Söz Yitimi Nedir?

SÖZ YİTİMİ a. Nöropsikol İnsanın hemcinsleriyle iletişim sağladığı sözlü ya da yazılı çeşitli simgeleri anlama ya da kullanma yetisinin yitirilmesi. (Bu işlevleri sağ layan konuşma ve algılama organlarında ve zekâda hiçbir bozukluk olmadan beyin kabuğundaki bir lezyona bağlı olarak meydana çıkar.) [Eşanl. AFAZİ.)

—ANSİKL. İki büyük sözyitimi grubu vardır: ifade sözyitimi grubu iie duyusal ya da algılama sözyitimi grubu. Bu ayrımın gerekçesi, hem görünen belirtilere, hem de sağ eliyle iş görenlerde lezyonun sağ yarımkürede yerleşmesine dayanır, ifade sözyitimleri şunlardır:
—motor (hareket) sözyitimi, 1861 'de olguyu keşfeden Broca buna afemi adını vermiştir. Sözlü ve yazılı ifadede bozukluk ve anlama güçlüğü ile kendini belli eder; hızla gerileyen bu hastalık, ön taraftaki bir lezyona (Broca bölgesi ve Rolando kıvrımlarının alt kısmı) bağlıdır;
—iletim sözyitimi, 1874’te kuramsal olarak Wernicke tarafından keşfedilen bu sözyitiminin başlıca belirtisi söyleneni yi- neleyememe, söyleneni yazamama, yüksek sesle okuyamama, ritimleri yineleye- meme ve normal konuşma sırasında parafonilerin varlığı ile kendini belli eden bir programlama yetmezliğidir. Eğri kıvrım ile yankafa uç kıvrımının lezyonuna bağlıdır.
VVernicke bölgesinin tahribinden ileri gelen sözyitimleri, bir kavrama bozukluğu, ileri derecede istemli konuşma güçlüğü ve buna eşlik eden bozuk dil eklemeleri (bir şey yerine ötekini söyleme, sözleri iç içe geçirme) ve anlaşılamarpa ile belirgindirler. Çoğu zaman kişi bu kusurlarının bilincinde değildir. H. Höcaen'e göre aşağıdaki belirtilerin belirgin olduğu üç çeşidi vardır:
1. şakak lobunun birinci kıvrımının bozukluğundan doğan sözel sağırlık biçiminde sözyitiminde sözleri anlama, kavrama sıfırdır, söyleneni yazarken acayip yazı şekilleri ortaya çıkar, buna karşılık kendi başına konuşma ve söyleme daha az bozulmuştur;
2. şakak lobunun alt arka bölgesinin lezyonuna bağlı anlama bozukluğuna dayanan sözyitiminde anlama ileri derecede bozulmuştur, emirler ister sözle, ister yazı ile verilmiş olsun kavrama güçtür, söyleneni yazma, kendiliğinden yazmaya göre daha düzgündür;
3. şakak lobunun ucunun zedelenmesinden ileri gelen dikkat karışıklığına bağlı sözyitiminde istemli konuşmada bir dağı nıklıkla kendini belli eden bir dikkat karmaşası, ekoiali düzeyine varabilecek bir inatlaşma gözlenir. Aynı bozukluklar kendiliğinden yazmada da ortaya çıkar.
Dil bozukluğunun bu iki büyük grubu yanında bir unutma sözyitimi vardır Bu, özgül olarak sözcüklerin, fiillerin ya da bilinen bir dilin unutulması iie belirgindir. Çeşitli bölgelerdeki lezyonlara bağlı olursa da özellikle en sık şakak lobu lezyonlarında rastlanır.
Daha nadir olarak saf şekillere de rastlanır, burada sendrom tek başına ortadadır. Yani, motor (hareket) sözyitimi sadece sözcük eklemlemesinde vardır, anlama, kavrama ve yazma bozulmuş değildir. Bunun Rolando kapakçığının lezyonuna bağlı olduğu kabul edilmektedir. Saf sözsel sağırlıkta, bozukluk sesli söyleme işaretlerinin tanınamaması ile sınırlıdır. Çok seyrek olarak rastlanmış olgularda ya çift taraflı şakak lezyonlarıyla ya da sol şakak lezyonlarıyla bağlantı kurulmuştur.