Şifalı Nedir?

ŞİFALI sıf. Şifa veren, sağlığa yararlı: Şifalı otlar, bitkiler. Şifalı sular.

—Bot. Şifalı otlar, yabani olarak yetişen ve bazıları bahçelerde yetiştirilen, bir kısmı ta Antikçağ’dan beri tedavi amacıyla kullanılan bitkiler. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Şifalı otların tıpta kullanımı in:. sanlık kadar eskidir Çin'de 5 000 sene önce kullanılan denizüzümü (Ephedra distachia), İspanyol istilasından önce inkalar' ın kullandığı kınakına kabuğu örnek gösterilebilir. insanlığın binlerce yıldan beri keşfettiği şifalı ot sayısı, bilinmeyenlerin yanında oldukça sınırlıdır. Dünyanın çeşitli yörelerinde yetişen 800 000 - 1000 000 kadar bitki türünün ancak 500 000 kadarı derlenip sınıflandırılmıştır. Buna her yıl 2 000 kadar tohumlu bitki türü tanımlanıp eklenmektedir. Besin elde etmek için yetiştirilen bitki türleri 3 000 dolayındadır. Tedavi amacıyla kullanılan bitkilerin miktarı Antikçağ’dan beri devamlı bir artış göstermektedir. Mezopotamya'da bitkisel drog miktarı 250 dolayındaydı. Eski Yunan'da 650 kadar şifalı bitki tanınıyordu. Arap -Fars uygarlıklarında bu sayı 1 000’e yükselmiş, XIX. yy.’ın başlarında 13 000’e ulaşmıştır. Günümüzde bu miktar 20 000 dolayındadır. Türkiye'de tıbbi amaçla kullanılan şifalı bitki miktarı en az 500 kadardır.
Bitkilerdeki etkin maddelerin birçoğunun sentez yoluyla elde edilmesi bitkilerin kullanım alanını oldukça daraltmışsa da yeni buluşlar bitkisel eczaların yeniden değer kazanmasına yol açmıştır. Şifalı otlar tüm iklim ve bölgelerde, çok çeşitli ortamlarda yetişir: sıcak ve kurak yerlerde rezene, kekik, biberiye, adaçayı, devedikeni vb.; dağlık yerlerde boğanotu, öküz- gözü, kızıl kantaron, güzelavratotu, ayıü- zümü vb; deniz kıyılarında, tuzlu topraklarda deniz pelini, sukerevizi, adasoğanı, vb.; dere kenarlarında hatmi, nane, kaşık- otu, sıracaotu, kediotu vb.; yamaçlarda manisalalesi, yabankekiği vb.; taşlı ve çakıllı bölgelerde yüksükotu, kibritotu, katırtırnağı vb.; çit kenarlarında ve çalılıklarda ebegümeci, yabaneriği, cezayirmenekşesi vb.; ağaçlık yerlerde, ormanlarda inci-çiçeği, çobanpüskülü, ardıç, mührüsüleyman vb.; kırlarda, otlaklarda çiğdem, kurt- pençesi vb.; sulak yerlerde baldıran vb.; suda nilüfer, tere vb.
Şifalı otlardan hekimlikte infusyon, dekoksiyon, toz, merhem, tıbbi yağ, kokulu yağ, tentür ve çeşitli özütler halinde yararlanılır. Bir kısmı parfümeride de kullanılan şifalı otlardan bazıları Türkiye'nin ihraç ürünlerindendir.