Örnekseme Nedir?

ÖRNEKSEME a. Özde farklılıklar taşımakla birlikte benzer özellikler gösteren şeyler arasındaki benzeşme; analoji.

—Dilbil. Aynı sınıftan terimler arasındaki benzerliklerden kalkarak dilde yeni biçimler yaratılmasına yol açan eylem. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Dilbil. Örnekseme dilde birbirine yakın biçimlerinin özümsenmesine dayanır: örneğin söylem, eylem sözcüğü örnek alınarak üretilmiştir. Çocuk dilinde birçok örneksemeye rastlanabilir. Örnekseme dil biçimlerinde hem değişim, hem de koruma etkeni olarak ortaya çıkar, çünkü dilbilgisi kategorilerinin anlatım olanakları, birleştirmeye, özellikle sesçil nitelikli dış kökenli değişimlere karşı dilin tutarlılığını sağlamaya yönelir.
Örnekseme kavramı dilbilimsel düşünce tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Eski dilbilgiciler (örneksemeciler) bir yana bırakılsa bile, bu kavram yeni dilbilgiciler tarafından sesçil yasaların etkisiyle altüst olan dil dizgelerinin yeniden düzenlenişini açıklamak için kullanılmıştır. F. de Saussure de, örnekseme kavramına önemli bir yer vermiş ve bu kavramı, bir değişim ve yaratım ilkesi, yani dilin evrimini sağlayan bir ilke olarak ele almıştır.