Arama

Şekillendirme Nedir?

Güncelleme: 6 Eylül 2015 Gösterim: 1.338 Cevap: 0
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
6 Eylül 2015       Mesaj #1
Safi - avatarı
SMD MiSiM
ŞEKİLLENDİRME a. Şekillendirmek eylemi; biçimlendirme.

Sponsorlu Bağlantılar
—Metalürj. Bir sac ya da bir metal plakayı biçimlendirme işlemi. (En çok kullanılan şekillendirme yöntemleri soğuk çekme, katlama, bükme ve sıvamadır.) [Eşanl. BİÇİMLENDİRME.) (Bk. ansikl. böl.) fl Elektrolitik şekillendirme işlem sonunda sökülebilen bir model kullanarak metal ya da metal olmayan bir eşyayı elektrolitik biçimlendirme yoluyla üretmeye ya da kopyasını çıkarmaya dayanan yöntem. (Bir eşyanın kopyasını çıkarabilmek için bu eşyanın öncelikle ters biçimli bir modeli elde edilir; başka bir deyişle kopyası çıkarılacak eşyanın negatifi hazırlanır. Modelin bir bölümü [mandren], kaplama içinde gömülü olarak kalabilir; buna “saplama" denir. Elektrolitik şekillendirme yöntemi plastik madde kalıpları, radyoelektrikteki baskılı devreler ve dalga klavuzları gibi bakır ya da nikel parçaların üretiminde kullanılır. Önceleri bu yöntemden elektrolitik metal kaplama (galvanoplasti) adı altında heykel ve diğer sanat yapıtlarının yapımında yararlanılırdı. Günümüzde mücevhercilikte kimi parçaların üretiminde hâlâ kullanılmaktadır.) || Sıcak şekillendirme, bir metal ya da alaşımın sıcakta, yani mutlak bir T >0,5 sıcaklığında (Tf=mutlak erime başlangıç sıcaklığı) biçimini değiştirme işi. (Haddeleme, sıcak dövme kalıplama, fışkırtma kalıplama [ekstrüzyon] vb. gibi yöntemlerle uygulanan sıcak şekillendirme, bir yandan ürüne ilk biçimini verirken, öte yandan hem ham döküm malzemesinin homojenleşmesini sağlar, hem de metalin mikroyapısıyla ilgili değişmelere neden olur.) || Sıcak şekillendirme katsayısı, bir külçenin ilk kesitinin son kesitine olan oranı. (Bu sayı doğrudan metalin uğradığı biçim değiştirmeye bağlıdır.) || Sıvıyla şekillendirme, levha ya da sacları basınçlı bir sıvı etkisi altında biçimlendirme yöntemi.

—Teknol. Belli biçimde bir ürün elde etmeye olanak veren işlemlerin tümü. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Metalürj.
Yüksek enerjiyle şekillendirme. Çok hızlı bir enerji açığa çıkışını gerektiren bu yöntemin değişik uygulama biçimlerinde metal, çok kısa bir süre içinde çok yeğin bir kuvvet altında kalarak büyük bir hızla biçim değiştirir, işlem süresi hemen her zaman saniyenin kesri kadar, hatta kimi zaman yalnızca birkaç milisaniyedir. Yüksek biçim değiştirme hızına bağlı olarak metallerin sünekliği gelişir, hatta kırılgan kimi metaller bile bu yolla belli bir süneklik kazanır. Ayrıca esneklik sınırı ve kopmaya karşı dayanım artar. Aynı şekilde biçim değiştirme sürecinde karıştırmanın da önemli bir payı vardır. Ekonomik bakımdan bu yöntem belli üstünlükler taşır. Gerçekten de başlangıçta büyük yatırımları gerektirmez; çünkü ani olarak açığa çıkan enerji çok ucuzdur ve kullanılan kalıplar da son derece basittir. Üstelik çok büyük miktarda enerji açığa çıktığı için en büyük preslerin gabarisini aşan çok büyük boyutlu parçaların biçimlendirilmesi bile olanaklı hale gelir. Kullanılan enerji biçimleri elektrik boşalması, bir patlayıcı madde ya da bir manyetik kuvvet alanıdır.

Elektrik boşalmasıyla şekillendirme. Bu yöntemde, bir kondansatör bataryasının boşalması sırasında suya daldırılmış iki elektrot arasında meydana gelen kıvılcım enerjisinden yararlanılır. Bu kıvılcımın etkisiyle suyun bir bölümü buharlaşarak bir basınç dalgası oluşturur. Bu basınç dalgası, suyun etkisiyle kalıp üstüne uygulanacak saca iletilir.

Patlamayla şekillendirme. Genel olarak sanayide, özellikle de uzay havacılığı sanayisinde giderek daha yaygın biçimde kullanılan bu yöntemden temel olarak, klasik yöntemlerle soğuk çekimi çok zor olan az sünek malzemelerin (özel çelikler, titan alaşımı, yüksek ısıya dayanıklı alaşımlar vb.) şekillendirilmesinde yararlanılır. Patlayıcı bir maddenin patlaması, yerel olarak çok büyük miktarda ve çok yüksek basınçta gaz açığa çıkarır; süratle genişleyen bu gaz, dik cepheli bir şok dalgasının oluşumuna yol açar. Bu dalga, patlama merkezini çevreleyen ortamda her yöne doğru ses hızıyla yayılır; dolayısıyla bu çok yüksek basınç altındaki gazın genişlemesi, patlama bölgesi yakınına yerleştirilen çeperler üzerinde büyük bir itme etkisi yaratarak çeperin biçiminin değişmesini sağlar Şok dalgasıyla yaratılan bu genişlemenin etkisiyle pres altındaki soğuk çekmede olduğu gibi yavaş biçim değiştirme yoluyla elde edilenlere oranla çok daha üstün nitelikli ve kopmasız uzamayla sağlanan biçim değişiklikleri oluşturulur.
Belirli bir malzeme üzerinde sağlanan etki, kuşkusuz bu malzemenin yapısına, ağırlığına, biçimine ve kullanılan patlayıcının yerleştirilme konumuna göre değişir. Ayrıca patlayıcıyı çevreleyen ortam da çok önemlidir Ortam hava olduğunda genişleme hızı çok yüksek, içerde oluşan basınç çok düşüktür. Ortam su olduğunda genişleme hızı daha düşük, ama basınç önemli ölçüde yüksek olur. Bu genişlemenin malzeme üzerine yaptığı maksimum basınç, patlayıcı malzemeyle şekil verilecek parçanın yüzeyini ayıran uzaklığa da bağlıdır. Bu uzaklık ne kadar büyükse, maksimum basınç doğal olarak o kadar düşüktür. Patlamayla şekillendirilmesi gereken malzeme, nispeten daha basit ve ucuzdur. Kullanılan takımlar az- çok soğuk sac çekmede kullanılan takımlara benzer; bununla birlikte, çoğu zaman olabildiğince en ucuz malzemeden (beton, pekiştirilmiş plastik çelik vb.) yapılmış bir kalıp kullanılır; çünkü burada zımbanın yerini, patlamanın meydana geldiği ortamın genişlemesi alır. Kimi özel durumlarda patlayıcı madde, biçimlendirilecek malzemeyle temas edecek biçimde yerleştirilir. bu durumda çok daha yüksek bir basınç elde edilir. Sacla temas halinde yerleştirilen yaprak biçimindeki bir patlayıcıyla metal kaplamalar gerçekleştirilebilir Daha karmaşık geometrik biçimli patlayıcılarla parçalar delinebilir ve kesilebilir (bir füze kademesinin ayrılması). Patlamayla şekillendirme, malzemeye genellikle üstün mekanik özellikler kazandırır. Buna karşılık üretim hızı görece daha düşüktür. Bundan dolayı bu yöntem, tek tek ya da küçük seriler halinde üretilen parçaların biçimlendirilmesinde kullanılır.

Manyetik şekillendirme. Bu yöntemde, biçim verilecek manyetik bir saca karşı yerleştirilen, düzgün ve biçim değiştirebilen bir sarımın içinden uygun bir elektrik akımı geçirilir. Böylece oluşan manyetik kuvvetler alanı, matrisin üzerine yapışıncaya dek sacın biçimini değişitirir

Hidrolik ya da akışkanla şekillendirme. Bu yöntemde yalnız dişi kalıp kullanılır; erkek kalıp ise, basınç altındaki bir sıvıdır (su ya da yağ). Zımbanın olmamasının dışında bu yöntemin bir başka üstünlüğü de basıncın sac levha üzerinde eşit biçimde yayılmasının sağlanabilmesidir. Böylece klasik yöntemlere göre daha büyük bir hızla ve daha karmaşık çekme işlemleri uygulanabilir.
Bu yöntemin bir başka biçimi yöntemidir, bu yöntemde kullanılan takım, metal üzerine oldukça büyük bir hidrostatik gerilim uygulayarak onun kalıp üzerine iyice yapışmasını sağlayan kauçuk bir bloktan meydana gelir.

—Teknol.
Metalleri şekillendirme. Dökümcülük, bitmiş ya da hemen hemen bitmiş (kalıplama) ürünleri ya da yarımamul' leri (külçeler, sürekli döküm yassı kütük ya da blumları) şekillendirmeye olanak verir. Plastik biçim değiştirmece şekillendirme, haddeleme (sıcakta ya da soğukta), dövme (sıcakta ya da soğukta), ekstrüzyon, çekme, tel çekme gibi çeşitli yöntemleri kapsar; kimi yöntemler özellikle saclara ve levhalara ilişkindir: özellikle bükme ve katlama, presleme, soğuk çekişleme, sıvama, makasla kesme, kesme. Buraya kadar belirtilen yöntemlerin tümünde, ilke olarak, malzeme kaybı sözkonusu değildir Buna karşılık diğer hallerde şekillendirme, malzeme kaldırılarak gerçekleştirilir: işleme adı verilen bu alanda kesme (frezeleme, tornalama, delme vb.), aşındırma ile işleme (taşlama rektifiye etme vb.) ve fiziko- kimyasal işleme (sesötesi titreşimlerle, kimyasal, elektrokimyasal laserle vb.) yöntemleri ayırt edilir. Bir başka yöntem grubunda, değişik öğelerin bir araya getirilmesi sözkonusu olur: gerektiğinde yüksek basınçta gerçekleştirilen sinterleme (izostatik tıkızlaştırma), çeşitli kaynak ve daha modern yapıştırma işlemleri için durum böyledir.

Plastik maddeleri şekillendirme. Ekstrüzyonla çeşitli bitmiş ürünler elde edilir: borular, levhalar, filmler, profiller vb. Preslemede bir plastik madde levhası, bir zımba ile bir dişi kalıbın birleşik etkisi altındadır. Erimiş polimer,, bir kalıp içine de enjekte edilebilir (elektrikli ev aletleri, oyuncaklar). Bu arada, metallerin haddelenmesi işleminin benzeri olan kalenderlemeden ve son olarak tekstil sanayisinde, erimiş ya da çözünmüş haldeki polimerlere uygulanan çekme işlemlerinden söz edilebilir.

Kaynak: Büyük Larousse

X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.

Benzer Konular

28 Haziran 2016 / insomnia42 Genel Galeri
10 Ağustos 2011 / Misafir Soru-Cevap