Soğanlilik Nedir?

SOĞANİLİK a. Omuriliğin üst ucunun devamı olarak artkafa deliğinden geçtikten sonra halka tümsekle birleşen beyin sapı bölümü. (Bk. ansikl. böl. Anat.)

—Nörol. Soğaniiik sendromu, soğaniliğin yapısına giren sinirsel elemanların lezyonuna bağlı sinirsel hastalık. (Bk. ansikl. böl.) || Yalana soğaniiik felci (ya da sendromu), dizsi sinir demetinin iki taraflı bir lezyonundan sonra ortaya çıkan ağız, dil, yumuşak damak ve yutak kasları felci.

—ANSİKL. Anat. Soğaniliğin ön yüzü artkafa kemiğinin taban oluğu üzerine oturur, arka yüzü halka tümsekle (Varol köprüsü) birlikte, üstü beyincikle örtülü olan IV. karıncığın tabanını oluşturur. Soğaniliğin ön yüzünden çok sayıda kafa siniri çıkar.
Soğaniiik bozmadde (nöronların gövde kısmı) ile akmaddeden (sinir lifleri) meydana gelir, içinde şu kısımlar bulunur: boz çekirdekler (kafa sinirlerinin başlangıcı); ak sinir demetleri (inen ve çıkan büyük sinir yolları); soğaniiik merkezleri (bazıları kafa siniri çekirdekleriyle sıkı bağlantılıdır).

• Kafa sinirlerinin çekirdekleri ya saf hareket çekirdekleridir (dilin hareketlerini sağlayan dilaltı büyük siniri ya da XII. kafa siniri çifti) ya da saf duyu çekirdekleridir (yüzün hemen hemen tümünün duyusunu sağlayan üçüz sinir ya da V. kafa siniri çifti) ya da karma çekirdeklerdir (hem hareket, hem duyu siniri olan IX., X., XI. kafa siniri çifteleri, yani sırayla dil-yutak siniri, vagus, spinal sinir). Bir de, IX. ve X. kafa siniri çiftlerini ilgilendiren, yutağın, dilin ve çeşitli göğüs-karın içorganlarının hareketini sağlayan bir içorgan oynatıcı sütunu (belirsiz çekirdek) ve aynı bölgelerin (yutak, gırtlak) duyularını, IX. kafa çifti ile Wrisberg ara siniri (ya da VII bis) aracılığı ile dilin tat alma duyusunu yöneten bir içorgan duyu sütunu bulunur.
• Ak sinir demetleri şunlardır:
ansefalin üst katlarından gelen devimsel demetler. Alın lobunun yan kıvrımının yükselen kolundan doğan piramidal yol lateral piramidal demetteki bir lezyona bağlıdır. Yarı anestezi, soğaniliği karşı yönden çaprazlayan çeşitli duyu yollarının lezyonundan ileri gelir (dokunma, derin duyu, termoaljezi).
Beyincik belirtileri, özellikle bedenin duruşunu ilgilendirenler beyincik alt sapının zarar gördüğüne alamettir.
Kafa sinirlerinin lezyonları, aynı taraf belidilerinin varlığı ile anlaşılır:
—yüz ağrıları ile kendisini belli eden, fakat pratikte yüz ve korneanın anestezisi ile saptanabilen üçüz sinir lezyonu;
—yutkunma bozukluklarına neden olan dil-yutak siniri felci;
—yumuşak damak ve gıdlakta yarı felçle yumuşak damakta yarı anesteziye neden olan vagus ve spinal sinirler (vagus ve spinal iç dalı) lezyonu;
—amiyotrofi ile birlikte yamuk kas ve sterno kleido mastoit felcine neden olan dış spinal lezyonu;
—amiyotrofi ile birlikte yarı dil felcine neden olan dilaltı büyük siniri lezyonu;
—soğaniliğin üst bölgelerindeki lezyonlarda görülen kokleadalız belirtileri.
Sempatik belirtiler, Claude-Bernardo -Horner sendromu ile temsil edilirler.
Daha fazla yumuşak damakta görülen bir mlyokloni sendromu (yumuşak damak nistagmusu) görülebilir.
içorganlardaki bozukluklar solunum ve dolaşım aygıtlarını ilgilendirir. Nihayet, glikozüri, poliüri ve uyku bozukluklarına da rastlanabilir

• Çeşitli soğanilik sendromları.
—Tek taraflı lezyonlardan ileri gelen kısmi soğanilik sendromları. Şu çeşitlere ayrılır:
a) yüze dokunmayan bir çapraz yarı felç ve amiyotrofi ile birlikte doğrudan bir dil yarı felci biçiminde beliren soğanilik ön sendromu (Dejerine oliva arası sendromu, Foix orta çizgi sendromu);
b) başlı başına nadiren görülen çekirdek sendromları ya da arka kısım sendromları; Avellis sendromu bir iç spinal felcidir; Schmidt sendromu, spinalin (iç ve dış) lezyonuna bağlıdır; Jackson sendromu spinal ve dilaltı büyük siniri lezyonundan kaynaklanır;
c) nedeni soğanilik yan çukurluğunun atardamarının tıkanması olan VVallenberg sendromu (ya da yanal soğanilik sendromu).
—Yan soğanilik sendromu ya da Babins- ki-Nageotte sendromu. Omurga atardamarı uç kısmının tıkanmasından ileri gelir.
—iki yanlı soğanilik sendromları. Bazı yozlaştırıcı hastalıklar sırasında çekirdek lezyonlu, sistemli bir zarar görme sözkonusu olabilirse de iltihap ya da enfeksiyon süreçleri sırasında da bunlara rastlanabilir.
Birçok hastalık soğaniliğe zarar verebilir; bunlar duruma göre yumuşama, hemoraji, ur (gliyom, epandimom), enfeksiyon (Heine Medin hastalığı, apse), iltihaplı hastalıklar (plaklı skleroz), yozlaştırıcı hastalıklar (amiyotrofili yanal skleroz) ya da kötü yapısal hastalıklar (sirengomiyeli) olabilir.

• Yalancı soğanilik felci çoğunlukla bir beyin yumuşamasına, boşluklu sendroma, bazen de amiyotrofilli yanal skleroza bağlı olarak ortaya çıkar. Mimiklerde bozukluk, kasılmalı gülme ve ağlama, felce bağlı dizartri ve disfaji biçiminde belirti gösterir.