Soluğan Nedir?

SOLUĞAN sıf. Vet. Nefes darlığına tutulmuş hayvanlara denir (özellikle at).

♦ a.
1. Deniz yüzeyinde yerel rüzgârdan bağımsız olarak oluşan düzenli salınım hareketi. (Soluğan, dalgaların oluşum alanları dışında yayılmasıyla meydana gelen bir dalgadır ve bir rüzgârdan ya da uzun süre aynı yönde esen bir meltemden sonra başlar. Bir dönem [yirmi otuz saniye düzeyinde], bir genlik ve bir doğrultuyla tanımlanır.) [Bk. ansikl. böl.]
2. Soluğan hastalığı, atlarda hareket sırasında soluğanlığa yol açan bütün hastalıkların (süreğen pnömoni, süreğen plörezi, süreğen kalp hastalıkları ve özellikle süreğen bronşit ve süreğen akciğer anfizemi) belirtilerine verilen ad.

—Denize, ve Denizbil. Soluğan uzunluğu, iki dalga sırtı arasındaki uzaklık. || Soluğan yüksekliği, bir dalga sırtıyla bir dalga çukuru arasındaki düşey uzaklık, j Çalkantılı soluğan, aynı anda birçok doğrultudan gelen dalgalanma hareketi. || Dip soluğanı, bir deniz dibi olayının sonucu oluşan güçlü dalgalanma. || Karmaşık soluğan, değişik doğrultularda yayılan birçok soluğan sisteminin karışmasıyla oluşan karmaşık dalga.

—ANSİKL. Soluğan, dalga hareketinin bir görünüşüdür ve sonuçlarıyla, yayılma hızıyla ve harekete katılan moleküllerin göreli hareketsizliğiyle insanları uzun süre şaşırtmıştır Gerçekte, dalgalar yer değiştirmez, yalnız dalga biçimi değişir. Çember biçimli dalgalarda olduğu gibfdalga çukurları dalga sırtlarından daha az be lirgindir. Yüzeyden uzaklaşıldıkça çalka lanma azalır ve belli bir derinlikte tamamen yok olur. Son olarak, alt molekülle rin hareketi, üst moleküllerinki gibi çem bersel ve tekdüzedir, ancak yörünge ça pı derinlikle birlikte azalır.
• Soluğan ölçümü. Soluğanın ve dalgala rın duyarlı ölçümü, ancak 1956'da Vttorm ley denizbilim enstitüsü'nün gemilerde kullanılabilecek bir kayıt aygıtı yapmasından sonra gerçekleştirildi: aygıt, geminir konumundan bağımsız olarak hesapla nan bir referans yüzeyi üzerindeki suyur sürekli olarak yüksekliğini gösterir. Bu aygıt (Shipborne wave recorder), % 10'luk bir duyarlıkla, 17 m yükseklikteki dalgaları kaydetmiştir Kıyı yakınında, su altına yerleştirilen aygıtlar, soluğanın harekete geçirdiği denizin basınç değişikliklerinden yararlanır ve soluğan yüksekliğini ölçme de 1/100’lük bir duyarlığa ulaşır.

—Deniz yap. Soluğanı ve liman, kıyı ya pıları üzerindeki etkilerini bilme deniz yapıları tekniği ve ekonomisi için önemlidir. Dalga yapısı, yansıma, kırılma ve kırınma etkilerinin yanı sıra bir enerji iletimine yo! açar. Yansıma, düşey bir yüzey üzerinde ki tam ya da bir yamaç üzerindeki kısmı çırpıntılardan kaynaklanır. Kırılma nedeniyle dalga sırtları değişken derinliklerde biçim değiştirir ve yükseklikleri değişir; bundan dolayı, sözkonusu deniz yapılarının açıklarından büyük derinliklere kadar uzanan bir bölgenin “soluğan planlart”nı çıkarmak gerekir. Kırınım, dalgaların, engellerin ve özellikle limanlardaki koruma şeddelerinin çevresini dolaşmasından kaynaklanır; böylece bu bölgede, açıktaki soluğanın genliğine ve doğrultusuna bağlı bir iç çalkalanma ortaya çıkar. Enerji iletimi dalganın plajlara ya da şeddelerin yamaçlarına çarpıp kırılmasıyla gerçekleşir.
Soluğanın otomatik kaydedicilerle gözlemlenmesi denizci ülkelerde çok gelişmiştir. Bu gözlem, soluğanlara ilişkin "istatistiksel yasalar’'ı belirlemek amacıyla, değişik genliklere (ve kimi kez dönemlere) sahip belli sayıda "soluğan dizisi"ni çözümlemeyi sağlar. Ayrıca, uzun bir dönem içinde, en güçlü soluğanların çakışma olasılıklarını araştırmayı ve örneğin "on yıllık" genliği (olasılığı 10 yılda 1 kez) yada "yüzyıllık" genliği (olasılığı 100yılda 1 kez) saptama imkânı verir. Bu veriler, hem deniz yapılarının teknik kuramını hem de bir limanın en iyi ekonomik durumunu araştırmayı koşullandırır.