Rezerv Nedir?

REZERV a (fr röserve).
1. Uygun zamanda kullanabilmek için saklanan şey; yedek.
2. Henüz işletilememiş maden ya da ham petrol yatağı: Kömür, petrol rezervi.

—Çevrebil. Doğal rezerv, kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan türleri korumak amacıyla bunları sürekli ya da zaman zaman barındıran, yasal olarak korumaya alınmış yaşam bölgeleri. (Ortamı değiştirebilecek her türlü girişim, ya yasaklanmış ya da sıkı yasal kurallara bağlanmıştır.) [Bk. ansıkl. böl ]

—Mad. oc. Belirli teknolojik ve ekonomik koşullarda işletilmeye elverişli olduğu saptanan cevher tonaıı. (Bk. ansıkl. böl.) || İşletilebilir ya da çıkarılabilir rezerv, yerinde kaynaklardan hareketle bir yataktan çıkarılabilecek gerçek cevher tonajı.

—Petr. san. Bir yataktaki çıkarılabilir hidrokarbon miktarı. (Bk ansikl. böl) || ilk rezerv, belirli bir tarihte değerlendirilmiş rezervlerin ve birikmiş üretimin toplamı.

—Tarım. Kullanılabilir rezerv (K.R.) ve kolayca kullanılabilir rezerv (K.K.R.), toprak tarafından tutulan ve bitkilerce tüketilebı- len su miktarı. (Bk. ansıkl. böl.)

—\ferg. huk. Gümrük rezerv ambarı, gümrüğe gelen hasarlı ya da çok değerli malların konulduğu özel bölüm. || Gümrük rezerv tutanağı, gümrük rezerv ambarına alınan hasarlı malların durumlarını saptamak amacıyla hazırlanan tutanak.

♦ sıf. ikt. Rezerv para, dolaşımdaki para, bankaların nakit rezervleri ve Merkez bankası'ndaki zorunlu karşılıkların toplamı.

—ANSİKL. Çevrebil. Doğal rezerv. XX. yy.'ın başından beri dünyanın her yerinde pek çok doğal rezerv kurulmuştur Aslında bunların çoğu milli park’lar kapsamına alınmış, hatta onlarla bir sayılmıştır. Türkiye'de rezervleri de içeren milli parkların statüsü 9. 8. 1983 tarih ve 2873 sayılı yasa ile düzenlenmiştir.

—Mad. oc. Kaynak (çok geniş tanımıyla) ve rezerv (kaynakların belli bir duyarlılıkla saptanan ve ekonomik bakımdan işletilebilir kabul edilen bölümü) arasındaki karışıklığı önlemek için çeşitli sınıflandırmalar önerilmiştir.
En genel sınıflandırma, Birleşmiş milletler örgütü'nün düzenlediği ve ABD Madencilik dairesi nin benimsediği, tablo 1'de gösterilen sınıflandırmadır. Tabloda belirtilen tüm miktarlar yerinde teolojik kaynakları göstermektedir.
Ölçülebilen tek rezervler olan işletilen rezervler dışında göz önüne alınan tüm büyüklükler tahmine dayanır. Bu büyüklükler, özellikle, büyük bir olasılıkla yüksek tenörlü (ya da en azından işletmelerde sık rastlanan tenörde) cevherlerin yaklaşık hacimlerini gösteren kaynaklar için oldukça belirsizdir Hazırlık işleri sırasında değerlendirmeler daha kesin olmalıdır; bu, önce, işletme aşamasına geçip geçmeme konusunda bir karara varmak, daha sonra da, ilerki çeşitli aşamaları planlamak için gereklidir. Geleneksel yöntemlerde, ortalama tenor ve hacim değerlendirmeleri genellikle birbirini tutmayan bilgilerden (sondajlar, arama galerileri vb.) yola çıkılarak yapılmaktadır. Jeoistatistik hem en iyi değerlendiriciyi seçmeye (KRİGE YÖNTEMİ), hem bilgilerin çeşitliliğini göz önüne almaya hem de bunların değerlendirme varyansını hesaplamaya olanak verir.
Rezerv ve kaynak değerlendirmeleri aşağıdaki nedenlerle sürekli yapılmalıdır: işletme sonucu meydana gelen rezerv azalmaları; önceden işletilemeyen kaynakları yeniden işletmeye olanak veren teknolojik gelişmeler; kimi kaynakları terk etmeye, kimileriniyse yeniden üretime almaya neden olan genel ekonomik durum.

—Petr. san. Saptanmış yataklar için, belirli bir tarihteki rezervler üretilecek hidrokarbon miktarına denk düşer. Görünür rezervler, jeolojik ve teknik bilgilerle, belli doğruluk sınırları içinde saptanmış ve zamanın teknolojik, ekonomik ve politik koşulları içinde, görünür hidrokarbonların yerinde üretimine elverişli sıvı ve / ya da gaz hidrokarbon miktarını ifade eder. Üretim kapasitesi deneylerle kanıtlanmalıdır. Görünür rezervler, hangi tür çıkarma yöntemi kullanılırsa kullanılsın, üretilebilir hidrokarbon miktarının toplamını kapsar; bu çıkarma yöntemleri teknik açıdan kanıtlanmış ve zamanın koşullarına uygun olmalıdır.
icari gereksinimlerden dolayı görünür rezervler altbölümlere ayrılabilir:
—geliştirilmiş görünür rezervler, kullanılan çıkarma araçları ne olursa olsun, sondaj kuyularından elde edilebilir. Bu rezervler de, üretime geçmiş rezervler ve üretime geçmemiş rezervler olarak ikiye ayrılır. Üretime geçmemiş rezervler, yeni kuyular açmayı gerektirmeksizin, kimi kuyulara uygulanan tamamlama işlemlerinden sonra çıkarılabilir;
—geliştirilmemiş görünür rezervler, üzerine kuyu açılmamış bölgelerden, kuyu dışında yer alan oluşumlardan ya da kimi kuyu diplerinin altından elde edilebilir; bu rezervlerin üretime geçirilmesi yeni kuyuların açılmasını gerektirir.
Muhtemel rezervler, jeolojik ve teknik bilgiler yardımıyla ortalama bir olasılıkla saptanmış ve yakın geleceğin teknolojik, ekonomik ve politik koşulları içinde görünür ve/ yada muhtemel hidrokarbonların yerinde üretimine elverişli sıvı ve / ya da gaz hidrokarbon miktarını ifade eder ve bu miktara görünür sıvı ve / ya da gaz hidrokarbon rezervi eklenir. Genellikle bu hidrokarbon miktarı, jeolojik hacim tanımlamalarından ve hidrokarbon miktarından yola çıkarak yapılan bir hacim hesabıyla saptanır. Muhtemel rezervler de birkaç gruba ayrılır: petrofiziksel parametrelere, görünür rezervlerden daha optimist değerler verilerek elde edilen ek rezervler; hazne kayaç geometrisine ve bilinmeyen arayüzey tonumlarına uygun çeşitli hipotezler uygulayarak elde edilen ek hacimler; yeri saptanmış, ancak henüz test edilmemiş dolu hazne kayaçlar ve görünür jeolojik hacimler içeren dolu hazne kayaç bölümlerine yakın bölgeler içindeki çıkarılabilir rezervler. Ayrıca bu rezervlere, üretilmeye elverişli ek hidrokarbon miktarları da eklenebilir; bu hidrokarbonlar, güncel çıkarma yöntemlerinden hareketle daha elverişli hipotez uygulamalarıyla çıkarılır, bunun yanı sıra günümüzde henüz kullanılmayan, ancak benzer koşullar altında gerçekleştirilen “pilot deneylerin sonuçları göz önüne alındığında, gerek ekonomik, gerekse teknik açıdan yakın bir gelecekte uygulanabilecek çıkarma yöntemleriyle de elde edilebilir.
Mümkün rezervler, jeolojik ve teknik bilgiler yardımıyla ortalama olarak düşük bir olasılıkla saptanmış ve elverişsiz ekonomik ve politik değerlendirmeler bir yana bırakılırsa uzak geleceğin teknolojik koşulları içinde görünür, muhtemel ve / ya da mümkün hidrokarbonların yerinde üretimine elverişli sıvı ve / ya da gaz hidrokarbon miktarını ifade eder ve bu miktara görünür ve muhtemel sıvı ve / ya da gaz hidrokarbon rezervleri eklenir. Bu rezervler, bir yandan, hazne kayaç geometrisine, petrofiziksel parametrelere ve arayüzeylerin yapısına en elverişli hipotezlerin uygulanmasıyla üretilebilir ek rezervler, öte yandan da kesin olarak saptanmamış dolu hazne kayaçlardan ve görünür ve muhtemel jeolojik hacimler içeren hazne kayaç bölümlerinin yakınındaki bölgelerden çıkarılabilir rezervleri kapsar; ayrıca bu rezervlere, günümüzde henüz kullanılmayan, ancak teknik olarak uzak bir gelecekte uygulanabilecek çıkarma yöntemleriyle saptanmış dolu hazne kayaçlardan elde edilebilir hidrokarbon miktarları da eklenebilir.

—Tarım. Kullanılabilir rezen/. Toprak, bol miktarda su aldığı zaman bunun tarla kapasitesi denen miktarını tutar, geri kalanı yerçekimine uyarak akar.
Tutulmuş olan su, toprağın suyu çekme bitkinin emme gücünü aştığı noktaya kadar, bitkiler tarafından alınabilir; buna solma noktası denir. Suyun kullanılan bölümü ya da kullanılabilir rezerv (K.R.) tarla kapasitesindeki su miktarı ile solma noktasındaki su miktarı arasındaki farka eşittir. K.R., toprağın derinliğine ve fiziksel özelliklerine bağlıdır. K.R.'nin üçte ikisinin bitkiler tarafından kolayca çekilip alınabildiği sanılmaktadır (kolayca kullanılabilir re zerv budur). Oysa, bitki için, geriye kalan kullanılabilir su miktannı çekip almak, toprağın kuruduğu oranda gittikçe daha güçleşmektedir.