yapısına bağlıdır: bir yapışıklığın yalnızca kesilmesi, ölmüş bir incebağırsak bölümünün kesilmesi. Kalınbağırsakta ise, genellikle önce lezyonun berisinde bağırsak akımının yönü değiştirilir (kolostomi); daha sonra, lezyonun çıkartılması ve normal bağırsak iletiminin yeniden sağlanması mümkün olacaktır.

—Vet. Bağırsak tıkanması. Hayvanlarda bağırsak tıkanmasının başlıca nedenleri bağırsak boğulması, bağırsak düğümlenmesi ve bağırsakların iç içe girmesidir Karın ağrısı çok şiddetlidir ve hayvan şok durumuna girer. Dışkı çıkaramaz, dışkı yerine kan ya da mukus çıkar. Acil cerrahi müdahale gereklidir.