Senkrotron Nedir?
SMD MiSiM
SENKROTRON a. (fr. synchrotron). Tem. parç. EŞZAMANLI HIZLANDlRlCl'nın eşanlamlısı.
—Astrofiz. ve Fiz. Senkrotron ışıması, bir manyetik alan içinde hareket eden elektronların yayımladığı elektromanyetik ışıma. (Bk. anslkl. böl.)
—ANSİKL Astrofiz. Senkrotron ışımasının yayım mekanizması çok sayıda gökcisminin (renkküre püsküllülerine eşlik eden büyük patlamalar sırasında Güneş, süpernova kalıntıları, pulsar'lar, radyogökada'lar ve kuazar'lar) radyoelektriksel yayım temelini oluşturur.
—Fiz. Eşzamanlı hızlandırıcılarda ya da çarpışma halkalarında hızlandırılan elektronlar, senkrotroh ışıması yayımlayabilir. Örneğin, 3,3 m yarıçaplı bir yörünge üzerinde 109 elektronvolta (1 GeV) dek hızlandırılan 2,2-1011 elektron, bu biçimde, 13 kVV'lık bir güç yayımlar. Elde edilen yeğinlik, klasik X ışını kaynaklarıyla elde edilenden yüzlerce kez büyüktür. Bu şekilde üretilen fptonların enerji dağılımı, 400 eV' tan (30 A'lük bir dalga boyu) yaklaşık 3 keV'a dek yayılır Bu değerler elektronların, kızılaltıdan y ışınlarına dek dalga boylar elde etmeye olanak veren enerjisiyle birlikte artar. Işıma, elektronların doğrultusu çevresinde çok yoğundur. Önceleri, çembersel hızlandırıcıların bir sakıncası olarak düşünülen bu ışımanın, çeşitli bilimsel uygulamalara özellikle uygun olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine hızlandırıcılar, bu ışımayı daha verimli biçimde üretmek ve kullanmak için düzenlenmiş ve ek donanımlarla donatılmıştır. Daha sonraları makineler özellikle bu amaca uygun olarak tasarlanmıştır. Bu makinelerde yararlı ışıma, çoğu kez, almaşmalı olarak yerleştirilmiş iki tip mıknatısla üretilir. Bu iki mıknatıs tipinden vvigglers (ing. to wiggle, kımıldatmaksan) adı verilenleri yeğin alanlı birkaç almaşmalı kutup taşır ve ışımanın yeğinliğini ve enerjisini artırmaya olanak verir. Evirici adı verilen öbür mıknatıslarda fotonların çok ince bir tutam halinde ve girişim olayları sayesinde hemen hemen monokromatik olarak yayımlanmalarını sağlayan onlarca kutup bulunur. (Bk. şekil.) Bu kaynakların, özellikle X ışını ve morötesi ışın biçiminde kullanımı, kataliz, arayüzeyler, biyolojik yapılar, metalürji vb. gibi çeşitli alanlarda, maddenin incelenme yöntemlerine önemli ölçüde çeşitlilik ve yenilik getirmiştir. Bu kullanım. tıpta ve entegre devrelerin minyatür- leştirilmesinde de birtakım gelişmelere olanak vermiştir.
Sponsorlu Bağlantılar
—ANSİKL Astrofiz. Senkrotron ışımasının yayım mekanizması çok sayıda gökcisminin (renkküre püsküllülerine eşlik eden büyük patlamalar sırasında Güneş, süpernova kalıntıları, pulsar'lar, radyogökada'lar ve kuazar'lar) radyoelektriksel yayım temelini oluşturur.
—Fiz. Eşzamanlı hızlandırıcılarda ya da çarpışma halkalarında hızlandırılan elektronlar, senkrotroh ışıması yayımlayabilir. Örneğin, 3,3 m yarıçaplı bir yörünge üzerinde 109 elektronvolta (1 GeV) dek hızlandırılan 2,2-1011 elektron, bu biçimde, 13 kVV'lık bir güç yayımlar. Elde edilen yeğinlik, klasik X ışını kaynaklarıyla elde edilenden yüzlerce kez büyüktür. Bu şekilde üretilen fptonların enerji dağılımı, 400 eV' tan (30 A'lük bir dalga boyu) yaklaşık 3 keV'a dek yayılır Bu değerler elektronların, kızılaltıdan y ışınlarına dek dalga boylar elde etmeye olanak veren enerjisiyle birlikte artar. Işıma, elektronların doğrultusu çevresinde çok yoğundur. Önceleri, çembersel hızlandırıcıların bir sakıncası olarak düşünülen bu ışımanın, çeşitli bilimsel uygulamalara özellikle uygun olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine hızlandırıcılar, bu ışımayı daha verimli biçimde üretmek ve kullanmak için düzenlenmiş ve ek donanımlarla donatılmıştır. Daha sonraları makineler özellikle bu amaca uygun olarak tasarlanmıştır. Bu makinelerde yararlı ışıma, çoğu kez, almaşmalı olarak yerleştirilmiş iki tip mıknatısla üretilir. Bu iki mıknatıs tipinden vvigglers (ing. to wiggle, kımıldatmaksan) adı verilenleri yeğin alanlı birkaç almaşmalı kutup taşır ve ışımanın yeğinliğini ve enerjisini artırmaya olanak verir. Evirici adı verilen öbür mıknatıslarda fotonların çok ince bir tutam halinde ve girişim olayları sayesinde hemen hemen monokromatik olarak yayımlanmalarını sağlayan onlarca kutup bulunur. (Bk. şekil.) Bu kaynakların, özellikle X ışını ve morötesi ışın biçiminde kullanımı, kataliz, arayüzeyler, biyolojik yapılar, metalürji vb. gibi çeşitli alanlarda, maddenin incelenme yöntemlerine önemli ölçüde çeşitlilik ve yenilik getirmiştir. Bu kullanım. tıpta ve entegre devrelerin minyatür- leştirilmesinde de birtakım gelişmelere olanak vermiştir.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
