Sintagma Nedir?

SİNTAGMA a (fr. syntagme; yun. syntagma, uyuşum, bileşimden). Dilbil.
1. Saussure'de birbirini izleyen iki ya da birçok birimin söz zincirinde birleşimi (örneğin nüfus sayımı; insan yaşamı).
2. Yapısal dilbilimde aşamalı bir düzenlemede bir birim oluşturan öğeler öbeği. (Bu durumda, sözkonusu terim, ulamını gösteren bir sözcükle belirtilir: ad sintagması, fiil sintagması, ilgeç sintagması, sıfat sintagması.) [Bk. ansikl. böl ]

—ANSİKL. Sintagmaların oluşum ilkesi, çağrışımsal bağıntılara dayalı öğe öbekleri oluşturan paradigmalara karşıt olarak en küçük anlam birimlerinin, biçimbirimlerin çizgisel dizilişine dayanır. Ancak, bir tümcenin sintagmatik yapısı bu iki tür bağıntıyı göz önüne alarak saptanabilir. Böylece delikanlı köpeğe bakıyor cümlesinde delikanlı, Emre adıyla değiştirilebileceği gibi komşu adıyla da değiştirilebilir. Bu işlemler biçimbirimlerin sintagma biçiminde düzenlenişlerini yöneten aşamalı bağıntıyı saptamayı sağlar: delikanlı bir sintagmatik kümelenmenin karşılığıdır; bu kümelenmenin kendisi, delikanlı ad sintagmasına (AS) bağlıdır. Aynı yönteme göre, köpeğe bakıyor, gülüyor ile, köpek de kız ile değiştirilebilir; cümlenin ana oluşturucuları AS ve FS olduğundan, köpek’ in ad sintagmasına köpeğe bakıyor’un fiil sintagmasına (FS) bağlı olduğunu belirtmek gerekir. Böylece, sintagma terimi, biçimbirim ve tümce düzlemleri arasında bağımlılık ilişkileri kuran değişik ara kümelenme türlerini belirlemeyi sağlar.