Sağım Nedir?

SAĞIM a.
1. Memeli bir dişi hayvanı sağma eylemi. (Bk. ansikl. böl.)
2. Sağılan bir hayvandan bir kerede alınan süt miktarı.
3. Yörs. Sağımlı.

—Tarım mak. Sağım emziği, sağım makinesinde bulunan ve sağım esnasında hayvanın memesini (meme başını) saran esnek bir manşon ile onun çevresindeki sert bir silindirden oluşan parça. (Sağmal inekler için memelere 0,5 barlık sürekli bir vakum uygulanır, bu sırada sert silindirle esnek manşon arasında yer alan atım odasında bir pülsatör sayesinde sırayla art arda vakum, sonra atmoşfer barıncı yaratılır.) || Sağım emziği manşonu, sağım makinesinde bulunan ve sağım esnasında meme başını kavrayan sağım emziğinin esnek, yumuşak bölümü. || Sağım güğümü, makineyle gelen sütü toplamaya yarayan on beş, yirmi litrelik kap. || Sağım kovası, borulu iletim sistemi bulunmayan mekanik sağım tesislerinde sütü toplamak için yere konulan ya da hayvanın altına Basılan kap. || Sağım makinesi, inek, manda, koyun ve keçi gibi sağmal hayvanların sütünü sağmaya yarayan, emme ile çalışan, sabit ve taşınır aygıt. (Bk. ansikl. böl.)

—Zootekn. Sağım durağı, bir hayvanı makine ile sağmak için gerekli donanımın bulunduğu yer. || Sağım yeri, inek, keçi, koyun gibi hayvanları sağmak için kullanılan, hayvanlan hareketsiz hale getirmek için bölmeleri, sağım donatımı ve gerekirse yemlikleri olan yer. (Bk. ansikl. böl.) || Makineyle sağım, sağım makinesiyle yapılan sağım.

—ANSİKL. Tarım mak. XX. yüzyılın başında geliştirilen sağım makinesinin ilkesi, buzağının memeye uyguladığı emmeyi taklit etmektir. Devamlı bir vakum uygulamak zararlı olduğundan (ödem tehlikesi) emme zamanı (0,5 barlık düşük basınç) sığama zamanı (atmosfer basıncına dönüş) ile art arda sırayla uygulanır. Her memenin başına, katı bir kılıf ve esnek bir manşondan oluşan bir sağım emziği yapıştırılır. Bu emme odasında, bir pülsatörün (atım yaptıran alet) sağladığı emme ve sığama zamanları düzenli bir ritimle birbirini izler. Makinenin başarılı çalışması için hayvan fizyolojisi (süt salgılama ve fışkırtma mekanizmaları) göz önünde tutulmalıdır. Süt, küçük tesislerde bir sağım kovası içinde ya da süt iletim boruları aracılığıyla bir süt tankında toplanır. Sağım yerleri genellikle bir sağım salonunda bir arada bulunur. Sağım salonunun tipine göre, bir kişi saatte 30 ila 80 inek sağabilir. Hayvanları otlaklarda sağabilecek gezici hafif sağım makineleri de vardır.

—Zootekn. iki sağım arasında memenin yaptığı sütün bir kısmı memebaşının yukarısındaki haznede (hazne sütü), bir kısmı da salgı dokusu içinde (alveol sütü) toplanır. Hazne sütü, sağımcının meme- başını sıkarak parmaklarıyla yukarı aşağı hareket ettirmesi sonucu memebaşı büzgenkâsının açılmasıyla dışarı fışkırır. (Makineyle sağımda, sağım emziği manşonunun memebaşı etrafında oluşturduğu kısmi vakum aynı olguyu yaratır). Alveol sütü, memenin dokunularak uyarılmasıyla meydana gelen sinirsel akımın hipofize ulaşması sonucunda salgılayıcı dokudan dışarı, memebaşı haznesine boşalır. Bunu sağlamak için hipofiz bir hormon (ositosin) salıverir, o da salgılayıcı doku içindeki asmüslerde bulunan sütün boşalmasını sağlar. Sağımda bol süt elde edebilmek için bu fizyolojik olaylar göz önünde bulundurulmalıdır. Genellikle memenin ıslak sıcak bir bezle oğuşturulması, osito- sinin ortaya çıkması için yeterlidir. Ositosin boşalması çok kısa sürdüğü için masajdan hemen sonra sağım makinesinin emzikleri memebaşına takılmalıdır. Ositosin salgısını engelleyebilecek adrenalin salgılanmasını önlemek amacıyla da sağım çok sakin bir ortamda yapılmalıdır.