Sanskrit Nedir?

SANSKRİT a. (Tamlayan olarak). Sanskritçe ile ilgili; sanskritçe yazılmış.

—ANSİKL. Ed. Sanskrit edebiyat birkaç döneme, birkaç kol ve ideolojik akıma ayrılır. Vfeda dönemi İ.Û. II. binyıl’a kadar uzanır. Veda (bilgi), sözlü gelenekle (şruti) aktarılan metinleri bir araya getirir ve Rigveda (temel metin), Samaveda ya da Ezgiler vedası, Yacurveda ve sonradan bu üçüne eklenen Atharvaveda adlarını taşıyan dört kitap (samhita) içerir. Düzyazı yorumlardan oluşan Brahmanaar, bu temel metinlerle ilgilidir. Aranyaka'\ar ya da "ormanda okunacak metinler", içrek bir özellik taşır ve İ.Ö. VI.-IV. yy.’lar arasında yazılan Upanişad'lar, eşdeğerlilerle ilgili felsefe kitaplarından oluşur. Upanişad'iarda yaratıcı brabman ve evrensel ruh, ardından bireysel ruh (atman) arasındaki ilişkiler incelenir. Belleğe (smriti) emanet edilen gelenek, Vedanga ve sutra’larda dile getiriliyordu. Ayinleri tüm ayrıntılarıyla betimleyen bu yapıtlar, özlü cümlelerle yazılmıştır Tarihsel olaylarla halk efsanelerinin birbirine karıştığı destanlar, İ.S. I. yy. başına doğru ortaya'çıkmaya başladı. Bu destanlar, hindu kültürün dharma (ahlak ve toplum düzeni) gibi temel değerlerini içerir. 18 kitaba bölünen Mahabharata'üa, Pandavalar ve Kauravalar arasındaki savaşım anlatılır. Hinduculuğun bütün temel inançlarını özetleyen ünlü Bhagavad-Gita metni, Mahabharata'nn VI. kitabında yer alıyordu. Valmiki’ye atfedilen ve 24 000 distikostan oluşan Ramayana ya da Rama destanı'nda, Rama ile Sita’nın hikâyesinin yanı sıra, gelecek dönemlerin incelmiş edebiyatının da ilk örnekleri vardır. Pura- na'lar ya da "eski hikâyeler" yaklaşık X. yy.’a kadar yavaş yavaş ortaya çıkarak hinduculuğun daha sonraki gelişmesinde önemli bir rol oynadılar. Gupta imparatorların etkisiyle yavaş yavaş, çok süslü bir saray şiiri (mahakavya) ve en ünlü temsilcileri arasında Bhasa, Kalidasa, Sudraka, Bhavabhuti ve Bharavi’nin bulunduğu klasik tiyatro gelişmeye başladı. Teknik edebiyat, özellikle IV. ya da V. yy.’da yazıldığı sanılan Panini’nin (Artadhyayi) ve Patancali’nin (Maha Bhasya) yapıtları gibi dilbilgisiyle, Bharata’nın Natyaşastra’sı gibi dramaturjiyle ya da şiir sanatıyla (Alam- kara şastra) ilgili metinler, önemli bir yer tutar. Buddhacılık ve caynacılık’ın da sanskritçe, ardından prakrit ve apabhramsa dillerinde (sanskritten türeyen gündelik diller) yazılan ve kral Hala’nın Sattasai şiiri (700 kıta) gibi lirik şiirler, Aşvaghosa’ nın Sariputraprakarana'sı gibi tiyatro oyunları ya da Vakpatiraca’nın (VIII. yy.) Gaüdavaha'sı ve Racaşekhara’nın (X. yy. dolayları) şiirsel ve dramatik yapıtları gibi kavya'ların özentili üslubuyla yazılmış şiirsel metinler içeren kendi edebiyatları vardı.