Rumi Nedir?
SMD MiSiM
RUMİ sıf. (ar. rüm ve V'den rami). Esk.
1. Roma ya da Bizans imparatorluğuyla ilgili; bu imparatorlukların egemenlikleri altındaki kimselerle ilgili.
2. Anadolu'yla ilgili, Anadolu'ya bağlı; Anadolulu.
3. Osmanlı imparatorluğu'na ve bu imparatorluk egemenliğinde yaşayanlara ilişkin.
—Nümism. Rumi altını ya da atik rumi, Mahmut II döneminde (1808-1839) bastırılan altın sikke. (1817-1821 arasında dört kez bastırılan rumi altını, 27 mm çapında ve 4,81 g ağırlığındaydı; ayrıca nısfı ve rubiye'si vardı. 1817-1823 arasında altı kez bastırılan cedit" rumi altınları ise, halk arasında "yazılı mahmudiye" olarak anılıyordu.)
—Süslem. sant. Türk sanatında sıkça kullanılan, filiz ya da yaprak biçiminde aşırı ölçüde üsluplaştırılmış hayvan motiflerinden meydana gelen bezeme. (Bk. ansikl. böl.) || Rumi şemse, kitap ciltlerinin üzerine yapılan güneşe benzer bezeme; uzun, sivri uçlu, kıvrık yapraklardan oluşur. || Rumi tahrir, kitap ciltlerine süs olarak çekilen siyah çizgi. || Ayırma rumi, rumilerin üzerinden daha küçük ve ayrı parçalarlayapılan bezeme. || Sarılma rumi, geçmeli rumilerden meydana gelen bezeme. || Üç iplik rumi, levha kenarlarının iç pervazlarına yapılan zencirek biçiminde süsleme.
—Takvim. Rumi sene, mart ayından başlayan, rumi takvim esasına dayalı yıl. (Mali sene de denirdi.) [Bk. ansikl. böl.] || Rumi takvim, OsmanlIlarda 1678den başlayarak mali işlemler için kullanılan takvim. (Mali takvim de denirdi.)
—ANSİKL. Süslem. sant. İslam sanatının, özellikle Anadolu Selçuklu sanatının sevilen, klasikleşmiş süslemelerinden olan ru- minin kökeninin, Orta Asya sanatının stilize hayvan motiflerine dayandığı sanılmaktadır (bir görüşe göre de, yarım palmet motifinin stilize edilmesiyle ortaya çıkmıştır). Selçuklular'a Anadolu'ya yerleştikten sonra Rum Selçukileri denilmesi nedeniyle, bu bezeme biçimi "rumi" olarak anılmıştır. Daha sonra Anadolu Selçukluları’ndan öteki İslam sanatlarına geçmiştir Çoğu kez palmet ve lotus motifleriyle birlikte kullanılan rumilerin formu zamanla çok değişmiş; zengin, girift kompozisyonlar elde edilmiştir.
—Takvim. Rumi sene, adını aldığı takvim gibi Roma imparatoru Sezar için hazırlanan takvim esasına dayanır (İ.Ö. 46). Ayların bazısı Julianus, bazısı Selefki takviminden alınmış, bazı ayların adları değiştirilmiştir. Yılbaşı 1 marttır. Hicri yıl 354, rumi yıl 365 gün içerir. Bu nedenle hicri yıl, her 33 yılda bir, rumi yıldan bir yıl geri kalır. Bu farkı ortadan kaldırmak için her 33 yılda bir rumi yıldan bir hicret yılı düşürülür ve ortaya çıkan yıla "siviş yılı” denir. Rumi yıl miladi yıldan 584 yıl sonra başladığından, bir miladi yılın hangi rumi yıl olduğunu bulmak için miladi yıldan 584 sayısı çıkarılır. Rumi yıl, Osmanlılar'da ve Türkiye Cumhuriyeti'nde 1925’e kadar kullanıldı. 1925'ten sonra miladi takvim kabul edilerek uygulanmaya başlandı. Ancak, mali yılbaşı 1 mart olarak kaldı. 1 ocak 1983 tarihinde bu uygulama bırakılarak 1 ocak günü mali yılbaşı olarak kabul edildi.
1. Roma ya da Bizans imparatorluğuyla ilgili; bu imparatorlukların egemenlikleri altındaki kimselerle ilgili.
Sponsorlu Bağlantılar
3. Osmanlı imparatorluğu'na ve bu imparatorluk egemenliğinde yaşayanlara ilişkin.
—Nümism. Rumi altını ya da atik rumi, Mahmut II döneminde (1808-1839) bastırılan altın sikke. (1817-1821 arasında dört kez bastırılan rumi altını, 27 mm çapında ve 4,81 g ağırlığındaydı; ayrıca nısfı ve rubiye'si vardı. 1817-1823 arasında altı kez bastırılan cedit" rumi altınları ise, halk arasında "yazılı mahmudiye" olarak anılıyordu.)
—Süslem. sant. Türk sanatında sıkça kullanılan, filiz ya da yaprak biçiminde aşırı ölçüde üsluplaştırılmış hayvan motiflerinden meydana gelen bezeme. (Bk. ansikl. böl.) || Rumi şemse, kitap ciltlerinin üzerine yapılan güneşe benzer bezeme; uzun, sivri uçlu, kıvrık yapraklardan oluşur. || Rumi tahrir, kitap ciltlerine süs olarak çekilen siyah çizgi. || Ayırma rumi, rumilerin üzerinden daha küçük ve ayrı parçalarlayapılan bezeme. || Sarılma rumi, geçmeli rumilerden meydana gelen bezeme. || Üç iplik rumi, levha kenarlarının iç pervazlarına yapılan zencirek biçiminde süsleme.
—Takvim. Rumi sene, mart ayından başlayan, rumi takvim esasına dayalı yıl. (Mali sene de denirdi.) [Bk. ansikl. böl.] || Rumi takvim, OsmanlIlarda 1678den başlayarak mali işlemler için kullanılan takvim. (Mali takvim de denirdi.)
—ANSİKL. Süslem. sant. İslam sanatının, özellikle Anadolu Selçuklu sanatının sevilen, klasikleşmiş süslemelerinden olan ru- minin kökeninin, Orta Asya sanatının stilize hayvan motiflerine dayandığı sanılmaktadır (bir görüşe göre de, yarım palmet motifinin stilize edilmesiyle ortaya çıkmıştır). Selçuklular'a Anadolu'ya yerleştikten sonra Rum Selçukileri denilmesi nedeniyle, bu bezeme biçimi "rumi" olarak anılmıştır. Daha sonra Anadolu Selçukluları’ndan öteki İslam sanatlarına geçmiştir Çoğu kez palmet ve lotus motifleriyle birlikte kullanılan rumilerin formu zamanla çok değişmiş; zengin, girift kompozisyonlar elde edilmiştir.
—Takvim. Rumi sene, adını aldığı takvim gibi Roma imparatoru Sezar için hazırlanan takvim esasına dayanır (İ.Ö. 46). Ayların bazısı Julianus, bazısı Selefki takviminden alınmış, bazı ayların adları değiştirilmiştir. Yılbaşı 1 marttır. Hicri yıl 354, rumi yıl 365 gün içerir. Bu nedenle hicri yıl, her 33 yılda bir, rumi yıldan bir yıl geri kalır. Bu farkı ortadan kaldırmak için her 33 yılda bir rumi yıldan bir hicret yılı düşürülür ve ortaya çıkan yıla "siviş yılı” denir. Rumi yıl miladi yıldan 584 yıl sonra başladığından, bir miladi yılın hangi rumi yıl olduğunu bulmak için miladi yıldan 584 sayısı çıkarılır. Rumi yıl, Osmanlılar'da ve Türkiye Cumhuriyeti'nde 1925’e kadar kullanıldı. 1925'ten sonra miladi takvim kabul edilerek uygulanmaya başlandı. Ancak, mali yılbaşı 1 mart olarak kaldı. 1 ocak 1983 tarihinde bu uygulama bırakılarak 1 ocak günü mali yılbaşı olarak kabul edildi.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
