Sepileme Nedir?
SMD MiSiM
SEPİLEME a.
1. Deriyi sepilemek eylemi.
2. Kılları yolunmuş deriyi, sepilenmiş deri haline getirmek için uygulanan işlemlerin tümü. (Eşanl. TABAKLAMA.) [Bk. ansikl. böl.]
3. Yeniden sepileme, önceden sepilenmiş bir deriye, özelliklerini değiştirmek için yeni bir sepileme işlemi uygulamak.
—ANSİKL. Nemli halde yumuşak olan memeli hayvan derileri, kurutulunca boynuzsu bir sertlik kazanarak kullanılamayacak duruma gelir. Tarihöncesi dönemlerden başlayarak insanlar yemek için öldürdükleri hayvanların derileriyle de ilgilenmişlerdir; deri işlemekte kullanıldığı sanılan bazı aletlerin bulunması bu düşünceyi doğrulamaktadır. Bu derilerin dumana tutularak ya da yağlı maddelerle işlendikleri sanılır. Sözkonusu yöntemler günümüzde de ilkel topluluklar tarafından hâlâ uygulanır. Ancak eski uygarlıklar (Flitit, Babil, Asur ve Mısır) bitkisel ve şaplı sepilemeyi biliyorlardı; Yunanlılar ve Romalılar da bu sepileme yöntemlerini uyguladılar. Plinius, kuzey ülkelerinden akdeniz ülkelerine yayılan, iç yağıyla yapılan sepilemeden de (güderileme) söz eder. XIX. yy.'ın sonuna kadar sepileme yöntemleri Romalılar’ın uyguladıkları yöntemlerden belirgin bir farklılık göstermedi; deri imalatı, belli sırları olan bir el zanaatı olarak kaldı. Gerçek gelişme, sanayi çağının başlaması, sepilemeye kimyanın girmesi ve bazı işlemlerin mekanikleşmesiyle sağlandı. Kestane ağacı taneninin bulunması (1845) ve bu ağaçtan hulasa hazırlanması (1867), ardından kebraço hülasasının yapılarak (1878) sül- fitlenmesi (1897) sonucunda, sepilemeyi büyük ölçüde çabuklaştıran maddeler elde edildi. Aynı zamanda mekanik dolaplama makinelerinin kullanılmasıyla da hızlı sepileme yöntemleri gelişti (1892). 1858’e doğru krom tuzlarının sepileme özelliklerinin bulunması ve 1890'dan başlayarak sanayiye uygulanmasıyla önemli gelişmeler elde edildi. Böylece eldivencilikte kullanılan deriler dışında tüm öteki derilere bitkisel ya da şaplı sepileme yerine kromla sepileme uygulanmaya başlandı. Daha sonra, suni tanenlerin bulunması ve bu tanenlerle yapılan sepileme sayesinde bitkisel sepileme daha hızlandı; öte yandan, formolün sepileyici özelliğinin ortaya çıkarılmasıyla eldivencilikte kullanılan yıkanabilir derilerin yapımı sağlandı. Sepileme için birçok aldehitin kullanılması sözkonusu oldu. Başta glutaroldehit olmak üzere birçok organik bileşim denendi. Mineral tuzlardan, krom tuzlarından başka, demir ve zirkonyum tuzlarının da sepileme için kullanılması öngörüldü. Yalnız zirkonyum tuzları sanayi alanıpda kullanıldı.
• Sepileme yöntemleri. Her tür sepilemeden önce tüm deriler bir hazırlama işleminden geçirilir. Buna "ırmak çalışması” denir ve yapılan işlemler bütün sepileme türleri için hemen hemen aynıdır. Bu işlem sırasında, deriler suda ıslatılır, kılların gevşemesi için kirece yatırılır, yolma ve et- leme işlemlerinden sonra kireçler giderilir Bütün bu işlemlerden sonra altderi, yani kullanılacak kısım kalır. Bitkisel sepileme daha çok büyükbaş hayvan derisine, özellikle ayakkabı için tabanlık kösele yapımında kullanılan derilere uygulanır. Geçen yüzyılın sonuna kadar, bu tür sepileme öğütülmüş meşe kabuğuyla yapılırdı; elde edilen madde doğal haliyle ya da soğuk suya yatırıldıktan sonra kullanılırdı.' Bu şekilde elde edilen sepi şerbetinde tanen oranı az olduğundan, sepileme işlemi çok yavaş gerçekleşir. Yavaş sepileme denen bu tür, tanen oranı gittikçe artırılarak üç aşamada uygulanır: ilksepileme", önsepi-ieme, havuz aşaması. Son aşamada deriler, silindir şeklinde ağaç teknelerde ya da yere gömülü havuzlarda tanen tabakaları arasına istif edilir ve burada 9-12 ay süreyle bırakılır. Hızlı sepilemede, meşe kabuğundan başka sepileyici maddeler, özellikle derişik hulasalar halinde kebraço ya da kestane ağacı kullanılır. Bu durumdaki deri, bir aylık somlamadan sonra “dolap”ta ek bir sepileme işlemi görür. Kromla sepileme yöntemi daha çok dana, düve ve oğlak derileri gibi ayakkabı yüzü olarak kullanılan küçük derilere (vidala, glase) ya da koyun derisine (elbiselik) uygulanır. Bu yöntemle deriler, bir sepi dolabında bazik krom sülfat eriyikleriyle birkaç saat içinde sepilenir. Çok daha eski bir yöntem olan şapla sepileme eldivencilikte kullanılan derilere uygulanır. Yağlarla sepileme ya da güderi sepisi eldivencilikte, kıncılıkta, ortopedide ve ev işlerinde kullanılan (kurulama) derileri işlemede uygulanır.
Sepilemeden sonra elde edilen ham derilere “kaba deri” denir Bunlar henüz kullanılacağı işe uygun görünüş ve özellikleri kazanmış değildir Bu özellikler, gerektiğinde uygulanan boyama ve yağlama işlemleriyle yalnızca mekanik olarak yapılan işlemleri içeren tamamlama çalışmalarının uygulanmasıyla kazandırılır. ( DERİ.)
1. Deriyi sepilemek eylemi.
Sponsorlu Bağlantılar
3. Yeniden sepileme, önceden sepilenmiş bir deriye, özelliklerini değiştirmek için yeni bir sepileme işlemi uygulamak.
—ANSİKL. Nemli halde yumuşak olan memeli hayvan derileri, kurutulunca boynuzsu bir sertlik kazanarak kullanılamayacak duruma gelir. Tarihöncesi dönemlerden başlayarak insanlar yemek için öldürdükleri hayvanların derileriyle de ilgilenmişlerdir; deri işlemekte kullanıldığı sanılan bazı aletlerin bulunması bu düşünceyi doğrulamaktadır. Bu derilerin dumana tutularak ya da yağlı maddelerle işlendikleri sanılır. Sözkonusu yöntemler günümüzde de ilkel topluluklar tarafından hâlâ uygulanır. Ancak eski uygarlıklar (Flitit, Babil, Asur ve Mısır) bitkisel ve şaplı sepilemeyi biliyorlardı; Yunanlılar ve Romalılar da bu sepileme yöntemlerini uyguladılar. Plinius, kuzey ülkelerinden akdeniz ülkelerine yayılan, iç yağıyla yapılan sepilemeden de (güderileme) söz eder. XIX. yy.'ın sonuna kadar sepileme yöntemleri Romalılar’ın uyguladıkları yöntemlerden belirgin bir farklılık göstermedi; deri imalatı, belli sırları olan bir el zanaatı olarak kaldı. Gerçek gelişme, sanayi çağının başlaması, sepilemeye kimyanın girmesi ve bazı işlemlerin mekanikleşmesiyle sağlandı. Kestane ağacı taneninin bulunması (1845) ve bu ağaçtan hulasa hazırlanması (1867), ardından kebraço hülasasının yapılarak (1878) sül- fitlenmesi (1897) sonucunda, sepilemeyi büyük ölçüde çabuklaştıran maddeler elde edildi. Aynı zamanda mekanik dolaplama makinelerinin kullanılmasıyla da hızlı sepileme yöntemleri gelişti (1892). 1858’e doğru krom tuzlarının sepileme özelliklerinin bulunması ve 1890'dan başlayarak sanayiye uygulanmasıyla önemli gelişmeler elde edildi. Böylece eldivencilikte kullanılan deriler dışında tüm öteki derilere bitkisel ya da şaplı sepileme yerine kromla sepileme uygulanmaya başlandı. Daha sonra, suni tanenlerin bulunması ve bu tanenlerle yapılan sepileme sayesinde bitkisel sepileme daha hızlandı; öte yandan, formolün sepileyici özelliğinin ortaya çıkarılmasıyla eldivencilikte kullanılan yıkanabilir derilerin yapımı sağlandı. Sepileme için birçok aldehitin kullanılması sözkonusu oldu. Başta glutaroldehit olmak üzere birçok organik bileşim denendi. Mineral tuzlardan, krom tuzlarından başka, demir ve zirkonyum tuzlarının da sepileme için kullanılması öngörüldü. Yalnız zirkonyum tuzları sanayi alanıpda kullanıldı.
• Sepileme yöntemleri. Her tür sepilemeden önce tüm deriler bir hazırlama işleminden geçirilir. Buna "ırmak çalışması” denir ve yapılan işlemler bütün sepileme türleri için hemen hemen aynıdır. Bu işlem sırasında, deriler suda ıslatılır, kılların gevşemesi için kirece yatırılır, yolma ve et- leme işlemlerinden sonra kireçler giderilir Bütün bu işlemlerden sonra altderi, yani kullanılacak kısım kalır. Bitkisel sepileme daha çok büyükbaş hayvan derisine, özellikle ayakkabı için tabanlık kösele yapımında kullanılan derilere uygulanır. Geçen yüzyılın sonuna kadar, bu tür sepileme öğütülmüş meşe kabuğuyla yapılırdı; elde edilen madde doğal haliyle ya da soğuk suya yatırıldıktan sonra kullanılırdı.' Bu şekilde elde edilen sepi şerbetinde tanen oranı az olduğundan, sepileme işlemi çok yavaş gerçekleşir. Yavaş sepileme denen bu tür, tanen oranı gittikçe artırılarak üç aşamada uygulanır: ilksepileme", önsepi-ieme, havuz aşaması. Son aşamada deriler, silindir şeklinde ağaç teknelerde ya da yere gömülü havuzlarda tanen tabakaları arasına istif edilir ve burada 9-12 ay süreyle bırakılır. Hızlı sepilemede, meşe kabuğundan başka sepileyici maddeler, özellikle derişik hulasalar halinde kebraço ya da kestane ağacı kullanılır. Bu durumdaki deri, bir aylık somlamadan sonra “dolap”ta ek bir sepileme işlemi görür. Kromla sepileme yöntemi daha çok dana, düve ve oğlak derileri gibi ayakkabı yüzü olarak kullanılan küçük derilere (vidala, glase) ya da koyun derisine (elbiselik) uygulanır. Bu yöntemle deriler, bir sepi dolabında bazik krom sülfat eriyikleriyle birkaç saat içinde sepilenir. Çok daha eski bir yöntem olan şapla sepileme eldivencilikte kullanılan derilere uygulanır. Yağlarla sepileme ya da güderi sepisi eldivencilikte, kıncılıkta, ortopedide ve ev işlerinde kullanılan (kurulama) derileri işlemede uygulanır.
Sepilemeden sonra elde edilen ham derilere “kaba deri” denir Bunlar henüz kullanılacağı işe uygun görünüş ve özellikleri kazanmış değildir Bu özellikler, gerektiğinde uygulanan boyama ve yağlama işlemleriyle yalnızca mekanik olarak yapılan işlemleri içeren tamamlama çalışmalarının uygulanmasıyla kazandırılır. ( DERİ.)
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
