Peşkir Nedir?

PEŞKİR a (fars piş ve gir, piş-gıı).
1. Yemek yerken kullanılan mendil biçimindeki bez; peçete.
2. El, yüz kurulamaya yarayan her türlü bez; havlu.

—Folk. Peşkir atmak, peşkiri, oturanların dizlerine gelecek biçimde sofra üzerine atmak. (Bir tür hüner gösterisi sayılır, sofraya hizmet edecek hizmetkârlardan iyi peşkir atanlar yeğlenirdi.)

—Kur. tar. Peşkir ağası, OsmanlI saraylarında havlu ve peşkirlere bakan görevli. (Has odada miftah ağasına bağlıydı. Bu görev 1833'te kaldırıldı.) || Peşkir gulamı, OsmanlIlarda saraylarda has odadaki görevlilerden biri. (Peşkiri adı da verilen bu görevli, padişah yemeğini bitirdikten sonra sofrayı kaldırıp altın sini ve kaşıkları yıkardı Bu görev de 1833'te kaldırıldı.)

—Oy. Peşkir çekmek ya da peşkir demek, maça kızı oyununda, kâğıtlar dağıtıldıktan sonra o oyunda hiç el almayacağını söylemek. (Oyunculardan biri ya da birkaçı peşkir çekebilir. Oyuncu el almamayı gerçekleştirebilirse puanından 35 sayı [1 kafa] düşülür, aksi halde 35 ceza puanı alır.)

—ANSİKL. Peşkir, genellikle keten ipliğiyle el tezgâhlarında dokunur. Eni yaklaşık 50 cm, boyu 70-80 cm kadardır. Yer sofrasında oturanların dizlerine çepeçevre sermek üzere 2-2,5 m boyunda dokunanları da vardır. Genellikle iki ucu işli ve kendinden püsküllüdür. Bazılarının işlemesi dokuma sırasında yapılır, bazılarınınkiyse sonradan sırma, sim, ipek vb. ile işlenir. Peşkirin kendinden motifli olanları da vardır. Bunlara tatar havlusu denir. Peşkirler bugün genellikle üzerindeki değerli nakışlar ve dokuması nedeniyle antika birer süs eşyası olarak kullanılmaktadır.